Ο Ράιαν Νεϊχάιζερ και η Χριστίνα Αργυρού αποτελούν το πιο δυναμικό δίδυμο αυτή τη στιγμή στην αρχιτεκτονική – τουλάχιστον στην Ελλάδα. Διότι το γραφείο Neiheiser Argyros εξακολουθεί να λειτουργεί στο Λονδίνο. Η Astir Marina, αυτός ο εκπάγλου ομορφιάς τόπος για τα σούπερ γιοτ που εγκαινιάστηκε τον Μάιο, φέρει την υπογραφή τους.

Δηλαδή, όχι η αρχιτεκτονική μελέτη των κτηρίων (μπουτίκ, εστιατόρια, γραφεία), που ανέλαβε το γραφείο ΑΕΤΕR Architects. Ούτε η οργάνωση (το διάγραμμα) των ντόκων (που ανήκει στην κατασκευαστική μαρίνων Marnet). Αλλά ο σχεδιασμός όλων των εξωτερικών χώρων της Μαρίνας Βουλιαγμένης. Η μεταμόρφωση σε κάτι παραπάνω από ένα πάρκινγκ θαλαμηγών (εξαίσιας μορφής).

Στην πραγματικότητα διαμόρφωσαν ένα σημείο αναψυχής, μία εμπειρία περιπατητική υψηλής ποιότητας -ένα πάρκο κορυφαίας αισθητικής και πρασίνου.

Σύνθετες υποθέσεις

«Τα κτήρια αποτελούν σύνθετες υποθέσεις συνεργασιών ανάμεσα σε διάφορους ειδικούς –, αρχιτέκτονες, μηχανικούς, ηλεκτρολόγους, σχεδιαστές φωτισμού», εξηγεί ο Ράιαν Νεϊχάιζερ, ο οποίος πραγματοποίησε την ξενάγηση στη Μαρίνα Βουλιαγμένης για τους σκοπούς αυτού του άρθρου.

«Σε εμάς (σ.σ. εννοεί το αρχιτεκτονικό γραφείο Neiheiser Argyros, που διατηρεί με τη σύζυγό του, Χριστίνα Αργυρού) αρέσει πού και πού να ξεφεύγουμε από την αποκλειστική πρακτική σχεδιασμού κτηρίων. Έχουμε ασχοληθεί αρκετά με τη μορφοποίηση εξωτερικού περιβάλλοντος (σ.σ. landscape design -όλη η συνομιλία πραγματοποιήθηκε στα Αγγλικά, εφόσον ο Ράιαν είναι Αμερικάνος). Είμαστε από τους λίγους που κάνουν και τα δύο».

Το πιο γνωστό τους έργο -και ίσως με τον μεγαλύτερο προϋπολογισμό-, παραμένει το πάρκο πέντε χιλιομέτρων δίπλα στον Τάμεση. Αλλά και η Μαρίνα της Βουλιαγμένης εντυπωσιάζει με τα νούμερά της. Απλώνεται σε εμβαδόν 51.955 τ.μ.

Μαλακά και σκληρά στοιχεία

Η συμβολή τους ξεκινάει ακριβώς εκεί που τελειώνουν τα διάφορα κτήρια. Αφορά όλο το «hardscape» (δρόμους, πλατφόρμες, αλέες, πέργκολες, ντεκς, σκάλες…) και το «softscape» (το ντιζάιν του πρασίνου) του γύρω περιβάλλοντος. «Όλους τους χώρους όπου κανείς οδηγεί ή περπατά ή κάθεται», διευκρινίζει ο Ράιαν Νεϊχάιζερ. Και φτάνει πέρα ως το Four Seasons Astir Palace Hotel Athens. «Το landscape εδώ δίνει το “dramatic” (σ.σ. πρωταγωνιστικό, εντυπωσιακό) στοιχείο της περιοχής».

