Ένας Αλέξανδρος ουμανιστικό σύμβολο – Έκθεση Γιάννη Παππά

Στις 19 Απριλίου του 2019, ώρα πρωινή, ένας υπέροχος Μέγας Αλέξανδρος, νεαρός, δυναμικός αλλά χωρίς την πολεμοχαρή στάση που τον έχουμε συνηθίσει, αντίθετα με μια ευγένεια στη μορφή αποκαλυπτόταν στους Αθηναίους μέσα από το άγαλμα του Γιάννη Παππά, που είχε στηθεί στην συµβολή των οδών Βασιλίσσης ΄Ολγας και Αµαλίας.

Αν σκεφτεί κανείς, ότι ο γλύπτης άρχισε να επεξεργάζεται την ιδέα του έργου μέσα στην Κατοχή κι αν προσθέσει, ότι το άγαλμα ήταν έτοιμο και σε αναμονή επί τριάντα χρόνια ώσπου να βρει χώρο η πολιτεία για να το τοποθετήσει, μπορεί δικαιολογημένα να βγάλει δυσάρεστα συμπεράσματα για την δημόσια γλυπτική στην Αθήνα…

Μια οδύσσεια, η οποία ακολούθησε την προσωπική, δημιουργική διαδικασία του γλύπτη, που είχε διαρκέσει άλλα 32 χρόνια, στην διάρκεια των οποίων έκανε ο ίδιος ατέλειωτες έρευνες και δοκιμές αναζητώντας το ιδανικό αποτέλεσμα…

Πρόκειται πραγματικά για μια εξαντλητική διεργασία, που αποκαλύπτεται μέσα από σχέδια, μελέτες, προπλάσματα, φωτογραφίες και τεκμήρια από το αρχείο του Εργαστηρίου Γιάννη Παππά, όπως θα παρουσιαστούν στην έκθεση «Γιάννης Παππάς- αναζητώντας τον Αλέξανδρο» από τις 30 Ιουνίου στο Fougaro Artcenter του Ναυπλίου σε συνεργασία με το Μουσείο Μπενάκη. Με τον μεγαλύτερο όγκο των εκθεμάτων να μην έχει παρουσιαστεί ποτέ ξανά.

 

Ο θρύλος και ο γλύπτης

Έχοντας πολεμήσει στον Ελληνοϊταλικό μέτωπο απ’ όπου επέστρεψε πεζός στην Αθήνα για να ζήσει, όπως όλοι υπό την γερμανική Κατοχή ο Γιάννης Παππάς (1913-2005) άρχισε να μελετά τον Αλέξανδρο από το 1941 απομονωμένος στο εργαστήρι του στου Ζωγράφου. Παραγγελία για το έργο δεν υπήρχε αλλά το θέμα ήταν η προσωπική αναμέτρηση του καλλιτέχνη με τον άνθρωπο και τον θρύλο του Μεγάλου Αλεξάνδρου.

Στις τρεις δεκαετίες που ακολούθησαν κι ενώ παράλληλα δημιουργούσε άλλα σημαντικά έργα, η έρευνά του ήταν συστηματική και επίμονη. Μελέτησε όλα τα αρχαία γλυπτά και ψηφιδωτά με παραστάσεις του Αλέξανδρου, μεταξύ των οποίων φυσικά, τα άλογα της ζωφόρου του Παρθενώνα, έκανε σχεδιαστικές σπουδές έφιππων αγαλμάτων της Αναγέννησης αλλά και λεπτομερείς ανατομικές μελέτες αλόγων εκ του φυσικού.

Οπωσδήποτε έφθασε στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Νάπολης για να μελετήσει από κοντά και το περίφημο ψηφιδωτό της Μάχης της Ισσού, που έχει βρεθεί στην Πομπηία.

Ενώ είχε ζητήσει από τον ενδυματολόγο του Εθνικού Θεάτρου, τον Αντώνη Φωκά να δημιουργήσει τη φορεσιά του Αλέξανδρου, την οποία, όπως αποδεικνύει και σχετική φωτογραφία φόρεσε το μοντέλο του. Και όσον αφορά το άλογο-μοντέλο, το πρότυπο βρέθηκε στον Ιππικό Όμιλο Παράδεισου Αμαρουσίου.

Η περιπέτεια του αγάλματος

Με μήκος 3,8 και ύψος 3,45 μέτρα, μικρότερο δηλαδή, από τους άλλους «Αλέξανδρους» το άγαλμα χυτεύθηκε σε μπρούντζο 1972. Ήταν -είναι- πράγματι ένας διαφορετικός Αλέξανδρος, καθώς η αγάπη του Γιάννη Παππά για τον άνθρωπο, τον οδήγησε στην απόδοσή του ως πρεσβευτή της ελληνικότητας στις εσχατιές του τότε γνωστού κόσμου και όχι ως ένοπλου στρατηλάτη και κατακτητή.

Έτσι ο Έλληνας που λατρεύτηκε σαν θεός και απασχολεί την τέχνη και την επιστήμη ως τις μέρες μας απαθανατίστηκε αριστοτεχνικά ως ουμανιστικό σύμβολο, ύστερα από τη συναρπαστική αναζήτηση ενός μεγάλου καλλιτέχνη.

Κάτι, που δεν έγινε εύκολα αποδεκτό όμως, με διάφορες πολιτικές σκοπιμότητες και παρανοήσεις ασφαλώς, στο πλαίσιο και της ιστορίας με το «Μακεδονικό». Το έργο παρουσιάστηκε για πρώτη φορά στο κοινό, το 1992 σε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση του γλύπτη στην Εθνική Πινακοθήκη.

Την ίδια χρονιά το αγόρασε το υπουργείο Πολιτισμού και το δώρισε στον δήμο Αθηναίων, που άρχισε να αναζητεί (;) θέση για να το τοποθετήσει.

Και τα χρόνια περνούσαν αλλά η κατάλληλη θέση δεν βρισκόταν, έτσι ο γλύπτης δεν πρόφθασε να το χαρεί στην πόλη. Προσωπικά το είχα δει ένα μεσημέρι στον κήπο του εργαστηρίου στου Ζωγράφου, έναν μαγικό τόπο με προπλάσματα, σχέδια και έργα του καλλιτέχνη αλλά με τον Αλέξανδρο να δυσκολεύεται στον περιορισμένο χώρο να ατενίσει το μεγαλύτερο επίτευγμά του, που ήταν η μετάδοση του ελληνικού πνεύματος στα πέρατα του κόσμου. Τέλος καλό.

Η έκθεση στο Fougaro Artcenter θα διαρκέσει ως τον Οκτώβριο

 

Διαβάστε επίσης:

Λάρα Σταφυλοπάτη: Με την Κατερίνα Νικολάου στις Σπέτσες

Αλεξάνδρα Μαρτίνου: Χρυσή η ομάδα στην Κιβωτό του Κόσμου

Ίδρυμα Ευγενίδου: Εγκαίνια Διαδραστικής Έκθεσης Επιστήμης και Τεχνολογίας στις Καστανιές Έβρου