Εκρηκτική άνοδο καταγράφουν τη Δευτέρα τα συμβόλαια του πετρελαίου σε ΗΠΑ και Ευρώπη, καθώς η αγορά στρέφει ξανά την προσοχή της στην ευρύτερη γειτονιά της Μέσης Ανατολής.

Το Σαββατοκύριακο, η ένταση μεταξύ του Ισραήλ και της Χεζμπολάχ έφερε νέα ανησυχία για τη διάθεση του πετρελαίου μέσω των θαλάσσιων οδών της Ερυθράς Θάλασσας, ενώ οι ραγδαίες εξελίξεις στη Λιβύη τη Δευτέρα οδήγησαν σε εκτόξευση τις τιμές, καθώς εκατομμύρια βαρέλια παραγωγής κινδυνεύουν να αποσυρθούν από την αγορά για άγνωστο διάστημα.

To συμβόλαιο του WTI παράδοσης Οκτωβρίου, έκλεισε τη Δευτέρα με άλμα 3,5% στα 77,42 δολ. το βαρέλι στο χρηματιστήριο Εμπορευμάτων της Νέας Υόρκης, ενώ το Brent, επίσης για παράδοση Οκτωβρίου, σημείωσε άνοδο 3% στα  81,43 δολάρια το βαρέλι στο ICE Futures.

Το πετρέλαιο είχε ήδη διαπραγματευτεί υψηλότερα τη Δευτέρα, καθώς Ισραήλ έστειλε περισσότερα από 100 πολεμικά αεροσκάφη για να εξαλείψουν χιλιάδες εκτοξευτές πυραύλων της Χεζμπολάχ, η οποία επιτέθηκε με πάνω από 300 ρουκέτες και drones κατά του Ισραήλ, όταν κυβέρνηση της ανατολικής Λιβύης, που εδρεύει στη Βεγγάζη, ανακοίνωσε  πώς προχωρά στο κλείσιμο όλων των πετρελαϊκών κοιτασμάτων και των τερματικών σταθμών και πως «διακόπτονται οι εξαγωγές μέχρι νεωτέρας».

Η κίνηση της Βεγγάζης ήρθε ως αντίδραση στην κυβέρνηση της Τρίπολης, η οποία έθεσε το πρωί υπό τον έλεγχό της την Κεντρική Τράπεζα (BCL) και αντικατέστησε τον διοικητή της. Η BCL συγκεντρώνει τα έσοδα από τις εξαγωγές υδρογονανθράκων και διαχειρίζεται τον κρατικό προϋπολογισμό, που στη συνέχεια τον μοιράζονται οι διάφορες περιφέρειες, συμπεριλαμβανομένης και της ανατολικής Λιβύης.

Η ανατολική κυβέρνηση, με έδρα τη Βεγγάζη, ελέγχει τις περισσότερες πετρελαιοπηγές της χώρας.

Αν και η  Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου (NOC) της Λιβύης δεν έχει επιβεβαιώσει επισήμως το κλείσιμο των κοιτασμάτων, η θυγατρική της, Waha Oil Company, ανακοίνωσε ότι σκοπεύει να περιορίσει σταδιακά την παραγωγή και προειδοποίησε ότι θα σταματήσει τελείως, λόγω των «διαμαρτυριών και πιέσεων». Η Waha, που αποτελεί μέρος μιας κοινοπραξίας με τις TotalEnergies και ConocoPhilips, έχει ικανότητα παραγωγής περίπου 300.000 βαρελιών ημερησίως. Το πετρέλαιο αυτό εξάγεται από το λιμάνι Ες Σίντερ, στα ανατολικά.

