Πεζά πράγματα: όταν ο Αντώνης Σαμαράς φλερτάρει με το 1993 και ο Τραμπ μπορεί να εκλεγεί στην προεδρία των ΗΠΑ, η ενασχόληση με τα…τρόφιμα, μπορεί να φαντάζει πράγματι πεζή, ίσως και άσχετη.

Αφορμή, όμως, μου έδωσε η ομιλία του Αλέξη Τσίπρα στο ομώνυμο ινστιτούτου που ίδρυσε και όπου, ανάμεσα στις άλλες κοινοτυπίες, μίλησε για την ανάγκη να αλλάξει το παραγωγικό μοντέλο της χώρας.

Πολλοί μιλάνε για την συγκεκριμένη αλλαγή αλλά κανείς μα κανείς δεν αναλαμβάνει έστω μία συγκεκριμένη ουσιαστική πρωτοβουλία προς την κατεύθυνση αυτή. Ναι, προσπαθούμε να τονώσουμε την βιομηχανία (και καλά κάνουμε) αλλά η βελτίωση είναι πάντα παροδική και οριακή.

Έχουμε δοκιμάσει πολλά εργαλεία και εύχομαι τα τελευταία του Τάκη Θεοδωρικάκου να αποδειχθούν κάπως αποτελεσματικά. Διατηρώ τις επιφυλάξεις μου πάντως.

Έχοντας, αναπόφευκτα, χάσει το παιγνίδι με την βαριά βιομηχανία, σήμερα προσπαθούμε να περισώσουμε ότι έχει απομείνει από την ελαφρά (ματαιοπονούμε μάλλον), οπότε η εξάρτηση από τον τουρισμό και τα ακίνητα (real estate) είναι, ως γνωστό, μεγάλη.

Οι άλλες υπηρεσίες υποφέρουν τόσο από χαμηλή ανταγωνιστικότητα που δεν μπορούν με κανένα τρόπο να αποτελέσουν μοχλό ανάπτυξης.

Το 1947 η Ελλάδα δεν άκουσε τον Κυριάκο Βαρβαρέσο και το έχει πληρώσει ακριβά.

Σήμερα κινδυνεύουμε να υποστούμε νέα και σοβαρή ήττα καθώς εμμένουμε στο τροποποιημένο μοντέλο της δεκαετίας του 1950, όταν σχεδόν τα πάντα γύρω μας έχουν αλλάξει: από την παγκόσμια διάρθρωση παραγωγής μέχρι την δομική λειτουργία της αγοράς. Τι μπορούμε να κάνουμε, όμως?

Το θέμα της επερχόμενης παγκόσμιας έλλειψης τροφίμων και νερού θα μπορούσε ίσως να μας απασχολήσει. Εξακολουθούμε να κατοικούμε σ’ ένα προνομιούχο οικόπεδο χωρίς να εκμεταλλευόμαστε τις δυνατότητες του, τα εγγενή πλεονεκτήματα του.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα η γεωργία: πολύ απλά «ζει» στον 19ο αιώνα—άντε στο πρώτο μέρος του 20ου. Ως ποσοστό επί του ΑΕΠ η γεωργική παραγωγή κυμαίνεται γύρω στο 4% με πτωτική τάση.

Στον τομέα απασχολούνται περίπου 400.000 άτομα (θεωρητικά) που καλύπτουν περίπου το 10% της συνολικής απασχόλησης (επίσης θεωρητικά). Στην τελευταία τετραετία (2020-2023) το ισοζύγιο τροφίμων είναι (ευτυχώς) μόνο ελαφρά αρνητικό σχεδόν στα 300 εκατ. ευρώ, αλλά ενδιαφέρον έχουν τα συνολικά νούμερα και η διάρθρωση των εισαγωγών.

