«Σερ Κιρ Στάρμερ, θα χάσετε τα Γλυπτά;». «Κύριε Μητσοτάκη, θα πάρετε τα Γλυπτά στην Ελλάδα;».

Οι ερωτήσεις των βρετανών δημοσιογράφων έξω από Ντάουνινγκ Στριτ στο Λονδίνο, «κάθετες» στην διατύπωσή τους εξέφραζαν, κατά τη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Κιρ Στάρμερ το μεγάλο ενδιαφέρον της κοινής γνώμης και στο Ηνωμένο Βασίλειο για την εξέλιξη των διαπραγματεύσεων σχετικά με την επιστροφή και επανένωση των Γλυπτών στην Ελλάδα. Λοιπόν; Θα πάρουμε τα Γλυπτά; Γιατί απάντηση δεν δόθηκε.

Αν περίμενε κανείς όμως, ότι η είδηση θα προέκυπτε μέσα από μία επίσημη μεν, αλλά τυπική συνάντηση με καθορισμένη ατζέντα, μεταξύ δύο πρωθυπουργών, χωρίς να έχει προηγηθεί καμία πληροφορία ή ενημέρωση και χωρίς να έχει γίνει αντιληπτή μία ενδεχόμενη συμφωνία, μάλλον θα ήταν απογοητευμένος.

Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στην συνάντησή του με τον βρετανό ομόλογό του Κιρ Στάρμερ
Ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης στην συνάντησή του με τον βρετανό ομόλογό του Κιρ Στάρμερ

Ή όπως έσπευσε να θριαμβολογήσει μερίδα της αντιπολίτευσης να επιχαίρει για την υποτιθέμενη αποτυχία των συζητήσεων.

Κι όμως εξελίξεις υπάρχουν.

Και όχι, γιατί το λέει μόνον η Ελλάδα, η οποία πάντως, προσπαθεί-και ορθώς-να κρατά τα διαπραγματευτικά χαρτιά της κρυφά αντί να τα περιφέρει «καίγοντάς» τα αλλά και οι ίδιοι οι ενδιαφερόμενοι, το Βρετανικό Μουσείο και η βρετανική κυβέρνηση, παρ΄ότι και αυτοί ακολουθούν το διπλωματικό μονοπάτι, αλλά και ο βρετανικός και διεθνής Τύπος.

Και είναι γεγονός άλλωστε, ότι ποτέ άλλοτε οι συζητήσεις και διαπραγματεύσεις δεν υπήρξαν τόσο έντονες, όσο τα τελευταία χρόνια, που η κυβέρνηση Κυριάκου Μητσοτάκη ανέδειξε την επιστροφή των Γλυπτών σε θέμα πρώτης προτεραιότητας.

Προχωρημένες συζητήσεις

Κατ΄αρχάς οι συζητήσεις μεταξύ του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών και του προέδρου του Βρετανικού Μουσείου Τζορτζ Όσμπορν βρίσκονται σταθερά σε εξέλιξη, όπως βεβαιώνουν και οι δύο πλευρές ενώ το ίδιο επισημαίνει και η υπουργός Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη.

«Υπάρχει μία συνεχής ένταση στο θέμα της επανένωσης των Γλυπτών του Παρθενώνα. Είναι ένα πάγιο αίτημά μας. Η κυβέρνηση ολόκληρη εργάζεται για αυτό υπό την καθοδήγηση του πρωθυπουργού», δήλωσε σχετικά η ίδια.

Σε συζητήσεις που είναι «πολύ προχωρημένες» αναφέρθηκε εξάλλου σε δημοσίευμά του ο Guardian, σημειώνοντας μάλιστα την ύπαρξη μιας «κατ΄αρχήν συμφωνία» μεταξύ των δύο πλευρών.

«Ο τόνος της μουσικής έχει αλλάξει εντελώς», επισημαίνει χαρακτηριστικά, επικαλούμενο αξιόπιστες πηγές.

Γεγονός είναι άλλωστε, ότι μπορεί η κυβέρνηση του Κιρ Στάρμερ να δηλώνει, ότι η απόφαση για την επιστροφή των Γλυπτών αφορά το Βρετανικό Μουσείο, η ίδια όμως «δεν πρόκειται να σταθεί εμπόδιο σε οποιαδήποτε συμφωνία με την Ελλάδα», όπως τονίζει.

Είναι μία θέση, που ο βρετανός πρωθυπουργός είχε διατυπώσει και πριν από ένα χρόνο, όταν ήταν ακόμη ηγέτης της αντιπολίτευσης στον Κυριάκο Μητσοτάκη, κατά την συνάντησή τους, μετά την αγενή συμπεριφορά του Ρίσι Σούνακ απέναντι στον έλληνα ομόλογό του. (Χωρίς, σε καμία περίπτωση πάντως, να παραβλέπει κανείς, ότι η αλλαγή πολιτικής στην πολιτική δεν θα ήταν κάτι πρωτοφανές…)

Τα Γλυπτά του Παρθενώνα στο Μουσείο Ακρόπολης
Τα Γλυπτά του Παρθενώνα στο Μουσείο Ακρόπολης

Οι κόκκινες γραμμές

Αλλά ακόμη και το αγκάθι στις διαπραγματεύσεις, ο βρετανικός νόμος του 1963 για τα μουσεία, που απαγορεύει την παραχώρηση αντικειμένων από τις συλλογές τους μπορεί να παρακαμφθεί εφ΄ όσον υπάρξει καλή θέληση.

