Γουιλελμίνα φον Μπλούμενταλ: «Έρχεσαι ψάχνοντας» στην Ύδρα

Μπορεί να ακουστεί κοινότοπο: Οι δύο εκθέσεις που παρουσιάζει η Γουιλελμίνα φον Μπλούμενταλ στην Ύδρα θύμισαν τη ρήση του Νίτσε, «έχουμε την τέχνη ώστε να μην πεθάνουμε από τον ρεαλισμό». Εξαίσια θεάματα μέσα στην αθώα ομορφιά του νησιού.

Η Γουιλελμίνα φον Μπλούμενταλ (Wilhelmina von Blumenthal) δικαίως δανείζει στη φερώνυμη γκαλερί της τον υπότιτλο «Wag the Dog», «κουνάει το σκύλο». Το δεύτερο μισό της αγγλικής παροιμίας «the tail that wags the dog», «ουρά που κουνάει το σκύλο». Δηλαδή, κάτι μικρό με πολλαπλάσια ίσχυ.

Βυθισμένη στον τοπικισμό, με διεθνή φτερά

Η γκαλερί Wilhelmina’s Art Gallery ιδρύθηκε στην Ύδρα πέρυσι αλλά η απήχησή της αναπτύσσεται σε διεθνή εμβέλεια με φημισμένους καλλιτέχνες από όλο τον κόσμο.

Τη βρίσκει κανείς στο ξενοδοχείο Mandraki Beach Resort, στον ειδυλλιακό κόλπο Μανδράκι. Η επιχείρηση φιλοξενείται στο ιστορικό κτήριο όπου ο Ανδρέας Μιαούλης χρησιμοποιούσε ως ορμητήριο.

Η γκαλερί καταλαμβάνει μία μεγάλη αίθουσα πριν από τη ρεσεψιόν. Έτσι ώστε ενώ επικοινωνεί με το ξενοδοχείο, μοιάζει σαν προοίμιό του, δίπλα στο κύμα. Ξεχωριστή αν και συνδεδεμένη κτηριακά.

«Το πλεονέκτημα αυτής της τοποθεσίας», εξηγεί η Γουιλελμίνα φον Μπλούμενταλ, «είναι ότι πρέπει να ψάξει κανείς για να μας ανακαλύψει». Δηλαδή, δεν της χτυπούν την πόρτα οι πελάτες του ξενοδοχείου, όπως συνήθως συμβαίνει με τα εμπορικά καταστήματα. Αν και κατά τη διάρκεια της συνέντευξης ο πρόεδρος ενός γαλλικού φαντ με ίδρυμα τέχνης είχε εκφράσει ζωηρό ενδιαφέρον.

Ως σήμερα, η Γουλελμίνα φον Μπλούμενταλ έχει εξυπηρετήσει Έλληνες, Τούρκους, Λατινοαμερικάνους, Ελβετούς Άγγλους, Πορτογάλους συλλέκτες, που έρχονται ειδικά για να τη συναντήσουν. «Η γκαλερί συνιστά ένα σταυροδρόμι. Ριζώνει στην τοπική κοινωνία αλλά την ίδια στιγμή διακρίνεται από τη διεθνή της διάσταση», εξηγεί για την γκαλερί της.

Στην γκαλερί φτάνει κανείς με καραβάκι (10 λεπτά) ή περπατώντας στον παραλιακό δρόμο από το λιμάνι (35 λεπτά). Πράγμα που υπογραμμίζει το χαρακτήρα του προορισμού. Με το δεύτερο τρόπο περνάει και από τα Σφαγεία (τον εκθεσιακό χώρο που έστησε ο πρωτοπόρος Δάκης Ιωάννου για το Ίδρυμα ΔΕΣΤΕ) και τον Ήλιο του Τζεφ Κουνς.

Η έννοια του καθρεφτίσματος στην τέχνη

Η φετινή σαιζόν στην Wilhelmina’s Art Gallery ξεκίνησε με την έκθεση Magic Mirror (συνεπιμέλεια με την Ειρήνη Καραγιαννοπούλου).