Ουσιαστικά, οι εισαγωγές τροφίμων έφτασαν τα 35 δις. ευρώ και περιλαμβάνουν προϊόντα που δεν έχουμε: κρέας, καφέ, τσάι, κακάο, ποτά, λίπη. Εισάγουμε, όμως και προϊόντα στα οποία (κάποτε) είχαμε επάρκεια: μήλα, πορτοκάλια, λεμόνια, σταφύλια, αχλάδια, ροδάκινα, κεράσια, φράουλες.

Και ακόμη, ντομάτες αγγούρια, πιπεριές, καρότα, μαρούλια, σπανάκι, μπρόκολο, κουνουπίδι. Μέχρι και σκόρδα. Σημαντικές είναι εξάλλου και οι εισαγωγές γαλακτοκομικών προϊόντων, ζάχαρης (!) και δημητριακών.

Η εικόνα αυτή, επιπλέον, δεν απεικονίζει σωστά την πραγματικότητα, πρώτα με την έννοια ότι πολλές εισαγωγές γίνονται ως πρώτη ύλη για τα κατεψυγμένα τρόφιμα, επιβαρύνοντας έτσι και το ισοζύγιο και τις τιμές των προϊόντων.

Κατά δεύτερο λόγο, αν φροντίζαμε να αναπτύξουμε έναν σύγχρονο τομέα παραγωγής τροφίμων θα μπορούσαμε άνετα μέσα σε διάστημα 4-5 ετών να μειώσουμε τις εισαγωγές και να αυξήσουμε τις εξαγωγές κατά ένα ισόποσο 40%-50% με βάση χονδρικούς υπολογισμούς. Το πραγματικό κόστος είναι το τι χάνουμε μη πράττοντας.

Για να γίνει αυτό και να αποκτήσουμε έτσι θέση στην παγκόσμια παραγωγή τροφίμων ενώ ταυτόχρονα με τον εκσυγχρονισμό θα αντιμετωπίζουμε το θέμα της λειψυδρίας, απαιτούνται διαρθρωτικές αλλαγές.

Ενδεικτικά, αλλαγές στην εκπαίδευση, στην μετεωρολογία και στην χρηματοδότηση. Η ΑΤΕ έκλεισε από κόκκινα δάνεια και κακή διαχείριση, και τα δύο είχαν ως πηγή τον κομματισμό—όχι επειδή η τράπεζα δεν είχε στόχο και σκοπό.

Η μεγαλύτερη αλλαγή, όμως, που πρέπει να γίνει είναι ο αναδασμός. Με τα σημερινά δεδομένα δεν μπορεί η γεωργική παραγωγή μας να είναι ανταγωνιστική. Και τα παραδείγματα πετυχημένων συνεταιρισμών υπολείπονται τραγικά του αριθμού των αποτυχημένων.

Η αλλαγή του προτύπου ανάπτυξης δεν θα έρθει μόνη της. Προφανέστατα απαιτείται σχέδιο, εισαγωγή τεχνολογίας, εκπαίδευση, συναίνεση. Πάνω απ’ όλα απαιτείται πολιτική βούληση και μακρόπνοη προσέγγιση.

Κι αυτή δεν φαίνεται να υπάρχει. Ας μην κάνουμε τους έκπληκτους, λοιπόν, αν κάποια στιγμή στο άμεσο μέλλον βρεθούμε αντιμέτωποι με μία ακόμη καταστροφική φούσκα με επίκεντρο το real estate.

Διαβάστε επίσης:

Η Κομισιόν ενέκρινε ελληνικό μέτρο κρατικής ενίσχυσης ύψους €150 εκατ.

ΧΑ: Οι εκτιμήσεις των αναλυτών για HELLENiQ ENERGY, Motor Oil, Autohellas, Σαράντης και Optima Bank

Handelsblatt: Σημαντική πρόοδο στην ελάφρυνση του χρέους σημείωσε η Ελλάδα – Tον Δεκέμβριο θα καταβάλει ακόμα 8 δισ. ευρώ για την αποπληρωμή του