Σημαντικό δημόσιο κτήριο της Αγοράς της αρχαίας Νικόπολης στο φως – Νέες ανασκαφές 

Κεντρικό δημόσιο κτήριο της Αγοράς της αρχαίας Νικόπολης, αφιερωμένο, όπως είναι πιθανό στην αυτοκρατορική λατρεία ήρθε στο φως κατά τις ανασκαφές που γίνονται στον εκτεταμένο και πλούσιο αρχαιολογικό χώρο της πόλης.

Το  οικοδόμημα ήταν εξαιρετικής κατασκευής, είχε μνημειώδες πρόπυλο, ορθομαρμαρώσεις και επιβλητική αρχιτεκτονική διακόσμηση  ενώ και στο εσωτερικό του διασώζεται ψηφιδωτό με έκταση που θα πρέπει να έφθανε τα 350 τ.μ.

Πλούσια εξάλλου και τα κινητά ευρήματα, μεταξύ των οποίων επιγραφές, που επιβεβαιώνουν τη σημασία του και την λειτουργία του κατά την αυτοκρατορική περίοδο.  

Η ανασκαφή άρχισε το περασμένο φθινόπωρο στο πλαίσιο  του πενταετούς προγράμματος  «Συστηματική ανασκαφή της Αγοράς (Forum) της Νικόπολης» υπό τη διεύθυνση του επίτιμου εφόρου αρχαιοτήτων κ. Κωνσταντίνου Λ. Ζάχου και προτάσσει ως στόχο τη λεπτομερή μελέτη της διαμόρφωσης, του χαρακτήρα και της ιστορικής εξέλιξης της Αγοράς της Νικόπολης και των επιμέρους μνημείων της. 

Προβλέπεται έτσι, η μελέτη του χώρου της Αγοράς, η οποία ανοίγεται στα δυτικά του ρωμαϊκού Ωδείου, καθώς και η ανασκαφική έρευνα διάφορων οικοδομημάτων, τα ερείπια των οποίων σχετίζονται άμεσα  με την Αγορά, την οποία και οριοθετούν. 

Οι πρώτες ανασκαφικές εργασίες επικεντρώθηκαν στο εν λόγω τετράγωνο  οικοδόμημα, η έρευνα του οποίου  απέφερε πλήθος ευρημάτων και οδήγησε σε σημαντικά συμπεράσματα. 

Πιο συγκεκριμένα, η διερεύνηση του εξωτερικού χώρου έφερε καταρχάς στο φως τμήμα πλακόστρωτου δαπέδου, το οποίο σε συνάφεια με τα ερείπια κτηρίων  προς δυσμάς -η  έρευνα των οποίων προγραμματίζεται για το τρέχον έτος-  θα πρέπει να αποδοθεί στην υπαίθρια πλατεία της Αγοράς. 

Επιπλέον, εντοπίστηκαν τουλάχιστον δύο άγνωστα έως σήμερα προσκτίσματα στα δυτικά και ανατολικά του κυρίως κτηρίου ενώ  παρατηρήθηκε ότι το εν λόγω οικοδόμημα βρίσκεται κατά μήκος του χείλους  ενός φυσικού ανδήρου.  Κάτι, που υποδεικνύει την διάρθρωση του χώρου της Αγοράς σε δύο διακριτά επίπεδα, διαμόρφωση που παραπέμπει σε γνωστά από την αυτοκρατορική περίοδο παραδείγματα Αγορών, που διαθέτουν μια “άνω” και μια “κάτω”.  

Μνημειώδες πρόπυλο

Κατά την ανασκαφή του κτηρίου αποκαλύφθηκε αρχικά, το μνημειώδες πρόπυλο πέντε αναβαθμών,  που αποτελεί και τη μοναδική πρόσβαση στο κτήριο. Παρά την αποσπασματική του κατάσταση, γίνονται πλήρως κατανοητά τόσο ο μνημειακός του χαρακτήρας όσο και η ποιότητα κατασκευής του. 

Η αρχιτεκτονική διακόσμηση των εξωτερικών όψεων του κηρίου πρέπει να ήταν, επίσης ιδιαίτερα επιβλητική, όπως προκύπτει από το πλήθος και την ποικιλία των αρχιτεκτονικών μελών και γλυπτών που ανευρέθηκαν κατά τις εργασίες.

Οι εξωτερικές όψεις  έφεραν πλούσιες ορθομαρμαρώσεις, με ζώνες επενδυμένες με πλάκες πολύχρωμου μαρμάρου.

Στο εσωτερικό του ήρθε στο φως τμήμα ψηφιδωτού δαπέδου, η συνολική έκταση του οποίου θα πρέπει να προσεγγίζει περί τα 350 τετραγωνικά μέτρα. Το ανασκαφέν τμήμα φέρει γεωμετρικά διακοσμητικά μοτίβα με ασπρόμαυρες ψηφίδες και διατηρείται σε εξαιρετική κατάσταση.

