Ο αρχιτέκτονας του Target Model στην Ελλάδα Δρ. Άλεξ Παπαλεξόπουλος, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος της ECCO International, με τεράστια εμπειρία και γνώση και ενεργό δραστηριότητα σε δεκάδες αγορές ενέργειας στον πλανήτη, μιλώντας στο mononews.gr, τοποθετείται ξεκάθαρα στη μεγάλη συζήτηση που έχει ανοίξει για τα αίτια των υψηλών τιμών ενέργειας στην Ελλάδα και τι πρέπει να αλλάξει.

Εξηγεί τις ιδιαιτερότητες στην ελληνική αγορά ενέργειας και προτείνει τις αλλαγές που αν γίνουν θα μειωθεί το ενεργειακό κόστος.

Είναι υπέρμαχος του target model αλλά θεωρεί ότι αποτελεί ένα εργαλείο για την αγορά ενέργειας και τους επενδυτές και όχι κάτι που πρέπει να αφορά τον καταναλωτή. «Όπως στον υπόλοιπο κόσμο», σημειώνει,  «ο καταναλωτής πρέπει να λαμβάνεται υπόψιν στους σχεδιασμούς και να προστατεύεται από τις διακυμάνσεις της τιμής της χονδρεμπορικής”.

“Είναι απαράδεκτο οι τιμές χονδρεμπορικής να περνάνε στον καταναλωτή και αν συμβαίνει  αυτό είναι πολιτική απόφαση και δεν έχει σχέση με το target model», τονίζει ο Dr. Παπαλεξόπουλος.

«Στην Ελλάδα οι καταναλωτές δεν έχουν θέση στο τραπέζι συνομιλιών» ανέφερε και ξεκαθαρίζει ότι η τιμή χονδρεμπορικής δεν έπρεπε να αφορά τον καταναλωτή, γιατί δεν είναι σε θέση να διαχειριστεί τον κίνδυνο.

«Η τιμή εκκαθάρισης στην χονδρεμπορική δεν είναι το κόστος ενέργειας των εταιρειών. Πρέπει να αποσυνδεθεί η τιμή της χονδρεμπορικής από τα τιμολόγια, να υπάρχει διαφάνεια για το κόστος απόκτησης της ενέργειας από τις εταιρείες  και να μην πληρώνει τελικά ο καταναλωτής τα μεγάλα περιθώρια κέρδους τους», τονίζει.

Σταθερές τιμές για τους καταναλωτές

«Οι αγορές χονδρεμπορικής χρειάζονται για τους επενδυτές και για να γίνεται η καλύτερη κατανομή στις μονάδες. Η λειτουργία του target model δεν αφορά τον καταναλωτή και ούτε έπρεπε το τιμολόγιο ρεύματος που πληρώνει να περιλαμβάνει ρήτρα αναπροσαρμογής ή να εξαρτάται με οποιοδήποτε τρόπο από την πορεία της τιμής της ενέργειας στο Χρηματιστήριο Ενέργειας.

Δεν είναι δουλειά του καταναλωτή να διαχειρίζεται τον κίνδυνο, αυτό το κάνουν οι εταιρείες ενέργειας που έχουν τη γνώση και τα εργαλεία και πρέπει να δίνουν μια σταθερή τιμή στον καταναλωτή.

Τα τιμολόγια ρεύματος έπρεπε να είναι σταθερά, και αν κάποιοι θέλουν τα δυναμικά και τα κυμαινόμενα, να πρέπει να περάσουν πρώτα ένα εκπαιδευτικό σεμινάριο για το πώς λειτουργεί η αγορά και για το πόσο μπορεί να αυξηθούν οι τιμές και μετά να τα επιλέγουν» τονίζει ο Dr. Παπαλεξόπουλος.

Τι προτείνει για την αγορά ενέργειας

Ο Dr. Alex Papalexopoulos της ECCO International Inc και το Εργαστήριο Συστημάτων Ηλεκτρικής Ενέργειας του ΑΠΘ ήταν οι κύριοι σχεδιαστές του Μοντέλου Στόχος στην Ελλάδα. Ο σχεδιασμός υψηλού επιπέδου προτάθηκε και εγκρίθηκε από το ΥΠΕΝ το 2014 και ο λεπτομερής σχεδιασμός και η υλοποίηση των σχετικών συστημάτων λογισμικού για το Ελληνικό Χρηματιστήριο Ενέργειας (ΕΧΕ) και τον Ανεξάρτητο Διαχειριστή Μεταφοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΑΔΜΗΕ) ολοκληρώθηκαν το 2020.

