Με τι σθένος αλλάζει κανείς εντελώς τη ζωή του; Και μάλιστα δύο φορές; Ο Μιχάλης Σαμόλης, που κατέληξε άστεγος στο δρόμο, διαχέει σήμερα μηνύματα επιβίωσης που ακόμη και το BBC έχει ενδιαφερθεί να σημειώσει.

Η δημοσιογράφος Τόνια Τσακίρη καταγράφει τη μυθιστορηματική ζωή του στο βιβλίο με τίτλο Αόρατοι Άνθρωποι: Μαθήματα ζωής από τον άστεγο Μιχάλη Σαμόλη (εκδόσεις Παπαδόπουλος).

Μόλις παρουσιάστηκε στο Public του Συντάγματος με ομιλίες από τους Κώστα Μπακογιάννη, Κατερίνα Γκαγκάκη, Δημήτρη Τσέλιο (Life & Business coach, συγγραφέα) και παρουσία βέβαια του Μιχάλη Σαμόλη και της Τόνιας Τσακίρη. Τη συζήτηση συντόνισε η δημοσιογράφος, μεταφράστρια και ποιήτρια Κρυστάλλη Γλυνιαδάκη.

Μπορεί ένας άστεγος να αισθανθεί ευτυχισμένος; Καταφατικά απαντά ο Μιχάλης Σαμόλης, που ένα πρωί κατά τη διάρκεια της κρίσης χώρεσε τη ζωή του σε μια βαλίτσα και βρέθηκε στο δρόμο, το νέο του «σπίτι».

Ένας θαυμαστός αντιήρωας

Σε αντίθεση με τον τραγικό ήρωα στο βιβλίο Φελιτσιτά από τη Μάρω Δούκα, ο αληθινός «αντιήρωας» Μιχάλης Σαμόλης άντλησε από τα έγκατα της ψυχής του τον πόθο να επιζήσει. Και όχι μόνο.

Μετέτρεψε την εμπειρία θανάτου σε παράδειγμα θετικής δύναμης για τους άλλους. Όχι μόνο για τους άστεγους ή τους ανθρώπους που ισορροπούν στο χείλος του γκρεμού, μέσα στην άβυσσο της ύπαρξης.

Αλλά για κάθε άνθρωπο που δυσκολεύεται να αντέξει την αδυσώπητη πραγματικότητα. Μόλις κυκλοφόρησε η είδηση ότι στη Νορβηγία μητέρα δύο μικρών παιδιών έχει αποφασίσει να τερματίσει τη ζωή της έπειτα από χρόνια κατάθλιψη…

«Το μόνο που επιθυμώ από την αποκάλυψη των ευχάριστων αλλά και δυσάρεστων στιγμών της ζωής μου είναι να προσφέρω βοήθεια σε όσους τη χρειάζονται. Σε όσους την αναζητούν», δηλώνει ο Μιχάλης Σαμάνης. Και η Τόνια Τσακίρη ακούει και σημειώνει.

«Δεν θέλω να φέρω σε δύσκολη θέση ή να κατηγορήσω κανέναν για την πορεία μου, γιατί πρωτίστως τα λάθη είναι δικά μου. Κανείς δεν βρίσκεται στο δρόμο μόνο από συγκυρίες. Σίγουρα ευθύνεται και ο ίδιος. Αναγνωρίζω πλέον τα λάθη μου και συγχωρώ τους πάντες».

Άνοιξε το σεντούκι των αναμνήσεών του

Υπήρξε έμπνευση και για την ίδια την Τόνια Τσακίρη και τις δύο κόρες της.

«Μόλις άνοιξε το σεντούκι των αναμνήσεών του, που αποτελεί μέρος της ξενάγησης, με συνεπήρε», εξομολογείται η συγγραφέας. «Με ενέπνευσε με τη δύναμή του. Και δεν φανταζόμουν ποτέ πως η συγκλονιστική ζωή του θα γινόταν η αφορμή που θα με βοηθούσε να ανακαλύψω ένα νέο δρόμο να πορευτώ».

Το βιβλίο γράφεται σε πρώτο πρόσωπο, πράγμα που προσδίδει στο κείμενο αμεσότητα και ζωντάνια. Η ειλικρίνεια του πρωταγωνιστή και η ένταση των εμπειριών του αρκούν για να δεσμεύσουν την προσοχή του αναγνώστη.

Η Τόνια Τσακίρη διαλέγει τις κορυφογραμμές αυτής της σκληρής περιπέτειας, τα πιο καίρια σημεία. Επιπλέον, παρότι πρόκειται για μαρτυρία, ο λυρισμός και η λογοτεχνικότητα δεν απουσιάζουν από το κείμενό της.

Με τις επιλογές της, η Τόνια Τσακίρη προκαλεί τον αναγνώστη να συνταξιδέψει με τις προσωπικές, θυελλώδεις στιγμές του Μιχάλη Σαμάνη, όσο αντέχει.

Κατρακύλησε με ιλιγγιώδη φόρα, γκρεμίστηκε μέχρι τα πέρατα της ανθρώπινης φαντασίας, μα ύστερα κατάφερε να διακρίνει το φως στο βάθος του ερέβους.

Τα καλύτερά του χρόνια

Αλλά ο Μιχάλης Σαμάνης μεγάλωσε σε μεσοαστική οικογένεια, στην Καλλιθέα. Ούριος άνεμος φυσούσε στα πανιά του.

