Όπως ισχύει για την συντριπτική πλειοψηφία των πραγμάτων, η αλήθεια αποδίδεται σε αποχρώσεις του γκρι.

Μπορεί να μην είναι 50, μπορεί να γέρνουν προς την μία ή προς την άλλη πλευρά αλλά δεν βρίσκεται στα άκρα – που τυχαίνουν να είναι τόσο στο προσκήνιο στην εποχή μας.

Το μαύρο είναι η απόλυτη δαιμονοποίηση των τραπεζών. Το άσπρο είναι η βαθιά θυματοποίηση των πολιτών.

Το κύριο θέμα είναι η επιβάρυνση του πολίτη με τις χρεώσεις που κάνουν οι τράπεζες στις διάφορες συναλλαγές. Σύμφωνα με τα γενικώς αποδεκτά στοιχεία το κοινωνικό σύνολο πληρώνει στις τράπεζες 2 δισ. ευρώ τον χρόνο.

Κατά τεκμήριο οι συναλλαγές αφορούν τον οικονομικά ενεργό πληθυσμό (περίπου 4,5 εκατ. άνθρωποι) σε ατομικό επίπεδο και περίπου 100.000 επιχειρήσεις (οπότε λόγω του μικρού μεγέθους της επιχείρησης υπάρχει και κάποια υπερκάλυψη).

Και πρέπει να σημειωθεί, πάντως, ότι σύμφωνα με τα στοιχεία των ισολογισμών το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος των κερδών προέρχεται από τόκους, πρωταρχικά στην λιανική τραπεζική και όχι στην επιχειρηματική-επενδυτική.

Μέρος του προβλήματος είναι ότι  πρωταρχικά για τους  πολίτες οι τράπεζες έχουν μειώσει δραματικά τις υπηρεσίες λιανικής, και για τις επιχειρήσεις δεν υλοποιούν τον ουσιαστικό διαμεσολαβητικό τους ρόλο.

Τα κεφάλαια λιμνάζουν στις καταθέσεις, η όρεξη τους για ρίσκο είναι στο μηδέν, η χρήση νέας τεχνολογίας τεχνητής νοημοσύνης δεν φαίνεται να είναι στα σχέδια τους, παρά μόνο κάπως στα ΑΤΜ και περισσότερο στο back office.

Ο πελάτης, ιδιαίτερα της λιανικής, αισθάνεται πολίτης δεύτερης κατηγορίας.

Για τις ίδιες τις τράπεζες το μακροοικονομικό πρόβλημα αφορά την ουσιαστική αδυναμία τους να ξεπεράσουν την κληρονομία του 2010-2019.

Καταρχάς είναι θέμα νοοτροπίας. Για δεκαετίες, ο τομέας είχε μάθει να λειτουργεί ως προέκταση του κράτους.

Οι μισθοί και οι θέσεις ήταν εξασφαλισμένα, (κι  αν οι ετήσιες αυξήσεις  δεν ήταν ικανοποιητικές υπήρχε η πανίσχυρη ΟΤΟΕ), μεγάλο μέρος των επενδύσεων ήταν υποχρεωτικά σε κρατικά ομόλογα, τα δάνεια τελούσαν υπό την έγκριση της Νομισματικής Επιτροπής.

Μηδέν πρωτοβουλία, μηδέν καινοτομία.

Επειδή η απελευθέρωση ήρθε με ένα «μπανγκ»  αναπόφευκτα πολύ γρήγορα μπήκε στον δρόμο των άκρων.

Η κατάρρευση του 2011 ήταν πέρα για πέρα τραυματική—για τις τράπεζες, όχι μόνο για το κοινό.  Το τραύμα ως ανάμνηση και εμπειρία είναι ζωντανό σήμερα και  καθορίζει την συμπεριφορά τους—άσχετα αν οι ίδιες φέρουν ένα πολύ μεγάλο μέρος της ευθύνης.

Ουσιαστικά, ισχύει η λαϊκή θυμοσοφία «όποιος καεί στο χυλό φυσάει και το γιαούρτι».

Οι τράπεζες, βέβαια, έχουν και τους μετόχους τους. Οπότε, εφόσον υποχρεωτικά παίζουν το παιγνίδι του σύγχρονου καπιταλισμού, οι διοικήσεις τους  είναι υποχρεωμένες να φροντίζουν την μετοχή τους.

Άλλη είναι η συζήτηση για τις αμοιβές των διοικήσεων όπως και άλλη είναι για το θέμα του εκσυγχρονισμού τους και της υλοποίησης του ρόλου τους ως ο συνδετικός κρίκος των  επενδυτών και των αποταμιευτών.

Ως επιχειρήσεις, όμως,  δεν μπορούν να μην δείχνουν κέρδη—ιδιαίτερα όταν υπάρχουν οι διεθνείς δείκτες και κανόνες που αφορούν την ικανότητα και το κόστος πρόσβαση τους σε διεθνείς αγορές.

Πρόσβαση  αναγκαία για την επιβίωση τους—όπως για όλες τις τράπεζες.

