Με περισσότερα από 20.000 έργα βυζαντινής χριστιανικής τέχνης στην κατοχή του, το Λούβρο μπορεί να υπερηφανεύεται, ότι διαθέτει μια αξιόλογη συλλογή για την σημαντική αυτή περίοδο της ιστορίας.

Χωρίς ωστόσο ως σήμερα να έχει διαμορφώσει ένα ειδικό τμήμα για την παρουσίασή τους. Κάτι που πλέον έχει δρομολογηθεί, ώστε το 2027 να γίνουν τα εγκαίνιά του, εκθέτοντας όλους τους θησαυρούς του, που σήμερα είναι διάσπαρτοι ανάμεσα στις αρχαίες ελληνικές, τις ρωμαϊκές τις ετρουσκικές και τις αιγυπτιακές συλλογές.  Το νέο Τμήμα Βυζαντινής και Ανατολικής Χριστιανικής Τέχνης θα καταλαμβάνει μάλιστα έκταση 3.000 τ.μ. της πτέρυγας Ντενόν, της πλέον επισκέψιμης του μουσείου, που γειτνιάζει με τις Ρωμαϊκές Αρχαιότητες και την Ισλαμική Τέχνη στο ισόγειο και στον ημιώροφο. Η εμβέλεια της συλλογής εξάλλου, θεωρείται τεράστια καλύπτοντας μια γεωγραφική περιοχή, που ξεκινά από την Ελλάδα και τα Βαλκάνια, επεκτείνεται ως τον Καύκασο και την Ρωσία αλλά φθάνει και ως την Αιθιοπία, την Μεσοποταμία και την Μέση Ανατολή.

Είναι γεγονός, ότι ο Βυζαντινός πολιτισμός, αν και γνωστός πλέον στην Δύση, χάρις και στις σημαντικές  εκθέσεις, που έχουν παρουσιαστεί τα τελευταία χρόνια με πρωτοβουλία και της Ελλάδας δεν έχει καταλάβει την θέση που του αξίζει στην συνείδηση των ιστορικών της τέχνης και κατ΄επέκταση του κοινού. Διότι η Δυτική Ευρώπη αντλεί την καλλιτεχνική καταγωγή της από την Ιταλική Αναγέννηση, όπως έγραψε, το 1972 ο σεβαστός ιστορικός τέχνης Μάικλ Μπάξανταλ (1933- 2008)  στο βιβλίο του «Ζωγραφική και εμπειρία στην Ιταλία του δέκατου πέμπτου αιώνα».

«Είμαστε πιο κοντά στο Quattrocento, παρά στο Βυζάντιο», σημείωνε χαρακτηριστικά. Και σήμερα, πενήντα χρόνια μετά, για την Δύση πράγματι, το Βυζάντιο και η τέχνη που παρήγαγε είναι ακόμα «παρεξηγημένα» ως προς την αξία τους και τον ρόλο που διαδραμάτισαν στον πολιτισμό.

Αφετηρία η Γαλλική Επανάσταση

Η ανατολική χριστιανική τέχνη ήταν παρούσα όμως, στις απαρχές του Λούβρου – ως  Muséum Central des Arts de la République- όταν οι μετεπαναστατικοί αξιωματούχοι συγκέντρωσαν όσα είχαν κατασχέσει από το στέμμα και την εκκλησία σε μια δημόσια συλλογή το 1793.

Ένα πρώιμο τμήμα, αφιερωμένο στη χριστιανική τέχνη άνοιξε το 1954 αλλά έκλεισε λίγο αργότερα, το 1969. Ενώ μία ακόμη απόπειρα έγινε τα 2013, όταν ο πρώην διευθυντής του Λούβρου,  Ανρί Λουαρέτ  προσπάθησε να δημιουργήσει ένα νέο τμήμα, σχέδιο ωστόσο, που  ακυρώθηκε από τον διάδοχό του, Ζαν-Λικ Μαρτινέζ, με την αιτιολογία ότι δεν υπήρχε επείγουσα ανάγκη, καθώς η βελτίωση της πρόσβασης των επισκεπτών ήταν μεγαλύτερη προτεραιότητα.

Αφού διορίστηκε διευθύντρια ωστόσο στο Λούβρο η Λοράνς ντε Καρ, το 2021 η ιδέα αναζωπυρώθηκε, η ίδια μάλιστα την ανέφερε σε μια από τις πρώτες συνεντεύξεις της. «Είναι μια υπέροχη συλλογή, που της αξίζει ένα τμήμα από μόνο του», όπως είχε πει.

Δωρεές και πολιτισμοί

Το έργο, το οποίο απαιτούσε κυβερνητική έγκριση, ανακοινώθηκε εν τέλει στο Journal officiel, το επίσημο δελτίο νομοθετικών και κανονιστικών κειμένων της Γαλλίας, τον Οκτώβριο του 2022 και έκτοτε άρχισαν οι ενέργειες για την υλοποίησή του.

