Σίδερο, πέτρα, φωτιά – Αναδρομική έκθεση του σπουδαίου γλύπτη Θόδωρου     

Αγωνίστηκε για να ανανεώσει και να αναδείξει την γλυπτική γλώσσα, χρησιμοποίησε πρωτοποριακές πρακτικές και υπήρξε βαθιά προφητικός σε σχέση με την εξέλιξη της τέχνης. Αυτά ακριβώς φιλοδοξεί να δείξει η έκθεση για τον γλύπτη Θόδωρο του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης  σε μια πρώτη προσπάθεια ερμηνείας και παρουσίασης του έργου του μετά τον θάνατό του, το 2018.

Στο πλαίσιο αυτό και με τίτλο «Θόδωρος, γλύπτης, Αντί Αναδρομικής» η έκθεση, που θα εγκαινιαστεί στις 8 Φεβρουαρίου  σε επιμέλεια Σταμάτη Σχιζάκη επιχειρεί να παρουσιάσει την ουσιαστική σκέψη του καλλιτέχνη, τις σημαντικότερες στιγμές του έργου του αλλά και την συνολική πορεία ενός σύγχρονου δημιουργού, που με τα λόγια και τις πράξεις του άφησε ένα σημαντικό αποτύπωμα στην γλυπτική στην Ελλάδα.

Η ανάδειξη της γλυπτικής σε μια εποχή, που επικρατούσε η έντυπη και οπτικοακουστική επικοινωνία υπήρξε άλλωστε βασικός στόχος του δημιουργού  και του αγώνα στον οποίο επιδόθηκε σε όλη την καριέρα του. Και για τον σκοπό αυτό μετήλθε όλων των σύγχρονων καλλιτεχνικών πρακτικών στο έργο του πραγματοποιώντας περφόρμανς και υλοποιώντας ηχητικά γλυπτά, εννοιολογικά έργα αλλά και τις πρώτες δράσεις μιας ιδιότυπης θεσμικής κριτικής, που καινοτομούσε έτσι στην Ελλάδα.

Τα πρώτα υλικά του ήταν το ατσάλι και ο μπρούντζος ενώ με την πάροδο του χρόνου προστέθηκαν το σίδερο, η πέτρα, το μάρμαρο, το γυαλί, το πλεξιγκλάς, το ξύλο, το σχοινί, το πανί, το λάστιχο, ακόμη και το νερό, η φωτιά και η άμμος.

Ο ρόλος του καλλιτέχνη

Κοινός παρονομαστής σε όλη την δραστηριότητα του Θόδωρου υπήρξε εξάλλου, ο κοινωνικός και πολιτικός ρόλος του καλλιτέχνη και η σημασία τη ένταξης καλλιτεχνικών φωνών στον δημόσιο λόγο. Ιδέες, που και ο ίδιος ο γλύπτης έκανε πράξη μέσα από τη συστηματική και ιδιαίτερη παρουσία του στα μέσα μαζικής επικοινωνίας, τις εφημερίδες, το ραδιόφωνο και την τηλεόραση.

  Αντλώντας έμπνευση από την ίδια την εκθεσιακή πρακτική του Θόδωρου έτσι, όπως και από τα κριτικά του σχόλια πάνω στη λειτουργία των θεσμών, ο σχεδιασμός της έκθεσης επιδιώκει να αναδείξει τα όρια και τις δυνατότητες μιας μουσειακής αναδρομικής έκθεσης. Προκειμένου μάλιστα να δοθεί μια άλλη διάσταση στον προσωποκεντρικό και παρελθοντικό χαρακτήρα μιας αναδρομικής  παρουσίασης, μαζί με τα έργα του Θόδωρου εκτίθενται  και έργα συγχρόνων καλλιτεχνών  που έχουν συνδιαλλαγεί κριτικά με αντίστοιχους διαχρονικούς προβληματισμούς. Συγκεκριμένα,  πρόκειται για έργα των Νίκου Αρβανίτη, Πάκυ Βλασσοπούλου, Ίριδας και Λήδας Λυκουριώτη, Κώστα Μπασάνου και Γιάννη Παπαδόπουλου.

