Η αποκάλυψη της συμμορίας που δήθεν πουλούσε προστασία, της ετέρας που πρόσφερε εξυπηρετήσεις, της τρίτης που έκανε ληστείες σωρηδόν, της τέταρτης που διακινούσε ναρκωτικά μέσα στις φυλακές – και τέλος δεν έχει – όλες έχουν ένα κοινό χαρακτηριστικό: την συνεργασία ή και προστασία κρατικών λειτουργών. Αν δεν ήταν ο υποδιευθυντής της φυλακής ήταν η υπάλληλος του υπουργείου πολιτισμού. Αν δεν ήταν ο δικαστής που άκριτα έδινε πάσο ελευθέρας με αποφυλάκιση ήταν ο αστυνομικός που συνεργαζόταν με τους μπράβους. Αν δεν ήταν ο αντιδήμαρχος ήταν το κομματικό στέλεχος. Διότι η διαφθορά έχει, βεβαίως και πολιτικές προεκτάσεις.

Το βασικό θέμα που θα όφειλε να προβληματίσει είναι η πολυεπίπεδη, πλέον, οργάνωση της. Στην πλέον πρόσφατη περίπτωση η εμπλοκή επεκτείνεται από την τοπική αυτοδιοίκηση, στην περιφερειακή και φτάνει στην κεντρική, με πλοκάμια σε κομματικό επίπεδο και με κάλυψη και από την Δημοτική Αστυνομία. Η διαφθορά έχει αποκτήσει βαθιές ρίζες, λειτουργεί με οργανωμένα σχέδια οριζόντια και κάθετα, και σε πολλές περιπτώσεις αποκαλύπτεται γιατί συμβαίνει μία «στραβή».

Η ιστορία, βέβαια, έχει μακρύ παρελθόν. Πιο πρόσφατα η ανάγκη αντιμετώπισης της είχε εκφραστεί με το σύνθημα «μηδέν ανοχή στην διαφθορά» — που έμεινε στα λόγια. Ένας λόγος ήταν ότι έμμεσα ήταν αντίδραση σε φαινόμενα που παρέπεμπαν σε οικονομικές συναλλαγές. Ένας δεύτερος, ότι στην χώρα μας υπάρχουν πάντα οι πρόθυμοι δημιουργοί της παρανομίας διότι βρίσκουν πάντα τους πρόθυμους αποδέκτες –οπότε και οι δύο πλευρές ωφελούνται από αυτήν. Ένας τρίτος και, ίσως, ο σοβαρότερος, είναι η απέραντη γραφειοκρατία, η αντίστοιχα μεγάλη ισχύς που έχει δοθεί σε κάθε υπαλληλάκο προκειμένου να λειτουργήσουν τα αδιαφανή και πολύπλοκα γρανάζια της και, τέλος, η αδιαφορία όλων των κυβερνήσεων απέναντι στο φαινόμενο.

Το κόστος της αντιμετώπισης της φαντάζει μεγάλο. Το πολιτικό εννοώ.

Στην ουσία όλα τα ανωτέρω απλά ακουμπούν την επιφάνεια, άντε και λίγο πιο βαθιά, του φαινομένου. Το μεγάλο πρόβλημα έγκειται στην ατιμωρησία: είναι τόσο εκτεταμένη που συναγωνίζεται την ίδια την διαφθορά ως προς την έκταση της. Όσο ενδημική είναι η διαφθορά, άλλο τόσο ενδημική είναι η ουσιαστική ατιμωρησία. Ο Δήμος Αθηναίων ανακοίνωσε ότι οι εμπλεκόμενοι υπάλληλοι του τέθηκαν σε αργία. Το ερώτημα για τον πολίτη είναι αν η νομοθεσία προσφέρει στον Δήμο και άλλες οδούς τιμωρίας ή, αν οι κώδικες που έφτιαξαν οι ίδιοι οι υπάλληλοι με την προφανώς σιωπηρή στάση των ταγών, έχουν «δόντια» ή όχι; Αν είναι σε διαθεσιμότητα και εισπράττουν κανονικά τον μισθό τους, σιγά και κάτι συνέβη. Θα γίνει προανάκριση, θα ακολουθήσει ανάκριση, θα γίνει και καμία ΕΔΕ, θα φτάσει κάποια στιγμή η υπόθεση στο ακροατήριο, μερικοί θα απαλλαγούν λόγω αμφιβολιών, άλλοι θα κάνουν έφεση, σε καμιά δεκαριά χρόνια βλέπουμε.

Το πρόβλημα δεν είναι μόνο εγκληματολογικό, κοινωνικό και πολιτικό. Είναι βαθιά πολιτισμικό, διότι ως κοινωνία έχουμε μάθει στην ουσιαστική ατιμωρησία—οπότε το κόστος της αποκάλυψης εκτιμάται πάντα ως μικρότερο από το όφελος της παρανομίας. Δεν υπάρχουν δημοσιευμένα στοιχεία αλλά θα μπορούσε με βεβαιότητα να θεωρηθεί ότι οι αποκαλύψεις δεν είναι τίποτα περισσότερο από την κορυφή του παγόβουνου. Όπως δεν υπάρχουν στοιχεία την έκταση της υποτροπής— οι αναφορές σε εγκληματίες που αφήνονται ελεύθεροι μέχρι να δικαστούν, ή που αποφυλακίζονται για να κάνουν ακριβώς τα ίδια, αποτελεί την άλλη πλευρά του νομίσματος της διαφθοράς που, σε τελευταία ανάλυση, συνδέονται δεοντολογικά και ως συμπεριφορές.

Οι δυτικές κοινωνίες ήταν πάντα πιο επιεικείς στο λεγόμενο white collar crime και σε σύγκριση με το σκληρό έγκλημα. Τελικά, η παραποίηση επίσημων εγγράφων, οι ψεύτικες βεβαιώσεις, τα οφέλη που αποκομίζουν όλοι οι εμπλεκόμενοι ελάχιστα διαφέρουν από το οικονομικό έγκλημα της Foli-Folie, ή από την ληστεία σ’ ένα σπίτι. Η έννοια της ηθικής είναι αυτή που έχει υποβαθμιστεί και μαζί ο ίδιος ο πολιτισμός μας.

Είμαστε εδώ και χρόνια στον κατήφορο. Οι ικανότητες και η ακεραιότητα της ανώτερης πολιτικής δεν αμφισβητούνται. Μήπως απαιτείται, όμως, μία επανάσταση;

Διαβάστε επίσης

Κι εσύ παρατηρητή πες μας τι βλέπεις