Διαθήκες: Τι αλλάζει για τους κληρονόμους και τι θα συμβεί με τις ιδιόγραφες

Η διαθήκη μπορεί να καταρτιστεί με τρεις τρόπους, όμως αναμένεται ο ένας να καταργηθεί, έχοντας δημιουργήσει ανησυχία και πολλά ερωτηματικά σε κληρονομούμενους και κληρονόμους.

Η διάταξη τελευταίας βούλησης ή αλλιώς κατά το κοινώς λεγόμενο διαθήκη αποτελεί έναν συχνό τρόπο ρύθμισης των κληρονομικών δικαιωμάτων του ατόμου, εφόσον αυτό δεν επιθυμεί αυτά να καθοριστούν με βάση τις νομοθετικές διατάξεις για την εξ αδιαθέτου διαδοχή.

Τα είδη των διαθηκών είναι τρία και ο διαθέτης μπορεί ελεύθερα να επιλέξει όποιο τον εξυπηρετεί καλύτερα. Ωστόσο, το τελευταίο διάστημα επικρατεί αναβρασμός, καθώς η ιδιόγραφη διαθήκη αναμένεται να καταργηθεί με το νέο πλαίσιο που ετοιμάζει το Υπουργείο Δικαιοσύνης.

Ας δούμε στη συνέχεια τι ακριβώς ισχύει αυτή τη στιγμή με τις διαθήκες και τι αναμένεται να αλλάξει.

Ιδιόγραφη, δημόσια και μυστική διαθήκη

Η ιδιόγραφη διαθήκη είναι ο πιο απλός, γρήγορος και οικονομικός τρόπος να συντάξει ο κληρονομούμενος την τελευταία βούλησή του. Συγκεκριμένα, γράφεται από το χέρι του, χρονολογείται και υπογράφεται από τον ίδιο. Στη συνέχεια, φυλάσσεται στο σημείο που επιθυμεί ο ίδιος (π.χ. στο σπίτι του ή ακόμα και στον συμβολαιογράφο).

Η δημόσια διαθήκη συντάσσεται στον συμβολαιογράφο με παρουσία τριών μαρτύρων (ή ενώπιον δύο συμβολαιογράφων και ενός μάρτυρα). Οι μάρτυρες δεν επιτρέπεται να είναι συγγενείς εξ αίματος ή εξ αγχιστείας μέχρι τον τρίτο βαθμό με τον διαθέτη. Ο διαθέτης εκφωνεί τη διαθήκη, η οποία καταγράφεται γραπτώς, αποκτώντας έτσι την ισχύ δημοσίου εγγράφου. Επιπλέον, ο συμβολαιογράφος μπορεί να καθοδηγήσει τον διαθέτη στην περίπτωση ασάφειας, έτσι ώστε να μην υπάρχει κίνδυνος να ακυρωθεί αργότερα όλη ή κάποιο μέρος της διαθήκης.

Η μυστική διαθήκη συντάσσεται από τον διαθέτη μυστικά, χωρίς δηλαδή μάρτυρες. Στη συνέχεια, όμως, παραδίδεται στον συμβολαιογράφο ενώπιον τριών μαρτύρων (ή ενώπιον δύο συμβολαιογράφων και ενός μάρτυρα). Ο συμβολαιογράφος σημειώνει ότι πρόκειται για δήλωση τελευταίας βούλησης και συντάσσει συμβολαιογραφική πράξη.

Τα πιο συνηθισμένα προβλήματα

Ο πιο ασφαλής τρόπος να γνωρίζει ο διαθέτης ότι η τελευταία του βούληση θα είναι έγκυρη και θα εφαρμοστεί είναι η δημόσια διαθήκη, αφού σε αυτή τυχόν άκυρες ή ασαφείς διατυπώσεις διορθώνονται επί τόπου από το συμβολαιογράφο, ο οποίος ως ειδικός μπορεί να εξηγήσει στον διαθέτη πώς πρέπει να εκφραστεί.