 Δημιουργική πορεία

Ξεκινώντας από το Αγρίνιο, όπου γεννήθηκε το 1931, ο Θόδωρος Παπαδημητρίου σπούδασε στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών στο εργαστήριο του Μιχάλη Τόμπρου και το  1959 με υποτροφία του Ι.Κ.Υ. συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι, στη Σχολή Καλών Τεχνών, κοντά στους Μαρσέλ Ζιμόν και Ρενέ Κολαμαρινί. Έμαθε επίσης την τεχνική του μετάλλου στην Academie du Feu και παρακολούθησε σεμινάρια σχετικά με το αστικό περιβάλλον (Urbanisme) στο εργαστήριο Αρχιτεκτονικής των Camelot και Bodiansky.

Ταξίδεψε σε πολλές χώρες της Ευρώπης, στην Ιαπωνία και στις Η.Π.Α., όπου το 1972 δίδαξε Γλυπτική στο California State University, Hayward ως επισκέπτης καθηγητής ενώ στην Ελλάδα εγκαταστάθηκε οριστικά, το 1974. Το 1980 εξελέγη καθηγητής Πλαστικής στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου  παραμένοντας στη θέση ως το 1998.

Η πρώτη του έκθεση ήταν στο Σαλόνι Νέας Πραγματικότητας στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης της Πόλης του Παρισιού το 1961 και τον επόμενο χρόνο στο Σαλόνι της Νέας Γλυπτικής στο Μουσείο Ροντέν (και στα δύο παρουσίασε επανειλημμένως έργα του). Συμμετείχε σε πολλές, σημαντικές ομαδικές και διεθνείς διοργανώσεις, όπως μεταξύ άλλων, στην Μπιενάλε του Σάο Πάολο και της Αλεξάνδρειας (1963), στην  Μπιενάλε των Νέων στο Παρίσι (1965), όπου τιμήθηκε με το Βραβείο Ροντέν, την ΙΙΙ Διεθνή Έκθεση Συγχρόνου Γλυπτικής στο Μουσείο Ροντέν (1966), στα Ευρωπάλια στις Βρυξέλλες (1982), στο Συμπόσιο Γλυπτικής στο Ολυμπιακό Πάρκο της Σεούλ (1988), στις  “Μεταμορφώσεις του Μοντέρνου” στην Εθνική Πινακοθήκη της Αθήνας (1992) και στο Σαλόνι του Μονρούζ στην Γαλλία (1997), όπου επίσης βραβεύτηκε.

Η συλλογή του μουσείου

Παράλληλα πολλές ήταν οι ατομικές του εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό και το 1984 το έργο του παρουσιάστηκε σε αναδρομική στην Εθνική Πινακοθήκη. Το 1983 δημιούργησε το σκηνικό για τις “Φοίνισσες” του Ευριπίδη στην Επίδαυρο, συνθέσεις του κοσμούν τράπεζες, ξενοδοχεία και ιδιωτικές κατοικίες ενώ σημαντικές είναι οι δημοσιεύσεις κειμένων του, καθώς και τα βιβλία του σχετικά πάντα με την τέχνη.

Η έκθεση στο Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης  εντάσσεται στο πρόγραμμα παρουσιάσεων της συλλογής του μουσείου. Η σκηνογραφία της έχει υλοποιηθεί από τον αρχιτέκτονα και σκηνογράφο Γιάννη Αρβανίτη και οριοθετεί ενότητες έργων μέσα από ειδικά διαμορφωμένους νέους εκθεσιακούς χώρους που διαδέχονται ο ένας τον άλλον καταλήγοντας σε ένα απρόσμενο περιβάλλον συνύπαρξης των έργων με τον επισκέπτη. Ο συνολικός χώρος έχει διαμορφωθεί ριζικά άλλωστε, ώστε να μπορεί να φιλοξενεί και μελλοντικές εκθέσεις της συλλογής.

Info

Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης: Λεωφ. Καλλιρρόης & Αμβρ. Φραντζή, τηλ. 211 1019055

Έκθεση: «Θόδωρος, γλύπτης, Αντί Αναδρομικής»

Εγκαίνια: 8 Φεβρουαρίου