Ενώ μία επίχωση πάνω στο ψηφιδωτό, η οποία σφραγίζεται από ένα δεύτερο δάπεδο, αυτή τη φορά κατασκευασμένο από αρχιτεκτονικά μέλη σε δεύτερη χρήση και θραύσματα μαρμάρινων πλακών δείχνει την ύπαρξη δύο κύριων οικοδομικών φάσεων:

Της πρώτης, που συνδέεται με το ψηφιδωτό και μιας δεύτερης, κατά την οποία κατασκευάζεται το δεύτερο, υπερυψωμένο δάπεδο.

Επιγραφές

Τα επιμέρους ευρήματα καθώς και τα νομισματικά δεδομένα δείχνουν, ότι οι δύο φάσεις ανήκουν στην αυτοκρατορική περίοδο, μεταξύ του 2ου και του 4ου αιώνα μ.Χ.

Τέλος, ανάμεσα στα ποικίλα κινητά ευρήματα της πρώτης αυτής ανασκαφικής περιόδου, περιλαμβάνονται εννέα τμήματα επιγραφών, δυο από τα οποία προσδίδουν πληροφορίες σχετικές με τη λειτουργία και τον χαρακτήρα του οικοδομήματος.    

Το πρώτο από αυτά προέρχεται από επιτοίχια, μαρμάρινη επιγραφή πιθανότατα του 2ου αιώνα, το σωζόμενο κείμενο της οποίας αναφέρεται σε μη ταυτισμένο αυτοκράτορα.

Η δεύτερη ενεπίγραφη μαρμάρινη πλάκα, που  βρέθηκε ενσωματωμένη στο δάπεδο της β’ φάσης στο εσωτερικό του κτηρίου σώζει ολόκληρο το κείμενο της. Πρόκειται για αναθηματική επιγραφή προς τιμήν των αυτοκρατόρων («θεοῖς σεβαστοῖς»), η οποία αφιερώθηκε με πρωτοβουλία ενός τοπικού αξιωματούχου (του «χωράρχη»), μετά την προσωπική χρηματοδότηση («εκ των ιδίων») κάποιας ευεργεσίας, η οποία δεν προσδιορίζεται στο κείμενο.

Η αυτοκρατορική λατρεία

Συμπερασματικά, το σύνολο των πληροφοριών που αποκτήθηκαν από τις παρατηρήσεις στην αρχιτεκτονική του κτηρίου, τα επιμέρους κινητά ευρήματα καθώς και τις επιγραφικές και νομισματικές μαρτυρίες, επιτρέπουν τον χαρακτηρισμό του οικοδομήματος ως ένα από τα κεντρικά δημόσια κτήρια της Αγοράς, το οποίο γνώρισε μεγάλη διάρκεια ζωής και λειτουργίας κατά την αυτοκρατορική περίοδο.

Η ακριβής λειτουργία του δεν μπορεί ακόμη να προσδιοριστεί με ακρίβεια, είναι, ωστόσο, πιθανό να βρισκόμαστε σε χώρο αφιερωμένο στην αυτοκρατορική λατρεία, στο Σεβαστείο της πόλης.

Οι ανασκαφικές εργασίες του 2023 κατέδειξαν με σαφήνεια τις προοπτικές του ερευνητικού προγράμματος και την εν δυνάμει συμβολή του στη μελέτη της διαμόρφωσης και εξέλιξης του αστικού χώρου της Νικόπολης.

Η συνέχιση του προγράμματος και η συστηματική διερεύνηση του ευρύτερου χώρου της Αγοράς και των μνημείων της θα συμπληρώσει αφενός την εικόνα μας για το κέντρο της κοινωνικής ζωής της Νικόπολης των αυτοκρατορικών χρόνων, ενώ, αφετέρου, θα εμπλουτίσει γενικότερα τις γνώσεις μας γύρω από τον ρόλο και την εξέλιξη των αγορών των ελληνικών πόλεων κατά την ίδια ιστορική περίοδο.

Το ανασκαφικό πρόγραμμα υλοποιείται με την χορηγία της Βουλής των Ελλήνων και χάριν της προσωπικής μέριμνας του Προέδρου της Βουλής, κ. Κωνσταντίνου Τασούλα. Την τεχνική υποστήριξη και διαχείριση του έργου έχει αναλάβει η Αστική μη Κερδοσκοπική Εταιρεία υπό την επωνυμία “Πρωτοβουλία Πολιτών «Εύτυχος»”.

Διαβάστε επίσης: 

ΣτΕ: Νόμιμη η απόφαση Μενδώνη για ανάκληση παραχώρησης κτηρίου στους αρχαιολόγους

Λύτρα εκατομμυρίων ζητούσαν οι χάκερ από τον Christie’s – Ψηφιακές απειλές

Σύμβολα, αλληγορίες, εικόνες: Η έκθεση του κορυφαίου γλύπτη Νοβέλο Φινότι στην Αθήνα