Η Ευρωπαία από το Κιλκίς – Μια άγνωστη πόλη στο Εθνικό Αρχαιολογικό

Ποια είναι αυτή η Ευρωπαία που έρχεται από το Κιλκίς;

Και πόσο «αυθεντική» είναι; Η απάντηση μπορεί να ξαφνιάσει, γιατί στην πραγματικότητα είναι πιο αυθεντική απ΄όλες! Πρόκειται για την «Ευρωπαίων  πόλιν», όπως συστήνεται  σε μία επιγραφή του 2ου αιώνα π.Χ., μία πόλη στην καρδιά της Μακεδονίας, τόπο καταγωγής του Σέλευκου Α΄ του Νικάνορα, εταίρου και διαδόχου του Μεγάλου Αλεξάνδρου και ιδρυτή της δυναστείας των Σελευκιδών.

Με διαχρονική ιστορία πίσω της, από το 5000 π.Χ. και με τη ονομασία της να προέρχεται από τον ήρωα των Μακεδόνων, τον Ευρωπό, αυτή η «Ευρωπαίων πόλις» ήταν ομόσπονδη και προφανώς άνθησε ιδιαίτερα στην Ελληνιστική εποχή αλλά και στην Ρωμαϊκή για να συνεχισθεί η ύπαρξή της στους πρώτους βυζαντινούς αιώνες αλλά να λησμονηθεί όμως, στη συνέχεια και να «εξαφανιστεί».  Ακόμη και σήμερα μάλιστα, παρά τις ανασκαφές και τα σπουδαία ευρήματα που έχουν προκύψει, είναι ελάχιστα γνωστή

Αυτήν την πόλη, την αρχαία Ευρωπό όπως αποκαλείται σήμερα έρχεται να μας γνωρίσει το Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο με μια έκθεση, που θα πραγματοποιηθεί από  τις 13 Δεκεμβρίου στο πλαίσιο της δράσης του «Συναντήσεις μουσείων στο Εθνικό». Με τίτλο «Ευρωπός. Πόλη της Ευρώπης, πόλη του κόσμου» η μικρή αυτή περιοδική έκθεση θα φιλοξενήσει 17 αρχαιότητες από την Εφορεία Αρχαιοτήτων Κιλκίς, προερχόμενες από τον ευρύτερο αρχαιολογικό χώρο της περιοχής. Πρόκειται για αντικείμενα, που μιλούν για τους θεούς και τους ήρωες της πόλης, όπως ο Διόνυσος και ο Ηρακλής (με πήλινη προτομή του πρώτου και μαρμάρινο άγαλμα του δεύτερου) αλλά και για απλούς πολίτες της.

Σημαντικό φυσικά,  είναι το μαρμάρινο βάθρο με την επιγραφή  ΕΥΡΩΠΑΙΩΝ Η ΠΟΛΙΣ, επίσης νομίσματα -αργυρή δραχμή Αλεξάνδρου Γ΄ και αργυρό δηνάριο Ιουλίας Δόμνας- ένα ζεύγος από αργυρές πόρπες, χρυσό φύλλο βελανιδιάς,  πήλινα αποτροπαϊκά ειδώλια, ένας μετάλλινος κάνθαρος κ.ά.

Ο αρχαίος οικισμός

Οι παλαιότερες ενδείξεις κατοίκησής της ανάγονται στης 5^η π.Χ. χιλιετία με τον προϊστορικό οικισμό, που εντοπίσθηκε υπό μορφήν λόφου στο κέντρο του σημερινού χωριού. Αναφορά στην πόλη εξάλλου, γίνεται στα κλασικά χρόνια από τον Θουκυδίδη κατά την εξιστόρηση των γεγονότων του  Πελοποννησιακού πολέμου.