Το κεντρικό ερώτημα λοιπόν, αφορά την αντιμετώπιση του άμεσου προβλήματος: την υπερβολική επιβάρυνση του πολίτη και της επιχείρησης (κυρίως της μικρομεσαίας) από την μία πλευρά, την αδήριτη ανάγκη να υπάρξουν κέρδη από την άλλη.

Η πρόταση της αντιπολίτευσης και ειδικά του ΠΑΣΟΚ και του Νίκου Ανδρουλάκη για φορολογία των κερδών προφανώς δεν λύνει το πρόβλημα—όπως πειστικά αποσαφήνισαν τόσο ο Πρωθυπουργός όσο και ο Κωστής Χατζηδάκης.

Και δεν αναφέρομαι στις διαδικασίες για την στεγαστική πίστη που είναι θέμα οργάνωσης, νοοτροπίας και στρατηγικής. Περιορίζομαι στο θέμα των χρεώσεων.

Οι πληροφορίες συντείνουν ότι θα υπάρξει κυβερνητική απόφαση την μείωση τους. Θα υποστήριζα μία διαφορετική περισσότερο σύνθετη θέση που ταυτόχρονα έχει, κατά μία έννοια, αναδιανεμητικό χαρακτήρα.

Είναι  προφανές ότι στις υψηλότερες εισοδηματικές τάξεις οι συγκεκριμένες τραπεζικές χρεώσεις δεν έχουν καμία οικονομική επίπτωση.

Είναι επίσης προφανές ότι οι τράπεζες κρύβονται εδώ και χρόνια πίσω από την αναβαλλόμενη φορολογία, αποφεύγοντας την αποπληρωμή της—γεγονός που αυτόματα θα τις αναβάθμιζε.

Η συμπερίληψη στα εποπτικά κεφάλαια φορολογίας που το κράτος σου δίνει την άδεια να μην καταβάλεις, δεν λες ότι είναι και άριστη τραπεζική τακτική.

Στη βάση αυτή, η κυβέρνηση μπορεί να βρει τον τρόπο (ώστε να μην υπάρξουν προσφυγές στο ΣτΕ κοκ.)  να απαγορεύσει την επιβολή από τις τράπεζες κόστους συναλλαγών σε άτομα με εισόδημα κάτω από ένα όριο.

Μία πρόταση θα ήταν το αφορολόγητο των 10.000 ευρώ. Μία άλλη το προηγούμενο αφορολόγητο των 12.000 ευρώ.

Σε αντιστάθμισμα, ας διπλασιαστούν, ας τριπλασιαστούν, οι χρεώσεις για τα υψηλότερα εισοδήματα που δεν επηρεάζονται οικονομικά έτσι κι αλλιώς.

Ανάλογη μπορεί να είναι η διευθέτηση και για τις μικρομεσαίες επιχειρήσεις.

Όταν το 50% των επιχειρήσεων είναι με απασχόληση 1-9 άτομα (μαζί και ο ιδιοκτήτης ), κι όταν η παραγωγικότητα εργασίας τους είναι η χαμηλότερη στην Ευρώπη,  τι ύψους χρεώσεων μπορεί να σηκώσει;

Η αλλαγή αυτή ηθικά και πρακτικά οφείλει να συνδυαστεί με νομοθετική ρύθμιση για την αποπληρωμή από τις τράπεζες της αναβαλλόμενης φορολογίας το αργότερο μέχρι το 2030, με βάση συγκεκριμένο χρονοδιάγραμμα (π.χ. ανά εξάμηνο) και με ποσό που να συνάδει με τα κέρδη της κάθε τράπεζας.

Έχει πάει πολύ μακριά αυτή η βαλίτσα και όσο κρατεί, ως κράτος δεν θα μπορέσουμε ποτέ να πούμε ότι έχουμε υγιές τραπεζικό σύστημα.

Ανοιχτό παραμένει το θέμα των επιτοκίων. Αυτή την στιγμή το άνοιγμα μεταξύ καταθέσεων και δανείων είναι ίσως το μεγαλύτερο στην Ευρώπη. Αν τα στοιχεία διαβάζονται σωστά η διαφορά ανάμεσα στο μέσο επιτόκιο κατάθεσης και το μέσο επιτόκιο δανείου είναι της τάξης των 6 (έξι) ποσοστιαίων μονάδων.

Είναι σαφές ότι ακόμη και μέσα στο αυστηρό πλαίσιο που καθορίζει η ΕΚΤ, η κυβέρνηση μπορεί να παρέμβει πάντως ως προς το ελάχιστο επιτόκιο στις καταθέσεις.

Τα έσοδα από τους τόκους είναι περίπου 7 με 8 φορές τα έσοδα από τις προμήθειες, οπότε το περιθώριο κρατικής παρέμβασης είναι μάλλον εμφανές.

Διαβάστε επίσης

Οι γεωπολιτικές εξελίξεις πάλι αυξάνουν την αβεβαιότητα στην οικονομία