Η τωρινή έκθεση Magic Mirror 2.0 αποτελεί μετεξέλιξη ή επέκτασή της, με διάρκεια που επεκτάθηκε ως τις τέσσερις του Σεπτέμβρη.

Περίπου τριάντα εξαίσια έργα (μερικά πρωτοεμφανιζόμενα) από διεθνείς καλλιτέχνες, σε όλα τα μεγέθη και εκφραστικά μέσα. Το στήσιμο της έκθεσης (σε συνεργασία πάντα με την Ειρήνη Καραγιαννοπούλου), συνθέτει ένα εξαιρετικά πυκνό, εκφραστικό, ποιητικό σύνολο.

Η Magic Mirror 2.0 αφιερώνεται στη δύναμη της τέχνης (και του καλλιτέχνη) να αντανακλά, να μεταμορφώνει, να μεγεθύνει και να παραμορφώνει τα φαινόμενα. Η πραγματικότητα άλλωστε παραμένει ένα ζωντανό, συνεχές όνειρο.

Κοινό νήμα της έκθεσης παραμένει το καθρέφτισμα του θεατή μέσα στις συνθέσεις αλλά και το αντιφέγγισμα των έργων μεταξύ τους.

Μελαγχολία και χαρά

Όλες οι συνθέσεις σαν κάτοπτρα μοιάζει να καλούν το θεατή σε μία αναμέτρηση. Μέσα από το καθρέπτισμα (κυριολεκτικά ή μεταφορικά) προβάλλουν αλήθειες και ψέματα, στρεβλώσεις του εαυτού αλλά και της κοινωνίας. Το λανθάνων, το κυματιστό της ψυχής του. Η προσέγγιση προς την ουσία αποκαλύπτει πάντα νέες πτυχές, πιο μακρινές, πιο αινιγματικές.

Σαφές παράδειγμα, το τερακότα γλυπτό (εμποτισμένο σε χρυσό) του Saint Clair Cemin (Σεν Κλερ Σεμάν) με τίτλο Le moi (Το εγώ), που ο διάσημος καλλιτέχνης δημιούργησε για την έκθεση. Μέσω της υλικότητάς του συμπυκνώνει την κλασική έννοια vanitas topos. Βαθιά μελαγχολία και λεπτή ειρωνεία για την πεπερασμένη ανθρώπινη ύπαρξη. Όλοι προέρχονται από τη γη και εκεί θα επιστρέψουν. Έτσι, o άνθρωπος πασχίζει να  εξωραΐσει το εξωτερικό του περίβλημα για να αποκρύψει την πραγματικότητα -όχι τόσο από τους άλλους, αλλά κυρίως από τον εαυτό του.

Το γλυπτό αποτελεί ενθύμιο. Ταυτόχρονα όμως διατηρεί στη μορφή του ένα όλβιο στοιχείο. Μοιάζει αφηρημένα να στροβιλίζεται σαν κύμα ή χορευτική φιγούρα. Όπως ο Ζορμπάς που με το χορό του επιθυμούσε να τιθασεύσει την παλίρροια της ζωής.

Αυτό του το χαρακτηριστικό αναδεικνύεται περαιτέρω όταν τοποθετείται μπροστά στη μνημειώδη ταπετσαρία των The Callas Τσουνάμι/Χορός. Ένα ηχηρό κάλεσμα χαράς και πληθωρικότητας απέναντι στις δοκιμασίες της ζωής.