Κτισμένη κοντά στον ποταμό Αξιό και με τα πυκνά δάση της περιοχής να της προσφέρουν μεγάλες ποσότητες ξυλείας  η Ευρωπός είχε μια πρώιμη ανάπτυξη ως ένας ενδιάμεσος σταθμός με την νότια χώρα.  Κι ενώ όμως η θέση της, εξασφάλιζε τον έλεγχο και την επικοινωνία μεταξύ βορρά και νότου, το ίδιο ευάλωτη ήταν στις αλλεπάλληλες εχθρικές επιδρομές διαφόρων φύλων.

Στην ακμή της η  πόλη διέθετε πυκνό πολεοδομικό δίκτυο με δρόμους και οικίες ενώ σε έναν παρακείμενο χείμαρρο βρίσκονταν τα εργαστήριά της. Διέθετε επίσης οργανωμένο υδρευτικό δίκτυο με υδραγωγείο, όπως μας πληροφορεί μία επιγραφή, που αναφέρει, ότι το έργο έγινε με χορηγό τον Φίλιππο Αλεξάνδρου (2ος -3ος αιώνας μ.Χ.).

Ενδιαφέρον έχει, ότι το τέκνο της ο Νικάνωρ είχε ιδρύσει, σε ανάμνηση της πατρίδας του την Ευρωπό της Συρίας, την Ευρωπό σημερινό προάστιο της Τεχεράνης και ακόμη την Δούρα Ευρωπό στις όχθες του Ευφράτη στην Μεσοποταμία! Από την Ευρωπό επίσης, προέρχεται και ο μοναδικός Κούρος που έχει ανασκαφεί στη βόρεια Ελλάδα.

Τα ευρήματα

Σήμερα ο επισκέψιμος αρχαιολογικός της χώρος περιλαμβάνει τμήμα του νεκροταφείου, που χρονολογείται στους ρωμαϊκούς και στους παλαιοχριστιανικούς χρόνους, τμήμα του πολεοδομικού ιστού της αρχαίας πόλης  με τις οικίες, τις αποθήκες και τα εργαστήρια, που χρονολογούνται σε δύο τουλάχιστον οικιστικές φάσεις της ύστερης αρχαιότητας.   Ο αρχαιολογικός χώρος περιλαμβάνει επίσης, συστάδα τριών τάφων (ύστερος 4ος – α΄ μισό 3ου αιώνα π.Χ.), το ταφικό συγκρότημα της Μεσιάς και την προϊστορική τούμπα της Νεολιθικής εποχής.

Τα ευρήματα των νεκροταφείων εξάλλου, δείχνοντας την κοινωνική διαστρωμάτωση της εποχής είναι πλούσια –μεταξύ τους και χρυσά κτερίσματα, που αποδεικνύουν την ύπαρξη εταίρων- αλλά και την ομοιογένεια των ταφικών εθίμων και πρακτικών με ολόκληρης της υπόλοιπης Μακεδονίας, καθώς έχουν κοινό πολιτιστικό επίπεδο. Αλματώδης πάντως υπήρξε η ανάπτυξη της πόλης στην Ρωμαϊκή εποχή, κάτι που αντικατοπτρίζεται και στα ταφικά της μνημεία, που έχουν αποκαλυφθεί.

Η πόλη εν τέλει άρχισε να ερημώνεται σταδιακά ερημώνεται από τον 5ο και τις αρχές του 6ου αιώνα και σε μεγάλα τμήματά της εγκαταστάθηκαν  κεραμείς με τα εργαστήριά τους.

Η έκθεση στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο εκτός από τα αρχαία ευρήματα θα περιλαμβάνει εποπτικό και ψηφιακό υλικό σε μορφή βίντεο για την ιστορία της πόλης και τον Σελευκο Α΄.

Διαβάστε επίσης

Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων: Οι χρονοκάψουλες της ιστορίας

Ναός των Πτολεμαίων αφιερωμένος σε θεό της γονιμότητας ανακαλύφθηκε στην Αίγυπτο

Το ρολόι της Μαρίας Αντουανέτας – Ένα αριστούργημα με ιστορία αιώνων σε έκθεση