Μουσείο Ακρόπολης: Οι θησαυροί της νότιας Ιταλίας και οι αρχαίοι Έλληνες

Τι συνάντησαν οι Έλληνες άποικοι, που έφθασαν για πρώτη φορά στην νότια άκρη της Ιταλίας, κάνοντας το μεγάλο και επικίνδυνο ταξίδι σε άγνωστα νερά και με την αβέβαιη κατάληξη; Πώς ήταν οι άνθρωποι που αντίκρισαν, ποιος ήταν ο πολιτισμός τους και πώς φάνταξε στα μάτια αυτών των «εξερευνητών», που ξεκινούσαν από τις ακτές της Πελοποννήσου και την νησιωτική Ελλάδα για την μετεγκατάστασή τους στην γη της Ιταλίας;

Απαντήσεις στα ερωτήματα για την πρώιμη ιστορία αυτής της περιοχής, που αργότερα ονομάσθηκε Μεγάλη Ελλάδα, δίνει η έκθεση «Οι αρχαίοι πολιτισμοί της Basilicata. Θησαυροί που έρχονται στο φως», που εγκαινιάζεται απόψε στο Μουσείο Ακρόπολης από την υπουργό Πολιτισμού, Λίνα Μενδώνη. Πρόκειται για τον καρπό της συνεργασίας πολλών επιστημόνων, που εδώ και χρόνια προσπαθούν να αναδείξουν αυτόν τον πολιτισμό της περιοχής στο κέντρο του κόλπου του Τάραντα, της Οινωτρίας γης, της σημερινής Basilicata.

Η έκθεση, έτσι, αφηγείται και καταγράφει τις πολύπλοκες αλληλεπιδράσεις μεταξύ των ελληνικών φύλων, που εγκαταστάθηκαν στις ακτές και των τοπικών πληθυσμών που κατοικούσαν στην εκτεταμένη ενδοχώρα. Και αυτό, μέσα σε ένα γενικό πλαίσιο μεγάλου δυναμισμού, με έντονες μετακινήσεις ανθρώπων και τα ακόλουθά τους, όπως οι σχέσεις φιλοξενίας, οι ανταλλαγές δώρων, οι μετακινήσεις των κοπαδιών και στο εμπόριο. Την επιμέλεια έχουν ο γενικός διευθυντής Μουσείων του υπουργείου Πολιτισμού της Ιταλίας Μάσιμο Οζάνα και η διευθύντρια των Εθνικών Μουσείων της Ματέρα και της Περιφερειακής Διεύθυνσης Εθνικών Μουσείων της Μπαζιλικάτα Αναμαρία Μάουρο.

Ο πρώιμος πολιτισμός της Μπαζιλικάτα

Περισσότερα από 300 αντικείμενα, που χρονολογούνται από το τέλος της Εποχής του Χαλκού (11ος π.Χ. αιώνας) έως και τον 6ο αιώνα π.Χ. περιλαμβάνονται σ΄αυτήν την έκθεση, προερχόμενα από τις συλλογές του Εθνικού Μουσείου της Σιρίτιδας, του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου του Μεταποντίου και των Εθνικών Μουσείων της Ματέρα. Τα περισσότερα μάλιστα από τα οποία φυλάσσονταν στις αποθήκες και έτσι, ως τώρα, ήταν άγνωστα στο κοινό.

«Κατάλοιπα που προέρχονται από ταφές γυναικών και ανδρών, προσωπικά αντικείμενα που εναπόθεσαν οι κηδευτές τους, συγγενείς και φίλοι, για το μεγάλο ταξίδι στον Άδη περιλαμβάνονται στην έκθεση», όπως είπε στην σημερινή συνέντευξη τύπου ο γενικός διευθυντής του Μουσείου Ακρόπολης Νίκος Σταμπολίδης. «Είναι αντικείμενα συνοδευτικά, που φανερώνουν τις πίστεις και τις δοξασίες τους, τις σχέσεις και τα έθιμά τους όταν αυτοί ήσαν εν ζωή, έργα του πρώιμου πολιτισμού της Μπαζιλικάτα αλλά και έργα από την μεταγενέστερη εποχή, τα οποία σχετίζονται με τους Έλληνες που κατέφθασαν στην περιοχή. Αντικείμενα που κατάπινε η γη στις ταφές και που τώρα πρωταγωνιστούν στις προθήκες της έκθεσης».

Εντυπωσιακά τεχνουργήματα

Ανάμεσά τους βρίσκονται μεταλλικά τεχνουργήματα, όπλα αλλά και κοσμήματα, που δείχνουν την δύναμη και τον πλούτο των κατοίκων ενώ ενδιαφέρον έχει, σύμφωνα με τον κ. Σταμπολίδη, το γεγονός, ότι τα γυναικεία χάλκινα κυρίως, κοσμήματα συγκρίνονται με ανάλογα από τη βόρεια Ελλάδα και τη Μακεδονία και από τις Αιγές παραπέμποντας σε μετακινήσεις πληθυσμών, εμπορικές σχέσεις ή και σε επιγαμίες.

Αξιοσημείωτη είναι η παρουσία κεραμεικών, που από τον 8ο αιώνα π.Χ. φαίνεται να είναι εισηγμένα ή με επιρροές από νησιωτικά κέντρα του Ιονίου, της Πελοποννήσου ή των Κυκλάδων και αργότερα από το ανατολικό Αιγαίο (Ρόδος) και τις ακτές της Μικράς Ασίας, όπως η Μίλητος, σχετιζόμενα με την προετοιμασία και την πόση του οίνου. Αλλά και τα αντικείμενα που παραπέμπουν σε γυναικείες δραστηριότητες, όπως η υφαντική, αλλά και τα μεταλλικά κοσμήματα, όπως οι φρυγικές πόρπες, τα όπλα, έπιπλα μεικτών τεχνικών από σίδηρο, χαλκό, ασήμι, χρυσό, κεχριμπάρι και ελεφαντόδοντο, που παραπέμπουν σε τεχνικές που είναι γνωστές και από τον Όμηρο.