«Η κυβέρνηση δεν σκοπεύει να αλλάξει τον νόμο, που θα επέτρεπε τη μόνιμη μεταφορά των γλυπτών του Παρθενώνα», ανέφερε εκπρόσωπος της βρετανικής κυβέρνησης στον Guardian, πλην όμως την λύση, μπορεί να δώσει ένας άλλος, πρόσφατος Νόμος για τις Φιλανθρωπίες, του 2022, που αφήνει σαφές περιθώριο κινήσεων στα μουσεία, τα οποία μπορούν να προβαίνουν σε κάποια παραχώρηση για λόγους «ηθικής υποχρέωσης».

Σοβαρότερο βεβαίως είναι το ζήτημα του ιδιοκτησιακού καθεστώτος, καθώς η Ελλάδα δεν πρόκειται να αναγνωρίσει φυσικά, βρετανική κυριότητα επί των Γλυπτών –ας ξαναειπωθεί εδώ, ότι τα Γλυπτά στο Βρετανικό Μουσείο είναι προϊόν κλοπής από τον Έλγιν κάτι που είναι γενική παραδοχή – ενώ η Βρετανία εμμένει στο αντίθετο.

Πρόκειται βεβαίως, για την κόκκινη γραμμή της ελληνικής πλευράς στο εθνικό αυτό ζήτημα, η οποία βρίσκεται σε συνάρτηση με ενδεχόμενη πρόταση για την επιστροφή των Γλυπτών μέσω δανεισμού. Κάτι που επίσης απορρίπτεται κατηγορηματικά από την Ελλάδα, δεδομένου, ότι μια τέτοια λύση συνιστά έναν σιωπηρό αλλά σαφή τρόπο αναγνώρισης κυριότητας.

Η λύση της «κατάθεσης»

Κι εδώ όμως, υπάρχει λύση με την μορφή «κατάθεσης» των Γλυπτών, χωρίς να θίγεται το θέμα της ιδιοκτησίας, σύμφωνα με μια καινοτόμα διαδικασία, που εφαρμόστηκε στην περίπτωση ενός θραύσματος αρχαίου -το θραύσμα Fagan- το οποίο «κατατέθηκε» από το Μουσείο του Παλέρμου στο Μουσείο Ακρόπολης.

«Το θραύσμα Fagan κατετέθη στο Μουσείο της Ακρόπολης και επανενώθηκε με την ζωφόρο ώσπου να βρεθεί και η νομική λύση», όπως θύμισε η υπουργός Πολιτισμού.

«Η νομική λύση βρέθηκε, όταν το ιταλικό υπουργείο Πολιτισμού και ο αντίστοιχος θεσμός του Νομικού Συμβουλίου του κράτους βρήκαν τον τρόπο της οριστικής παραμονής του στο Μουσείο της Ακρόπολης.

Κάτι που υιοθετήθηκε και από την Unesco ως καλή πρακτική».
Κατά πόσον έχουν ξεπερασθεί πάντως, αυτά τα εμπόδια στις συζητήσεις είναι άγνωστο, αν και σύμφωνα με τον Guardian «τα περιγράμματα μιας συμφωνίας έχουν ήδη σκιαγραφηθεί».

Σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα μάλιστα, οι διαπραγματεύσεις έχουν φθάσει σε σημείο εξέτασης πρακτικών ζητημάτων, όπως η μεταφορά των αριστουργημάτων του Φειδία στην Αθήνα!

Η τοποθέτηση του θραύσματος Fagan στην ζωφόρο του Παρθενώνα στο Μουσείο Ακρόπολης
Η τοποθέτηση του θραύσματος Fagan στην ζωφόρο του Παρθενώνα στο Μουσείο Ακρόπολης

Το αντάλλαγμα

Ανεξαρτήτως της όποιας ακρίβειας των συγκεκριμένων πληροφοριών πάντως, η ελληνική πρόταση για τον δανεισμό αρχαιοτήτων στο Βρετανικό Μουσείο υπό μορφή κυλιόμενων εκθέσεων ως αντάλλαγμα για την επανένωση των Γλυπτών παραμένει πάντα στο τραπέζι ως ισχυρό διαπραγματευτικό χαρτί.

Πρόκειται και για μία απάντηση στην διαχρονική ανησυχία του Βρετανικού Μουσείου για «κενές αίθουσες» και απώλεια επισκεπτών, παράλληλα βέβαια με τον φόβο για πολλαπλασιασμό των αιτημάτων επιστροφής αρχαιοτήτων από άλλες χώρες.

Ένα γενικότερο κλίμα ωστόσο, που επικρατεί τα τελευταία χρόνια διεθνώς για επαναπατρισμό πολιτιστικών αγαθών στις χώρες προέλευσής τους.

Στο μεταξύ στην πρόσφατη δημοσκόπηση της εταιρείας YouGov στην Βρετανία, η πλειοψηφία των ερωτηθέντων, τάχθηκε κατά 53% υπέρ της επιστροφής των Γλυπτών στην Ελλάδα (το 24% δήλωσε κατά και το 23% απάντησε πως δεν έχει άποψη).

Ο Κιρ Στάρμερ θα έχει τον κόσμο με το μέρος του αν και οι Τόρις ήδη διαρρηγνύουν τα ιμάτιά τους τασσόμενοι εναντίον όποιας συμφωνίας, όπως είχε δηλώσει άλλωστε πέρυσι και ο Σούνακ.

Διαβάστε επίσης:

Ικανοποίηση Αθήνας: Η βρετανική κυβέρνηση δεν θα σταθεί εμπόδιο για τα Γλυπτά του Παρθενώνα σε συμφωνία με το Βρετανικό Μουσείο

Δημοσκόπηση: Υπέρ της επιστροφής των Γλυπτών του Παρθενώνα η βρετανική κοινή γνώμη

Παύλος Μαρινάκης: Δεν υπάρχει ιδιωτική συνάντηση του πρωθυπουργού με εκπροσώπους του Βρετανικού Μουσείου