Όμως, η δημόσια διαθήκη έχει το μειονέκτημα ότι απαιτεί πλήθος προϋποθέσεων (π.χ. όρκιση μαρτύρων, απουσία συγγενικών σχέσεων μεταξύ τους και με τον διαθέτη, διατυπώσεις που ισχύουν στα συμβολαιογραφικά έγγραφα κλπ.), οι οποίες αν δεν τηρηθούν κατά γράμμα μπορεί να οδηγήσουν σε ακυρότητα της διαθήκης. Επιπλέον, έχει το πρόβλημα ότι η τελευταία βούληση παύει να είναι μυστική, κάτι που -σε συνδυασμό και με το αυξημένο κόστος- λειτουργεί αποτρεπτικά για τους περισσότερους.

Η ιδιόγραφη είναι η πιο συνηθισμένη μορφή διαθήκης, παρουσιάζει όμως τεράστια προβλήματα και αυτός είναι ο λόγος που σχεδιάζεται η κατάργησή της. Παρά το γεγονός ότι ο νόμος απαιτεί να γράφεται με το χέρι του διαθέτη, ώστε να είναι ευδιάκριτα τα σημεία που προέρχονται από τον ίδιο, ουκ ολίγες φορές έχουν σημειωθεί παραποιήσεις και πλαστογραφίες.

Αυτό μπορεί να αποφευχθεί με τη μυστική διαθήκη, η οποία ναι μεν γράφεται από τον διαθέτη ιδιωτικά, όμως στη συνέχεια σφραγίζεται από τον συμβολαιογράφο. Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να συγχέεται η μυστική διαθήκη με την ιδιόγραφη που απλώς έχει δοθεί για φύλαξη στον συμβολαιογράφο. Στην πρώτη, συντάσσεται συμβολαιογραφική πράξη που πιστοποιεί ότι πρόκειται για μυστική διαθήκη, ενώ στη δεύτερη πρόκειται απλώς για φύλαξη εγγράφου.

Τι θα ισχύσει για τις ιδιόγραφες διαθήκες

Το Υπουργείο Δικαιοσύνης σχεδιάζει να προχωρήσει σύντομα σε μεταρρύθμιση του κληρονομικού δικαίου και μεταξύ των επικείμενων αλλαγών θα είναι και η κατάργηση της ιδιόγραφης διαθήκης. Αυτό έχει προκαλέσει αναβρασμό σε αρκετούς διαθέτες, οι οποίοι έχουν συντάξει ιδιόγραφες διαθήκες και αναρωτιούνται τι ισχύει με αυτές.

Προς το παρόν, δεν έχει αλλάξει τίποτα και ούτε πρόκειται μέχρι να ψηφιστεί ο επερχόμενος νόμος, ο οποίος δεν έχει καν ακόμη τεθεί σε διαβούλευση.

Στη συνέχεια, οι μεταβατικές διατάξεις θα ρυθμίσουν την τύχη των υφιστάμενων τότε ιδιόγραφων διαθηκών. Το αν θα συνεχίσουν να ισχύουν όσες διαθήκες έχουν ήδη καταρτιστεί μέχρι την εφαρμογή του νόμου ή αυτός θα έχει αναδρομική ισχύ είναι κάτι που μένει να το διαπιστώσουμε. Το σίγουρο είναι, πάντως, ότι δεν πρόκειται η κατάργηση να εφαρμοστεί στις ήδη δημοσιευμένες και εκτελεσμένες ιδιόγραφες διαθήκες.

Διαβάστε επίσης:

Αναλυτές για Metlen: Σε τροχιά επιδόσεων ρεκόρ και φέτος ο όμιλος

Προς συμφωνία – σταθμό της Louis Vuitton με την Επίλεκτος: Με ελληνικό βαμβάκι οι πολυτελείς τσάντες

Έσπασαν stop losses στις τράπεζες, πωλήσεις αδιακρίτως από τα hedge funds που στριμώχνονται στην έξοδο – Τι συμβαίνει στα άλλα blue chips