Ποιος νικάει; Ένα παιχνίδι στρατηγικής 4.600 χρόνων μόλις ερμηνεύθηκε

Είναι ένα από τα αρχαιότερα παιχνίδια που έχουν ανακαλυφθεί ποτέ, αφού χρονολογείται περί το 2600–2400 π.Χ. αλλά ως σήμερα ήταν άγνωστο πώς παιζόταν.

Ουδέν κρυπτόν όμως πλέον, με την βοήθεια των σύγχρονων εργαλείων, που έχουν στην διάθεσή τους οι επιστήμονες, έτσι το Shahr-i Sokhta, που έχει πάρει το όνομά του από την περιοχή του Ιράν όπου βρέθηκε, αποκαλύπτει τώρα τα μυστικά του.

Και αυτό που λέει, είναι ότι πρόκειται για ένα δύσκολο, επιτραπέζιο παιχνίδι στρατηγικής, που έβαζε τους παίκτες να καταβάλουν προσπάθεια για να νικήσουν τον αντίπαλό τους.

Όπως και άλλα εμβληματικά παιχνίδια της αρχαιότητας, μεταξύ των οποίων το Senet από την Αίγυπτο (2620 π.Χ.) και το ρωμαϊκό Ludus Latrunculorum.

Το παιχνίδι αποκαλύφθηκε το 1977 στο νοτιανατολικό Ιράν κατά την ανασκαφή ενός πλούσια κτερισμένου τάφου -τάφος Νο. 731 για τους αρχαιολόγους- ανάμεσα σε πλήθος άλλων ευρημάτων, όπως εξαιρετικά κοσμήματα και ένα τεχνητό μάτι!

Το συγκεκριμένο όμως αντικείμενο ήταν ικανό για να εξάψει την φαντασία όλων, δεδομένου ότι ήταν δυσερμήνευτο.

Να σημειωθεί, ότι το Shahr-i Sokhta, που σημαίνει «Καμένη πόλη» είναι ένας σημαντικός αρχαιολογικός χώρος στο νοτιοανατολικό Ιράν, που χρονολογείται από την Εποχή του Χαλκού (3η χιλιετία π.Χ.),  ενώ βρίσκεται κοντά στον ποταμό Helmand στην επαρχία Sistan-Baluchestan, που ήταν ένα ακμάζον αστικό κέντρο του πολιτισμού Helmand, γνωστό για την προηγμένη χειροτεχνία, τα εμπορικά δίκτυα και τον πρώιμο αστικό σχεδιασμό του.

Στόχος ο αποκλεισμός το αντιπάλου

Το παιχνίδι αποτελείται από μία μακρόστενη πλάκα, που σε ένα τμήμα της στενεύει και φέρει 20 κυκλικούς χώρους, οι οποίοι σχηματίζονται από ένα σκαλισμένο σχέδιο φιδιού και 27 γεωμετρικά κομμάτια. Συνοδεύεται από τέσσερα ζάρια.

Σε αντίθεση όμως με το περίφημο Βασιλικό Παιχνίδι της Ουρ από τη Μεσοποταμία, του οποίου οι κανόνες αποκρυπτογραφήθηκαν μέσω μιας σφηνοειδούς πλάκας, που υπάρχει στο Βρετανικό Μουσείο, για το συγκεκριμένο δεν έχουν διασωθεί οδηγίες.

Έτσι οι ερευνητές στράφηκαν σε έναν συνδυασμό αρχαιολογικών στοιχείων, ιστορικών συγκρίσεων και σύγχρονων υπολογιστικών εργαλείων για την κατανόησή του ώστε να προτείνουν τελικά, πώς μπορεί να παιχτεί.

Κατ΄αρχάς λοιπόν, το κατατάσσουν στα στρατηγικά παιχνίδια αγώνων, με ομοιότητες με το Βασιλικό Παιχνίδι Ουρ, αν και με πρόσθετη πολυπλοκότητα. Στόχος του παιχνιδιού είναι, να μετακινήσει ο παίκτης και τα 10 κομμάτια του πάνω στον πίνακα πριν το κάνει ο αντίπαλός του.