Στις αρχές του 2024 μάλιστα, η οικογένεια Saadé των Γάλλων μεγιστάνων της ναυτιλίας και της προμηθειών,  ιδιοκτήτες της εταιρείας CMA CGM, έκανε μια σημαντική δωρεά και όπως λέει ο Μαξιμιλιέν Νουράν, διευθυντής του έργου, σύντομα θα ανακοινωθούν περισσότερες.

Τον επανασχεδιασμό του χώρου ανέλαβε η αμερικανική εταιρεία σχεδιασμού WHY και ο συνεργάτης της με έδρα το Παρίσι, BGC, οι οποίοι ανακηρύχθηκαν νικητές του διαγωνισμού. Και όπως λέει ο ταϊλανδός αρχιτέκτονας με έδρα το Λος Άντζελες, Κουλαπάτ Γιαντρασάστ, ο ιδρυτής του WHY, του οποίου το πιο πρόσφατο επιτυχημένο έργο είναι ο επανασχεδιασμός του Μητροπολιτικού Μουσείου Τέχνης της πτέρυγας Michael C. Rockefeller, στόχος δεν είναι να υπαγορευτεί μια γραμμική διαδρομή για τους επισκέπτες που θα κινηθούν  μέσα στις 20-30 αίθουσες του τμήματος. Αντίθετα ο ίδιος επιδιώκει να αναδείξει την πολλαπλότητα των διαφορετικών πολιτιστικών κόσμων που θα παρουσιαστούν στην νέα έκθεση.

Τα νέα αποκτήματα

Τι θα περιλαμβάνει όμως το τμήμα. Όπως επισημαίνει ο Ντουράν το Λούβρο κατέχει μία συλλογή αναφοράς με τα μεσαιωνικά βυζαντινά αντικείμενα από ελεφαντόδοντο και χρυσό, καθώς και κοσμήματα. Επίσης, την  μεγαλύτερη κοπτική συλλογή εκτός Αιγύπτου ενώ είναι ένα από τα μοναδικά μουσεία εκτός Αρμενίας όπου οι επισκέπτες μπορούν να δουν ένα «khachkar», δηλαδή αρμένικο σταυρόλιθο του 13ου αιώνα, του οποίου η σημασία, στο πλαίσιο της συνεχιζόμενης «διαγραφής» της αρχαίας αρμενικής κληρονομιάς έχει ιδιαίτερη αξία.

Εικόνα της Σταύρωσης από τον Εμμανουήλ Λαμπάρδο (1567 – 1631), κρητικό ζωγράφο της Αναγέννησης

Γενικότερα όμως το νέο Βυζαντινό τμήμα θα  καλύπτει την βυζαντινή και την ανατολική τέχνη από τον 3ο αιώνα μ.Χ. έως το 1923.  Και στο πλαίσιο αυτό έχουν γίνει πολλές αγορές νέων έργων. Όπως μιας ρωσικής εικόνας του 16ου αιώνα που βρισκόταν στην ιδιωτική συλλογή της βαυαρικής πριγκιπικής οικογένειας Oettingen-Wallerstein, επίσης την κρητική εικόνα του Εμμανουήλ Λαμπάρδου του 17ου αιώνα, μία εξαιρετική μακέτα της Εκκλησίας του Παναγίου Τάφου στην Ιερουσαλήμ που φτιάχτηκε από τεχνίτες στη Βηθλεέμ και δόθηκε στον Λουδοβίκο 14ο και ένα τρίπτυχο για τον τελευταίο ρώσο αυτοκράτορα Νικόλαο Β΄ και την αυτοκράτειρα Αλεξάνδρα.

Όπως λέει ο Ντουράν, το Λούβρο, με τα εννέα εκατομμύρια επισκέπτες το χρόνο έχει την ευθύνη  «να εξερευνήσει όλες τις πολυπλοκότητες του κόσμου». Και στην προκειμένη περίπτωση  η ανάδειξη της βυζαντινής τέχνης σ΄ένα τέτοιο πλαίσιο, μόνον καλό μπορεί να προσφέρει και στα ελληνικά βυζαντινά μουσεία ενισχύοντας και γι΄αυτά το ενδιαφέρον του κοινού.

Διαβάστε επίσης

Επιστροφή στα πάτρια – Αρχαία προτομή παραδόθηκε στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης

Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων από το 2026 –Έκθεση για τα Αντικύθηρα στο ΄Ιδρυμα Λασκαρίδη

Μια Μεγάλη Κυρία κάνει ρεκόρ – Η σουρεαλίστρια Λεονόρα Κάρινγκτον και η γυναίκα-γάτα