Τι λένε οι αναλυτές για τη Λιβύη

«Καθώς η Λιβύη εξάγει τόσο μεγάλο μέρος της παραγωγής της, ο αντίκτυπος στις εξαγωγές θα πρέπει να εμφανιστεί γρήγορα σε δεδομένα σε πραγματικό χρόνο», δήλωσε ο Matt Smith, επικεφαλής αναλυτής των ΗΠΑ στην Kpler.  Λιβύη έχει περίπου 25 εκατομμύρια βαρέλια σε χερσαία αποθέματα πετρελαίου και μπορεί να αρχίσει να μειώνει κάποια από αυτά, αλλά ανεξάρτητα από αυτό, μια διακοπή θα οδηγήσει «συρρίκνωση των εξαγωγών  που θα αρχίσουν τις επόμενες ημέρες», δήλωσε ο Smith.

Το 2023, η Λιβύη παρήγαγε 1,189 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου ημερησίως και εξήγαγε 1,024 εκατομμύρια βαρέλια ημερησίως, σύμφωνα με στοιχεία του OPEC. Περίπου το 79% των αποδεδειγμένων παγκόσμιων αποθεμάτων αργού πετρελαίου βρίσκονται σε χώρες μέλη του OPEC και το μερίδιο της Λιβύης στα αποδεδειγμένα αποθέματα αργού πετρελαίου της ομάδας ήταν στα 48,36 δισεκατομμύρια βαρέλια ή 3,9% το 2023.

«Πρόκειται για «πραγματικά» βαρέλια που θα μπορούσαν να χαθούν, έτσι ώστε να σφίξουν τη φυσική αγορά για όσο διαρκέσει», δήλωσε ο Giovanni Staunovo, αναλυτής εμπορευμάτων στην UBS Group AG. Το πόσο θα μπορούσε να διαρκέσει μια τέτοια διαταραχή «είναι το δύσκολο κομμάτι να εκτιμηθεί».

Η ανατολική κυβέρνηση θέλει να ανατρέψει την απόλυση του διοικητή της κεντρικής τράπεζας της Λιβύης και να αλλάξει τον τρόπο κατανομής των εσόδων από το πετρέλαιο, δήλωσε ο Anas Alhajji, ανεξάρτητος εμπειρογνώμονας ενέργειας και διευθύνων σύμβουλος της Energy Outlook Advisors. «Ο αντίκτυπος της απώλειας μερικών εξαγωγών είναι περιορισμένος. Αλλά χάνοντας όλες τις εξαγωγές της Λιβύης … θα έχει σημαντικό αντίκτυπο στις παγκόσμιες αγορές πετρελαίου», ανέφερε.

«Ο αντίκτυπος της απώλειας λιβυκού πετρελαίου δεν περιορίζεται στην ποσότητα, επεκτείνεται και στην ποιότητα – μια κατάσταση που μπορεί να επηρεάσει τις διαφορές τιμών ελαφρού / βαρέως πετρελαίου», παρατήρησε επίσης, υπενθυμίζοντας πως η Λιβύη εξάγει κυρίως ελαφρύ πετρέλαιο, το οποίο είναι χαμηλότερο σε περιεκτικότητα σε θείο και αποτελεί ευκολότερη βάση για μετατροπή σε βενζίνη.

Η Ευρώπη είναι ο κορυφαίος προορισμός για τα βαρέλια της Λιβύης και «όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια» – αντιπροσωπεύοντας το 85% των εξαγωγών φέτος, δήλωσε ο Smith της Kpler.

Ωστόσο, το αμερικανικό αργό πετρέλαιο είναι «πιθανό να είναι ο μεγαλύτερος ωφελημένος εδώ, καθώς οι Ευρωπαίοι αγοραστές στρέφονται στο αμερικανικό σχιστολιθικό πετρέλαιο για να αντικαταστήσουν τη χαμένη προσφορά της Λιβύης», είπε. «Αυτό εξηγεί γιατί το WTI κάνει τόσο πολύ ράλι σήμερα, ξεπερνώντας το Brent», δήλωσε ο Smith.

Μια πτώση των εξαγωγών ενδέχεται να ωθήσει προσωρινά το αργό πετρέλαιο Brent στα 80 δολάρια, ανέφεραν σε σημείωμα νωρίτερα τη Δευτέρα αναλυτές της Citigroup Inc, συμπεριλαμβανομένου του Francesco Martoccia.