Και για να το πετύχει αυτό πρέπει να χρησιμοποιήσει έναν συνδυασμό ρίψεων ζαριών και στρατηγικής τοποθέτησης αυτών των κομματιών, ώστε να εμποδίζουν την πρόοδο του αντιπάλου.

«Ο πυρήνας του παιχνιδιού περιστρέφεται γύρω από τους αγώνες, με κομμάτια αποκλεισμού που εισάγουν πρόσθετη στρατηγική χωρίς να επισκιάζουν τους οδηγούς», όπως εξηγεί η ερευνητική ομάδα στη μελέτη της, η οποία θα δημοσιευθεί στο Journal of the British Institute of Persian Studies.

«Οι παίκτες χρησιμοποιούν ζάρια για να προωθήσουν τα κομμάτια τους ενώ ειδικοί κανόνες επιτρέπουν στρατηγικές κινήσεις για τους αναστολείς, οι οποίοι επιχειρούν το ακριβώς αντίθετο: Να εμποδίσουν τον αντίπαλό τους».

Αυξημένη πολυπλοκότητα

Οι ερευνητές υποθέτουν, ότι τα πρόσθετα κομμάτια του παιχνιδιού, συμπεριλαμβανομένων αυτών, που μοιάζουν με ροζέτες, όπως εκείνα που βρέθηκαν στο Παιχνίδι της Ουρ πρόσθεσαν επιπλέον πολυπλοκότητα.

Σε αντίθεση με το Παιχνίδι της Ουρ έτσι, το παιχνίδι Shahr-i Sokhta δίνει έμφαση στην ισορροπία μεταξύ στρατηγικής και τύχης, καθιστώντας το λιγότερο επαναλαμβανόμενο και άρα πιο ελκυστικό για τους παίκτες. Το παιχνίδι εξάλλου, δοκιμάστηκε από 50 έμπειρους παίκτες, οι οποίοι το αξιολόγησαν και έκαναν τις συγκρίσεις.

Γεγονός είναι, ότι οι σύγχρονες τεχνική και η τεχνητή νοημοσύνη συνεισφέρουν σε μεγάλο βαθμό στην κατανόηση των αρχαίων παιχνιδιών, καθώς η προσομοίωση χιλιάδων πιθανών σεναρίων βοηθά στον προσδιορισμό των κανόνων, που διέπουν το καθένα από αυτά. Για το συγκεκριμένο εξάλλου, χρησιμοποιήθηκε, όπως λένε οι ερευνητές και η υπολογιστική μοντελοποίηση, η οποία επιβεβαίωσε την υπεροχή του σε στρατηγικό βάθος ,σε σύγκριση με το απλούστερο Βασιλικό Παιχνίδι της Ουρ.

Η ανακάλυψη και η ανάλυση του παιχνιδιού Shahr-i Sokhta εμβαθύνει την κατανόησή μας για το πώς εξελίχθηκαν τα επιτραπέζια παιχνίδια στον αρχαίο κόσμο. Σε αντίθεση με το παιχνίδι Ur, το οποίο συνδέθηκε με τις βασιλικές οικογένειες της Μεσοποταμίας, το παιχνίδι Shahr-i Sokhta βρέθηκε σε έναν πλούσιο μεν αλλά μη βασιλικό τάφο, υποδηλώνοντας ότι ήταν πιο προσιτό και διαδεδομένο στις ανατολικές περιοχές.

Πάντως, δεδομένου, ότι το Παιχνίδι της Ουρ υπάρχει από χρόνια σε αναπαραγωγή, που πωλείται από το Βρετανικό Μουσείο δεν θα ήταν παράξενο να κυκλοφορήσει και αυτό για το σύγχρονο κοινό.