 

 

«Ιδιαίτερα τα ευρήματα από την Ινκορονάτα και το Μεταπόντιο, κεραμεικά και μεταλλικά, πολυτελή αντικείμενα διαφόρων τεχνικών φαίνεται να οδηγούν σε εδραιωμένες σχέσεις όχι μόνο με εισαγωγές ελληνικές και ανατολικές, ανάλογες όπως αυτές που συναντούμε στην ανατολική Μεσόγειο και την Κρήτη αλλά και στην Ετρουρία και οι οποίες έχουν ερμηνευτεί συχνά ως ανταλλαγές αριστοκρατικών γενών πέραν των εμπορικών σχέσεων», όπως ανέφερε ο κ. Σταμπολίδης. Σημειώνοντας ότι το γεγονός ότι «δεν είναι ευρήματα που προέρχονται από τον δημόσιο χώρο ή από ιερά αλλά αποτελούν δείγματα μιας επίδειξης χλιδής, παραπέμπουν σε έθιμα που συνηθίζονται σε ελληνικούς χώρους και σε περιοχές που αντιστοιχούν σε ελληνικούς οικισμούς της ιταλικής χερσονήσου».

 

Οι πολιτιστικές ανταλλαγές

 

Στους Οινωτρούς, έναν αρχαίο ιταλικό λαό, που κατοικούσε από τον 9ο έως τον 6ο αιώνα π.Χ. στο νότιο τμήμα της περιοχής, στην ακτογραμμή του Ιονίου και την ενδοχώρα του, επικεντρώνεται κυρίως το ενδιαφέρον, όπως επισήμανε η αρχιτέκτονας Αναμαρία Μάουρο. Προσθέτοντας πως «Η ανθρωπολογική κουλτούρα του θανάτου, όπως αντιπροσωπεύεται από τα ταφικά σύνολα, αποτελεί το πρωταρχικό στοιχείο για την κατανόηση της κοινωνικής ζωής αυτών των ανθρώπων. Ταυτόχρονα, η ομορφιά των επιλεγμένων για την έκθεση αντικειμένων, από τα οποία ξεχωρίζουν τα κοσμήματα από κράμα χαλκού και ήλεκτρο, μαρτυρά σημαντικές πολιτιστικές επαφές και ανταλλαγές».

Ενώ ο καθηγητής Μάσιμο Οζάνα σημείωσε ότι «η έκθεση αναφέρεται σε έναν ‘τόπο διασύνδεσης’, στον οποίο οι σχέσεις μεταξύ Ελλήνων και τοπικών πληθυσμών λαμβάνουν διαφορετικές μορφές ανάλογα με τον τόπο και τον χρόνο, με περιπτώσεις εδαφικής κατοχής και βίαιων συγκρούσεων αλλά και περιπτώσεις πιο σύνθετης αλληλεπίδρασης». Πρόκειται για έναν τόπο και μια εποχή, που χαρακτηρίζονται από τη συνεχή ώσμωση και την αλληλοεπικάλυψη των πολιτισμικών χαρακτηριστικών, πρόσθεσε.

 

Ένα πρόγραμμα για την ομορφιά

Η έκθεση αποτελεί μέρος του προγράμματος «Εξιστορώντας την ομορφιά», μία συνεργασία μεταξύ της Γενικής Διεύθυνσης Μουσείων του ιταλικού υπουργείου Πολιτισμού και της Γενικής Διεύθυνσης Δημόσιας και Πολιτιστικής Διπλωματίας του υπουργείου Εξωτερικών και Διεθνούς Συνεργασίας, στο πλαίσιο του οποίου διοργανώνονται εδώ και πάνω από έναν χρόνο περιοδεύουσες εκθέσεις στα Ιταλικά Μορφωτικά Ινστιτούτα σε όλο τον κόσμο.

Όπως αναφέρει μάλιστα ο αν. γενικός διευθυντής Δημόσιας και Πολιτιστικής Διπλωματίας και γενικός διευθυντής για την Προώθηση του Ιταλικού Πολιτισμού και της Ιταλικής Γλώσσας, υπουργός Φιλίπο Λα Ρόσα το πρόγραμμα αυτό ολοκληρώνει το ευρωπαϊκό ταξίδι του στην Αθήνα, ύστερα από την παρουσίασή του στα Ινστιτούτα του Αμβούργου, της Βαρσοβίας και της Βουδαπέστης. Αν και η έκθεση στο Μουσείο Ακρόπολης έχει εμπλουτισθεί και αναδιοργανωθεί κατάλληλα.

Info

Μουσείο Ακρόπολης: Διονυσίου Αρεοπαγίτου 15, τηλ. 2109000900
Έκθεση: «Οι αρχαίοι πολιτισμοί της Basilicata. Θησαυροί που έρχονται στο φως»
Διάρκεια: 18 Οκτωβρίου 2024 – 26 Ιανουαρίου 2025

Διαβάστε επίσης:

Αγρότες: Ολοκληρώθηκαν οι πληρωμές του ΟΠΕΚΕΠΕ για το 2023

Επιτροπή Ανταγωνισμού: Προθεσμία έως 15 Νοεμβρίου για την υποβολή απόψεων για την κανονιστική πετρελαιοειδών

ΑΔΜΗΕ: Στην State Grid International Development Belgium το 20% του ΑΡΙΑΔΝΗ INTERCONNECTION