Ο δρόμος της ομορφιάς

Η όλη έκθεση αποτελεί σπουδή στον υπαρξισμό. Οδηγώντας το θεατή μέσα στο λαγούμι με μυθολογικούς (το απολλώνιο και το διονυσιακό του Καμπάνη) και αταβιστικούς λαβυρίνθους. Μοιραία τον ωθούν σε μεγαλύτερη αυτογνωσία. Το γυναικείο βλέμμα πάνω στη γυναίκα (Μαρία Ιωάννου και Άλισον Τζόουνς), το παζλ των καθρεπτών (του Κασιμίρ), οι αφαιρετικές φωτογραφίες της Λίντσεϊ Κάλα, τα σουρεαλιστικά γυναικεία γλυπτά της καταπληκτικής Σάρλοτ Κόλμπερτ, η τεχνολογία ως παραμορφωτικός καθρέφτης της νέας Πέγκυς Κουρουμάλος. Ο θεατής αντιμέτωπος με το κενό ή το αίνιγμα του εαυτού του. Αναμέτρηση με την ειμαρμένη μέσα από το δρόμο της ομορφιάς, πάντα.

Συνολικά οι εξής καλλιτέχνες:Emma Ainala, Chloe & Alexis Akrithakis, Loukia Alavanou, Pilar Albarracín, Belkis Balpinar, Burçak Bingöl, Lindsey Calla, The Callas (Lakis & Aris Ionas), Saint Clair Cemin, Charlotte Colbert, Simon Demeuter, Lionel Estève, Helen Flockhart, Hilary Galbreaith, Marianna Hatzinikolaou, Maria Joannou, Alison Jones, Iasonas Kampanis, Irini Karayannopoulou, Marin Kasimir, Sofia Kouloukouri, Peggy Kouroumalos, Natalia Manta, Didier Marcel, Theo Michael, Robert Montgomery, Philip Tsiaras, William Wegman, Janet Werner, Erwin Wurm.

Ο κόσμος μέσα έξω

Ύστερα, υπάρχει και δεύτερη, διϊκή έκθεση με τίτλο The World Inside / Out (Ο κόσμος μέσα/ έξω) που διοργανώνει η Γουιλελμίνα φον Μπλούμενταλ. Πραγματοποιείται στη χώρα της Ύδρας, στο Μέγαρο Κερεσμπίνο (@keresbinohydra, @hydrogoios), λίγα μέτρα από το λιμάνι.

Ακόμη μία επίδειξη δεξιοτεχνίας από τους δυναμικούς καλλιτέχνες Ούγκο Λι (Ugo Li) από την Κίνα και Λουσί Πικαντέ (Lucie Picandet) από τη Γαλλία. Για τη συγκεκριμένη έκθεση (διάρκεια επίσης ως τέσσερις Σεπτεμβρίου) η Wilhelmina’s Art Gallery συνεργάζεται με την Galerie Reuter Bausch.

Νοσταλγία για τους κλασικούς

Στην περίπτωση του Ούγκο Λι, το βλέμμα παραμένει απατηλά στα εξωτερικά φαινόμενα. Χαρακτηριστική περίπτωση οι αμφορείς του. Ενώ στην αρχαιότητα προορίζονταν για χρηστικούς λόγους (για να διατηρούν νερό, κρασί, τροφή…), ο Ούγκο αντιστρέφει αυτή την ισορροπία. Επικεντρώνεται στην εξωτερική μορφολογία τους.

Πάντως, η νοσταλγία για τον αρχαίο κόσμο, τα αρχέτυπα, αποτελεί σταθερά στον σύγχρονο καλλιτεχνικό κόσμο, όπως πρόδηλα φαίνεται και από τον Κουνς (και τον απολλώνιο ήλιο του), θα προσθέσει η Γουιλελμίνα φον Μπλούμενταλ.

Από το σκοτάδι στο φως

Από την άλλη, η Λουσί Πικαντέ συνθέτει ένα σουρεαλιστικό σύνολο. Αποδίδει με εξαιρετική λεπτομέρεια τα μέρη της ανθρώπινης οντότητας, που αποκτούν ξεχωριστή ζωντάνια και λόγο. Αυτή η φαντασία της εσωτερικής ζωής, εμπνευσμένη από τον Νταλί, βγαίνει από το έρεβος στο φως, από μέσα προς έξω.