Στα δέκα οκτώ του μετακόμισε στη Νέα Υόρκη για να σπουδάσει μηχανικός αεροσκαφών. Έμεινε τέσσερα ολόκληρα χρόνια στην πόλη που δεν κοιμάται ποτέ, «τα καλύτερα σε όλο μου τον βίο», όπως παρατηρεί σήμερα.

Επιστρέφοντας αντιμετώπισε το κλασικό δίλημμα: Να ακολουθήσει το όνειρό του στην αεροπορία ή να εισχωρήσει στην οικογενειακή επιχείρηση μεταφορών και μετακομίσεων με τα σίγουρα λεφτά; Τελικά «η ζυγαριά έγειρε προς τη Σειρήνα των χρημάτων», παραδέχεται.

Ακολούθησε τη συμβολή του πατρός του, ενός επιτυχημένου ανθρώπου που όμως επέτρεπε στον δεκάχρονο γιο του να πίνει γουλιές από την μπύρα του. Η μητέρα του ήταν ένας καλός, πολύ καλός άνθρωπος, όπως τη θυμάται.

Στα είκοσι τέσσερα χρόνια του ο Μιχάλης Σαμάνης αγόρασε φορτηγό με τριάντα χιλιάδες ευρώ και εξασφάλισε την άδεια εξάσκησης επαγγέλματος. Ο αδελφός του απέκτησε αντίστοιχο δικό του φορτηγό, και η συνεργασία τους κυλούσε μέλι.

Στο χρυσό 2004, τού πρόσφεραν εκατό χιλιάδες ευρώ για να του εξαγοράσουν την άδεια. Δεν την παραχώρησε. Σε εκείνες τις εποχές, μέσα στην Alfa Romeο που οδηγούσε, όλα ακόμη φάνταζαν τακτοποιημένα και ακλόνητα.

2006, 2009, 2010

Το 2006 όμως έχασε τον αδελφό του από έμφραγμα και το 2009 τους γονείς του από γηρατειά.

Το 2010 ξεκινάει η αρχή του τέλους, με το άνοιγμα των ανοικτών επαγγελμάτων Πήραν τις άδειες και απελευθέρωσαν το επάγγελμα.

«Η σκληρή ερμηνεία ήταν ότι μπορεί να δώσαμε τριάντα χιλιάδες ευρώ έκαστος για την άδεια εκείνη την εποχή αλλά πλέον αυτά τα χρήματα θα εξαφανιζόντουσαν», εξομολογείται ο Μιχάλης Σαμάνης. Επί μήνες βρίσκονταν οι φορτηγατζήδες στους δρόμους και τους εξανάγκασαν να φύγουν με επιστράτευση. Ο Μιχάλης Σαμάνης έκτοτε άρχισε να εργάζεται με μειωμένο μισθό.

Το τελικό χτύπημα

Το 2012 παραμένει η χρονολογία που δεν θα ξεχάσει ποτέ. Ένα γαλήνιο πρωινό ετοιμαζόταν να οδηγήσει το φορτηγό του στον Ασπρόπυργο. Ανοίγοντας την πόρτα του σπιτιού του αντιλήφθηκε ότι του το είχαν κλέψει.

Κάλεσε την αστυνομία, ολοκλήρωσε όλες τις απαραίτητες ενέργειες.

«Η καρδιά μου χτυπούσε σαν τρελή. Το στόμα μου είχε στεγνώσει. {…} Έχουν περάσει δώδεκα χρόνια από τότε και όχι μόνο δεν εντόπισαν τους κλέφτες αλλά δεν με έχει πάρει κανείς ένα τηλέφωνο να μου πει “κ. Σαμόλη, ψάχνουμε. συγνώμη που δεν βρήκαμε τίποτα ή βρήκαμε τις πινακίδες ή δύο βίδες“».

Στη συνέχεια, εξηγεί με λεπτομέρεια την οικονομική του κατάσταση εκείνη τη στιγμή, πώς τη διαχειρίστηκε και ξεκίνησε η άκαρπη προσπάθεια αναζήτησης δουλειάς.

Η οδύσσεια δεν τον οδήγησε στο νόστο αλλά έξω στο δρόμο, το 2013 στην καρδιά της κρίσης.

Με την ίδια ευγλωττία και ακρίβεια, το βιβλίο ακολουθεί λεπτό προς λεπτό, πώς έπιασε πάτο και τελικά πως νεκραναστήθηκε.

Η ευτυχία βρίσκεται στα λίγα

Ο Μιχάλης Σαμάνης ζει σήμερα σε ξενώνα αστέγων. Στέκεται διακριτικά και ευγενικά (με το χαρακτηριστικό κόκκινο γιλέκο του) πουλώντας το περιοδικό δρόμου «σχεδία» και τον οδηγό στις «Αόρατες Διαδρομές».

Παράλληλα, έχει δώσει συνεντεύξεις σε κανάλια της Αμερικής και της Κίνας, εκτός του BBC. Έχει εμφανιστεί σε θεατρικές παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου και της Λυρικής Σκηνής και τίποτα δεν τον σταματά.

Ένα πράγμα φαίνεται ότι δεν έχασε: Την ακεραιότητά του.

Το μότο ζωής του: Η ευτυχία βρίσκεται στα λίγα, που είναι και τα σπουδαία, και όχι στα πολλά.

Ένας φιλόσοφος του δρόμου, διότι και οι αρχαίοι τι έλεγαν; Έρως ανίκατε μάχαν. Η αγάπη τα νικάει όλα.

Και κάτι τελευταίο, όπως σημειώνει η Τόνια Τσακίρη: «Οι αόρατοι που ζουν ανάμεσά μας δεν είναι απλά νούμερα, αλλά άνθρωποι».