Υπάρχει κάτι που δεν λέγεται στις «Συναντήσεις Καριέρας», τις μαζώξεις που οργανώνει για τους ξενιτεμένους το υπουργείο Εργασίας.

Πώς να το αρθρώσει η Νίκη Κεραμέως; Το πιο άμεσο θα ήταν «Λοιπόν μάγκες, εμείς σας σπουδάσαμε, κι αν θέλετε εξωτερικά και διεθνείς καριέρες, πληρώστε αναδρομικά τα δίδακτρα». Για κάθε πτυχιούχο Πολυτεχνείου οι φορολογούμενοι έχουν δώσει περί τις 60.000 ευρώ. Για κάθε γιατρό περί τις 95.000 ευρώ. Είναι μια τεράστια κατάκτηση, να σπουδάζουν δωρεάν όλα τα παιδιά που αξίζουν. Αλλά είναι κι ένα ζητηματάκι_ μαζί με τα μυαλά που φεύγουν, υπάρχουν κεφάλαια που φεύγουν. Οι Έλληνες λοιπόν χρηματοδοτούν τα συστήματα υγείας της Γερμανίας, της Σουηδίας και των άλλων προορισμών. Στόχος του υπουργείου είναι να επιστρέψουν όλοι, ακόμα και εκείνοι που σπούδασαν ιδίοις εξόδοις σε άλλες χώρες.

Η Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης πραγματοποίησε πρόσφατα δυο εκδηλώσεις με σκοπό να επαναπατριστούν μετανάστες. Μια στο Άμστερνταμ και μια στο Ντίσελντορφ. Θα πει ο σκεπτικιστής, «πού πας βρε κακομοίρα Κεραμέως, τί έχεις να προσφέρεις;». Πήρε λοιπόν μαζί της μεγάλες εταιρείες, ενδεικτικά τη Lamda Development, την Aegean, την AstraZeneca, τις τέσσερις τράπεζες, τη Βιανέξ, την Alumil, και άλλες πολλές, όλες μεγάλες και γνωστές. Στήθηκαν τα περίπτερα και ο κόσμος έδειξε έτρεξε να δει τι γίνεται.

Να δούμε λίγο τους αριθμούς που δημοσιεύτηκαν. Συμμετείχαν 2.700 άτομα, που διερευνούν την πιθανότητα της επιστροφής. Οι 55 εταιρείες που πήραν μέρος, προσφέρουν 1.200 θέσεις εργασίας. Οι μισθοί είναι, όπως διαβάζουμε, «ελκυστικοί». Δύσκολη η σύγκριση μισθών και κόστους ζωής οπότε να πούμε κάτι με μπακαλίστικη αριθμητική. Οι αμοιβές στην Ελλάδα είναι σαφώς χαμηλότερες αλλά οι τιμές είναι παράλογα υψηλότερες, στη βενζίνη, στο ρεύμα, στα τηλέφωνα, στα τρόφιμα, στη στέγαση. Με αυτά τα δεδομένα το υπουργείο Εργασίας προσπαθεί να φέρει πίσω τους πληθυσμούς μετανάστευσαν την περίοδο της κρίσης.

Καταγράφεται όμως μια αντιστροφή. Έφυγαν πολλοί, επέστρεψαν ορισμένοι. Συγκεκριμένα: από το 2010 μέχρι το 2022, έφυγαν 1.079.992 άτομα. Από αυτούς έχουν επιστρέψει στην Ελλάδα περίπου 350.000. Εν ολίγοις το υπουργείο Εργασίας ακολουθεί το κύμα που δημιουργήθηκε. Ένας στους τρεις μετάνιωσε που έφυγε, μένει λοιπόν να πεισθούν οι υπόλοιποι. Αρκεί άραγε ένας ικανοποιητικός μισθός για να προσελκύσει τους υπόλοιπους; Μάλλον όχι.

Ένα πρόβλημα που κρατά άξιους επαγγελματίες στο εξωτερικό είναι η έλλειψη αξιοκρατίας στην Ελλάδα. Από πού να το πιάσουμε; Από τα πανεπιστήμια όπου στρογγυλοκάθονται στις έδρες με κληρονομικό δικαίωμα; Από τη Βουλή όπου ένας στους πέντε εκλεγμένους είναι γιος ή γαμπρός παλαιού βουλευτή; Κανένα βιογραφικό δεν μπορεί να παραμερίσει τους γόνους, τα ανίψια, τους κουμπάρους, τους ομοτράπεζους και τους ομοκρέβατους. Η πρόσληψη ενός επαναπατρισθέντος δεν εγγυάται λοιπόν και τη δίκαιη ανέλιξή του.

Είναι και οι συνθήκες που συχνά αποθαρρύνουν. Απλήρωτες υπερωρίες, φωνές και υποτιμητικές συμπεριφορές, ρατσισμός και διακρίσεις. Αυτά δεν έχουν λυθεί ούτε υπάρχουν μηχανισμοί που να κάνουν τον εργαζόμενο να νιώθει ασφαλής και προστατευμένος. Για τις γυναίκες είναι και ο σεξισμός. Δείτε φωτογραφίες από διοικητικά συμβούλια, από επιτροπές, από κέντρα λήψης αποφάσεων. Άντρες και πάλι άντρες. Οι οποίοι συχνά κάνουν αστειάκια για τη φούστα, για την προσωπική ζωή, ενίοτε απλώνουν χέρι, πιέζουν για συνευρέσεις. Πάντα ατιμώρητα.

Θα ρωτήσετε τώρα «να σταματήσει η Νίκη Κεραμέως την προσπάθεια; Να μην κάνει τη Συνάντηση Καριέρας στο Λονδίνο;» Να μην σταματήσει αλλά να έχουμε επίγνωση. Η επιστροφή είναι πιο δύσκολη, πιο περίπλοκη από τη φυγή.