Κοινό τους χαρακτηριστικό (εκτός από την ηλικία, τις σχολές καλών τεχνών στη Γαλλία), η εκρηκτική χρήση του χρώματος. Ο Λι με τις αδρές πινελιές στις σκηνές όπου φίλοι τρώνε και πίνουν γύρω από πλούσια τραπέζια. Η Πικαντέ στην λεπτεπίλεπτη απόδοση των κυττάρων της ύπαρξης.

Ο Δάκης Ιωάννου ως ήλιος

Αλλά πώς ξεκίνησαν όλα για τη Γουιλελμίνα φον Μπλούμενταλ;

Λίγο πριν ανοίξει την Wilhelmina’s Art Gallery στην Ύδρα, εργαζόταν στην γκαλερί Nosbaum Reading στο Λουξεμβούργο. Ένας συγκερασμός από τυχαία γεγονότα την έφεραν σε επαφή με διεθνείς καλλιτέχνες, έμπορους τέχνης και επιχειρηματίες που διατηρούσαν σχέσεις εκείνη την περίοδο με το νησί.

Ο τελικός της σταθμός (πριν από την οριστική απόφαση), η συνάντηση με τον παγκοσμίου φήμης μαικήνα Δάκη Ιωάννου.

«Πάντα φαντάζομαι τον Δάκη Ιωάννου με τα αετίσια του φτερά να προσφέρουν προστασία σε προγράμματα όπως το δικό μου», παραδέχεται η Γουιλελμίνα φον Μπλούμενταλ. Εξάλλου, την καλλιτεχνική σαιζόν στην Ύδρα εγκαινιάζει πάντα εκείνος, με την ετήσια έκθεση του ΔΕΣΤΕ στα Σφαγεία, τον Ιούνιο.

«Σαν ήλιος στην τροχιά του οποίου όλοι εμείς περιστρεφόμαστε».

Πρόκειται για αναντίρρητο γεγονός που οφείλει κανείς να αναγνωρίσει και να σεβαστεί, όπως διευκρινίζει η ίδια.

Η γνησιότητα

Η Γουιλελμίνα φον Μπλούμενταλ γεννήθηκε στην Αγγλία και εκεί μεγάλωσε ως τα έντεκα πρώτα χρόνια της ζωής της. Ύστερα μετακόμισε με την οικογένειά της στο Λουξεμβούργο όπου ακόμη κατοικεί το χειμώνα.

Η μητέρα της κατάγεται από την Ισπανία. Ο πατέρας της, μισός Άγγλος μισός Γερμανός διαθέτει τον τίτλο ευγενείας που προέρχεται από την πρωσική αριστοκρατία. Ο οίκος του θεωρείται πρόδρομος και προπομπός της γερμανικής μοναρχίας (kingmaker).

Η Γουιλελμίνα φον Μπλούμενταλ μιλάει αγγλικά κρυστάλλινα και αρχοντικά. Και αντίστοιχα γαλλικά, γερμανικά, ισπανικά.

Ξεχωρίζει όμως για τη στάση της. Ο ποιητικός και συνάμα εξαιρετικά ακριβής τρόπος που μεταφράζει το καλλιτεχνικό έργο. Χωρίς τις συνήθεις περικοκλάδες της σύγχρονης τέχνης, με αληθινή πνευματικότητα και περιεχόμενο. Προσεγγίζει την τέχνη με παιδικό αυθορμητισμό (καταρχήν) και συνάμα τη μεθοδικότητα του επιστήμονα. Υπενθυμίζει ότι η τέχνη δεν είναι ηθική.  Η Γουιλελμίνα φον Μπλούμενταλ υποβάλλει το δρόμο, «ετοιμάζει» το θεατή ώστε να συμπληρώσει εκείνος κατά βούληση τα συμπεράσματά του, καταρχήν με τις αισθήσεις.

Αμφότερες οι εκθέσεις που παρουσιάζει παραπέμπουν ίσως στη ρήση του Πολ Ελιάρ, «υπάρχει ένας άλλος κόσμος, αλλά μέσα σε αυτόν».