Η ΡΑΕ ανέθεσε στην ECCO International και το Εργαστήριο Συστημάτων Ηλεκτρικής Ενέργειας του ΑΠΘ, μετά από διαγωνισμό το τεχνικό τμήμα της ανάλυσης της τρέχουσας δομής του Μοντέλου Στόχος, και τους ανέθεσε να προτείνουν ενεργειακές μεταρρυθμίσεις κατάλληλες για την ενεργειακή μετάβαση και την αντιμετώπιση έκτακτων συνθηκών λειτουργίας της αγοράς. Συγκεκριμένα, το έργο ενεργειακής μεταρρύθμισης, το οποίο ξεκίνησε το 2023 και ολοκληρώθηκε πρόσφατα, υλοποιήθηκε για λογαριασμό της Ρυθμιστικής Αρχής Ενέργειας (ΡΑΕ), αναφορικά με την αξιολόγηση και την αναθεώρηση του σχεδιασμού της χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, και φυσικά στην Ελλάδα. Το τεχνικό τμήμα του έργου υλοποιήθηκε υπό την καθοδήγηση του Dr. Alex Papalexopoulos της ECCO International Inc. καθώς και από το Εργαστήριο Συστημάτων Ηλεκτρικής Ενέργειας του ΑΠΘ υπό την καθοδήγηση του Καθηγητή Παντελή Μπίσκα. Τα τελικά αποτελέσματα του έργου παραδόθηκαν στη ΡΑΕ σταδιακά από τον Φεβρουάριο μέχρι τον Ιούλιο του 2024.

Μιλώντας για τις αλλαγές που προτείνει   ο Dr. Παπαλεξόπουλος, ανέφερε ενδεικτικά δύο, που θα μπορούσαν να μειώσουν την τιμή της ενέργειας.

«Σε άλλες αγορές όπως στις ΗΠΑ, όταν έρχεται μια προσφορά δεν περνάει κατευθείαν στην εκκαθάριση. Υπάρχουν μηχανισμοί, όπως το ex–ante market power mitigation mechanism ή μηχανισμός μείωσης της δυνατότητας «εξάσκησης δύναμης» στην αγορά), κατά τα πρότυπα του ρυθμιστικού πλαισίου σε όλες τις  περιφέρειες των Η.Π.Α and στις περισσότερες χώρες του κόσμου, που μπορούν να εντοπίσουν και να μειώσουν μια τέτοια μεγάλη τιμή. Προηγείται ένα μαθηματικό screening που διαπιστώνει ποιος κάνει την προσφορά και αν λειτουργεί καταχρηστικά.

 Αυτή είναι μία ρύθμιση που μπορεί να εφαρμοστεί στην Ελλάδα, χωρίς να απαιτείται συμφωνία σε Ευρωπαϊκό επίπεδο. Με βάση προηγούμενες μελέτες που είχαμε εκτελέσει για τη ΡΑΕ, δείξαμε με λεπτομερείς προσομοιώσεις 17 χωρών στην Ευρώπη ότι η εφαρμογή του εκ των προτέρων μηχανισμού μείωσης της δυνατότητας «εξάσκησης δύναμης» στην αγορά θα είχε ως αποτέλεσμα χαμηλότερες τιμές ενέργειας κατά 25%. Θεωρούμε αυτή την μεταρρύθμιση της αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας θεμελιώδη για την επόμενη γενιά της αρχιτεκτονικής του Μοντέλου Στόχος, ειδικά για αγορές ηλεκτρικής ενέργειας που παρουσιάζουν συνθήκες ολιγοπωλίου, όπως η Ελλάδα.

Επίσης, τονίζει ότι πρέπει να δημιουργηθεί η αγορά  μακροχρόνιας διαθεσιμότητας ισχύος και ευελιξίας,  που θα παρέχουν επαρκή κίνητρα για την ανάπτυξη και την εξάπλωση ευέλικτων τεχνολογιών (π.χ. αποθήκευση ενέργειας, απόκριση ζήτησης και άλλων κατανεμημένων ενεργειακών πόρων), ενίσχυση της αξιοπιστίας του συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας, και ενίσχυση της ασφάλειας ενεργειακού εφοδιασμού.

«Είναι επιτακτική ανάγκη η Ελλάδα να κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση χωρίς περαιτέρω καθυστερήσεις. Η δημιουργία αγοράς μακροχρόνιας διαθεσιμότητας ισχύος θα βοηθήσει στην επίλυση ενός εκ των βασικών προβλημάτων που οδηγούν σε υψηλές τιμές στην Ελλάδα, και συγκεκριμένα στο μόνιμο πρόβλημα έλλειψης επάρκειας αιχμιακής ισχύος.

Με την αγορά αυτή εξασφαλίζεται η ασφάλεια του συστήματος και πλέον πολλές χώρες όπως η Ιρλανδία και η Γαλλία, στρέφονται σε αυτήν.  Αυτή η ρύθμιση μπορεί να εφαρμοστεί στην Ελλάδα, αλλά απαιτείται έγκριση από τη Γενική Διεύθυνση Ανταγωνισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η ECCO έχει συμμετάσχει στο σχεδιασμό πολλών αγορών μακροχρόνιας διαθεσιμότητας ισχύος και ευελιξίας στην Ευρώπη και στις Η.Π.Α. τα τελευταία 15 χρόνια και ισχυριζόμαστε ότι οι αγορές μακροχρόνιας διαθεσιμότητας ισχύος και ευελιξίας θα γίνουν μια τυπική λειτουργία της αγοράς στο μέλλον», τονίζει ο Dr. Παπαλεξόπουλος.