Πράγματι, η πρωτοποριακή προσέγγιση των Νεϊχάιζερ και Αργυρού, διαφέρει από προηγούμενα παραδείγματα. Μέχρι στιγμής, όπως εξηγεί ο Ράιαν Νεϊχάιζερ, η συνήθης πρακτική παγκοσμίως αντιμετωπίζει τις μαρίνες ως μέρος της υποδομής, με σκληρά υλικά, τσιμέντο, σκυρόδεμα. Ένα σημείο χρηστικό αλλά αχαρακτήριστο, με ιδιαίτερη ζέστη, από το οποίο ο επισκέπτης θέλει γρήγορα να δραπετεύσει για να πάει στον προορισμό του.

«Εμείς θελήσαμε να αμφισβητήσουμε αυτή τη διαδεδομένη αντιμετώπιση, να δημιουργήσουμε στον επισκέπτη την αίσθηση ότι εισχωρεί σε χώρο κάλλους, να παραμείνει στο σκάφους του και να εξακολουθεί να νιώθει όμορφα. Ξεκινήσαμε με έρευνα: Τι άλλα παραδείγματα υπάρχουν ανά τον κόσμο; Πού βρίσκεται ο πήχης; Ποια θεωρούμε καλά πρότυπα, ποιες αστοχίες διακρίνουμε; Τελικά, μάς ενέπνευσε ιδιαίτερα η μαρίνα στο Πόρτο Φίνο».

Μακριά από τα αυτοκίνητα

Ρόλο κλειδί για την επιτυχία της προσέγγισής τους επεφύλασσαν στη φύση και στην αρχιτεκτονική της ενσωμάτωση στη Μαρίνα. «Θέλαμε να φέρουμε το πράσινο πιο κοντά στο νερό και τα σκάφη», εξηγεί ο Ράιαν Νεϊχάιζερ.

Αυτό πραγματοποιήθηκε με την εξώθηση του χώρου των αυτοκινήτων πέρα μακριά, πίσω από από το υπερυψωμένο διάμεσο με δέντρα και φυτά. Έδωσαν ύψος στο πράσινο, περίπου ενάμισι μέτρο από το έδαφος. Περιφρούρησαν τα σκάφη, την προμενάντ και τους πεζούς από την δυσάρεστη παρουσία των αυτοκινήτων (το πάρκινγκ παραμένει υπόγειο), μεταμορφώνοντας το χώρο σε όαση.

Το δεύτερο αξίωμα

Ο δεύτερος άξονας της καινοτόμου προσέγγισής τους αφορούσε τον εμπλουτισμό των σκληρών υλικών του περιβάλλοντος.

«Επινοήσαμε δύο μοτίβα», εξηγεί ο Ράιαν Νεϊχάιζερ. Καταρχήν το grid, ένα πλέγμα από τετράγωνα δύο επί δύο, που πολλαπλασιάζεται όλο το δάπεδο της Μαρίνας. Διακρίνεται σε δύο τόνους του γκρίζου, με αδιόρατες εναλλαγές από σκούρο και πιο ανοιχτόχρωμο υλικό -επεξεργασμένο γρανίτη. Αυτό το μοτίβο επαναλαμβάνεται σε τρεις εκδοχές: Την ακριβή εκδοχή (που δεσπόζει στις αλέες και τα σημεία όπου κυκλοφορούν πεζοί), τη μεσαία και την πιο φθηνή εκδοχή.

Αναφορά στον Πικιώνη

Αυτή η γεωμετρικότητα παραπέμπει νοηματικά στη ναυτοσύνη, αλλά δημιουργεί και ένα περίγραμμα του μονοπατιού.

Αυτά τα τετράγωνα πλέγματα διασχίζονται από κυματιστές γραμμές (που μοιάζουν σαν να σημαδεύουν ένα μονοπάτι), σμιλεμένες στο έδαφος από ακανόνιστα κομμάτια νεοκλασσικού μαρμάρου σε συνδυασμό με άλλα θραύσματα, σαν χαλίκια.

Εμμέσως μνημονεύουν τον περίπατο του Πικιώνη γύρω από την Ακρόπολη. «Αποτέλεσε μία από τις αναφορές μας», επισημαίνει και ο Ράιαν Νεϊχάιζερ.

Το παρελθόν

«Καλούμασταν να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον προτού ακόμη υπάρξει το υπέδαφός του. Η πρώτη μαρίνα ήταν πιο μικρή και διαφορετικά διαμορφωμένη.

Αρχίσαμε να σκεφτόμαστε τι υπήρχε πριν από εμάς. Σε ιστορικές αεροφωτογραφίες από τον Α Παγκόσμιο Πόλεμο διακρίναμε μια βραχονησίδα και την παραλία που απλωνόταν εδώ μπροστά. Θέλαμε να ενσωματώσουμε κάπως αυτό το παρελθόν στο σχέδιό μας. Οι ναυτικοί χάρτες που βρήκαμε παρουσίαζαν ανάγλυφα το περιβάλλον αυτό. Θύμιζαν τη θάλασσα. Έτσι αποδώσαμε τη ροή του νερού, των ανθρώπων και της ενέργειας με αυτές τις καμπύλες. Αλλά οι περαστικοί δεν χρειάζεται δώσουν ένα νόημα σε όλα αυτά. Αρκεί ότι το σχέδιο λειτουργεί σε διάφορα επίπεδα αισθητικής και νοήματος».

Κατακερματισμένες πέτρες

Η Μαρίνα Βουλιαγμένης με περίπου εξήντα πέντε θέσεις για σούπερ γιοτ, παραμένει μπουτίκ, ένα ντελικατέσσεν. Αυτή τη στιγμή οι Νεϊχάιζερ και Αργυρού σχεδιάζουν το μεγάλο έργο της νέας Μαρίνας στην Ερμιόνη με διακόσιες εξήντα θέσεις για μικρά, μεσαία και μεγάλα σκάφη.

Υπάρχει πολιτική βιωσιμότητας. Χρησιμοποιήθηκαν τοπικά φυτά και επέλεξαν όσα χρειάζονται λίγο νερό και φροντίδα. Η επαναχρησιμοποίηση μάρμαρου από το τοπικό λατομείο επίσης εμπίπτει στο σεβασμό του περιβάλλοντος, όπως και η μπόλικη χρήση ξύλου.

Τέλος, προέβλεψαν ένα εντυπωσιακό τοίχωμα για να κρατάει το χώμα δίπλα στο δρόμο. Αντί για τσιμέντο χρησιμοποίησαν gabiens, δηλαδή επαναχρησιμοποίησαν τις κατακερματισμένες πέτρες που προέκυψαν κατά την εκσκαφή του εδάφους για το υπόγειο γκαράζ. Τις τοποθέτησαν μέσα σε μεταλλικά σύρματα και τις στοίβαξαν τη μία πάνω στην άλλη δημιουργώντας ένα τοίχωμα. Ιδιοφυές…

Κοινό όραμα

Δέκα χρόνια εργάστηκαν στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Λονδίνου Architectural Association ενώ φέτος διδάσκουν ως επισκέπτες καθηγητές στο Χάρβαρντ. «Έτσι μοιράζουμε το χρόνο μας ανάμεσα σε Λονδίνο, Αθήνα και στη Βοστώνη». Με δύο μικρά παιδιά, σίγουρα ακολουθούν απαιτητικό πρόγραμμα.

Όμως, για δύο ανθρώπους που εξ απαλών ονύχων στη ζωή τους έχουν συνηθίσει τις διακρίσεις (Princeton εκείνος, Princeton και Yale η Χριστίνα), αυτό προβλέπεται. Ακολουθώντας επίσης ένα κοινό όραμα αρχιτεκτονικής, «μαθαίνει κανείς να κάνει πίσω με εμπιστοσύνη όποτε χρειάζεται», υπογραμμίζει ο Ράιαν Νεϊχάιζερ.

Όπως λέει και το ρητό, «αν θες να πας γρήγορα, πορεύσου μόνος, αν θες να πας μακριά, πορεύσου συντροφικά».