Μέσα στο γαλλικό μοναστήρι – θεραπευτήριο όπου έζησε ο Βαν Γκογκ – Εκθέσεις επί τόπου

Μια ανοιχτή πύλη οδηγεί σε ένα κτήριο με καμπαναριό, που περιβάλλεται από ένα καταπράσινο τοπίο.

Και το μονοπάτι στρωμένο με χαλίκι καταλήγει στην εντυπωσιακή είσοδο με τη βαριά ξύλινη πόρτα, την κόγχη πάνω από αυτήν για κάποιο γλυπτό που τώρα πια δεν υπάρχει, κι ακόμη πιο ψηλά, κάτω από την αετωματική στέγη τον στρογγυλό φεγγίτη.

Από αυτήν την είσοδο θα πρέπει να πέρασε οικειοθελώς, για πρώτη φορά ο Βίνσεντ Βαν Γκογκ, βαθιά τραυματισμένος ψυχικά από τα χρόνια προβλήματα που τον ταλάνιζαν, προκειμένου να βρει σ’ αυτόν τον χώρο τη γαλήνη.

Ένα παλαιό μοναστήρι εν προκειμένω, το Σεν- Πολ ντε Μοζόλ στην Προβηγκία, που λειτουργούσε στην εποχή του ως άσυλο για ανθρώπους με ψυχικές ασθένειες. Και εκεί εγκαταστάθηκε, έχοντας ένα επιπλέον δωμάτιο για ατελιέ, όπου ζωγράφιζε αποτυπώνοντας το τοπίο μπροστά του και τις νύχτες τον ουρανό, με την «Έναστρη νύχτα» να αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα έργα του.

Αυτό το παλιό μοναστήρι του 11^ου αιώνα λειτουργεί και σήμερα παρέχοντας φροντίδα -μόνον για γυναίκες πλέον-  μέσω της τέχνης, όπως αναφέρει σε δημοσίευμά του το artnet.

Ενώ τα έργα που δημιουργούνται επί τόπου παρουσιάζονται σε μία ετήσια έκθεση, η οποία φιλοξενείται σε συνεργασία με την Σχολή Εικαστικών Τεχνών της Νέας Υόρκης (SVA) στη Νέα Υόρκη.

Άλλωστε το κτήριο του μοναστηριού είναι ανοιχτό για το κοινό με μία ανακατασκευή του δωματίου όπου έζησε για λίγο ο μεγάλος ζωγράφος  (το πραγματικό δωμάτιο είναι μέρος των εγκαταστάσεων, που εξακολουθούν να λειτουργούν ως θεραπευτήριο) και με αίθουσες εκθέσεων, στις οποίες παρουσιάζουν έργα τους τόσο οι ασθενείς όσο και φοιτητές του αμερικανικού πανεπιστημίου έχοντας πάντα ένα κοινό θέμα, όχι απαραίτητα συνδεδεμένο με τον Βαν Γκογκ.

Τα δωμάτια με τα κάγκελα

Μία χιλιετία ζωής έχει το μοναστήρι στα περίχωρα του Σεν-Ρεμί –ντε –Προβάνς , που χτίσθηκε από Βενεδικτίνους μοναχούς, για να περάσει αργότερα στους Φραγκισκανούς, οι οποίοι το 1605 το είχαν μετατρέψει σε ψυχιατρικό άσυλο. Σύμφωνα με τα αρχεία του, που έφερε στη δημοσιότητα ο συγγραφέας Μάρτιν Μπέιλι, μελετητής της ζωής του Βαν Γκογκ, ο ζωγράφος εισήχθη σ’ αυτό στις 8 Μαΐου του 1889  συνοδευόμενος από έναν προτεστάντη κληρικό από την γειτονική Αρλ.

Ήταν 36 χρονών τότε και έχοντας ήδη βιώσει αρκετές κρίσεις, καθώς είχε προηγηθεί το δραματικό επεισόδιο του αυτοτραυματισμού του αποφάσισε μόνος του την εισαγωγή του στο νοσοκομείο, το οποίο καθώς ήταν για ευκατάστατους ανθρώπους είχε μικρό αριθμό νοσηλευομένων. Δεκαοκτώ συγκεκριμένα, όπως αναφέρει ο Μπέιλι. Ο ελεύθερος χώρος έτσι, του επέτρεψε να αποκτήσει και το δεύτερο δωμάτιο για στούντιο –και τα δύο πάντως, με κάγκελα στα παράθυρα- ενώ και το προσωπικό φαίνεται, ότι του παρείχε την υποστήριξη ώστε να ζωγραφίζει ως μέρος της θεραπείας του.

Έξαρση δημιουργικότητας

Σημαντικό ρόλο όμως, διαδραμάτισε αυτήν την περίοδο και ο μικρότερος αδερφός του, έμπορος τέχνης στο Παρίσι Τεό  Βαν Γκογκ, που όπως αποκαλύπτεται και από την πυκνή αλληλογραφία τους, τον υποστήριζε οικονομικά, στέλνοντάς του ανελλιπώς υλικά ζωγραφικής. Γιατί η εξαιρετικά εύθραυστη ψυχική κατάσταση στην οποία βρισκόταν ο ζωγράφος συνοδευόταν από μεγάλη δημιουργικότητα.

Έτσι, παρά την έλλειψη παραστάσεων, λόγω του περιορισμού του, δημιούργησε στον ένα χρόνο, που έζησε στο Σεν-Πολ ντε Μοζόλ περισσότερα από 100 σχέδια και 150 πίνακες, πριν αποφασίσει να φύγει τον Μάιο του 1890.
Δύο μήνες αργότερα, όπως είναι γνωστό αυτοπυροβολήθηκε και πέθανε στο Παρίσι, έχοντας ως τότε πουλήσει μόνον ένα έργο αλλά αφήνοντας περισσότερους από 900 πίνακες και 1000 μικρότερα έργα, που εξάπλωσαν ραγδαία τη φήμη του αναδεικνύοντάς τον ως έναν από τους μεγαλύτερους ζωγράφους όλων των εποχών.

Μια αλλιώτικη συνομιλία

«Ο Βαν Γκογκ γοητευόταν από την ποιότητα του φωτός και την ομορφιά της υπαίθρου», όπως λέει σήμερα ο ψυχίατρος Ζαν-Μαρκ Μπουλόν, ιατρικός διευθυντής του Σεν-Πολ ντε Μοζόλ για την περιοχή αυτή της Προβηγκίας. Η συνεργασία με την SVA άρχισε το 2010, όταν ο ίδιος ανέλαβε το τμήμα θεραπείας μέσω της τέχνης στην σχολή, εντυπωσιάζοντας με τις μεθόδους του και τον τότε διευθυντή της γκαλερί της.

Ήταν εκείνος, που προσκάλεσε τους συμμετέχοντες στο πρόγραμμα του Σεν-Πολ να εκθέσουν τη δουλειά τους στην πανεπιστημιούπολη της Νέας Υόρκης και η έκθεση ήταν τόσο επιτυχημένη,  που ζητήθηκε και από τους μαθητές της SVA να γίνει το αντίστροφο. Να εκθέσουν δηλαδή, στους χώρους του μοναστηριού. Αυτή η ανταλλαγή έγινε  έκτοτε, μία ετήσια υπόθεση.

Όπως λέει μάλιστα, η καλλιτέχνιδα Κάρολ Φαμπρικέιτορ, μία από τις αποφοίτους της SVA ήταν τιμή της, το γεγονός ότι είχε επιλεγεί από την σχολή για να εκθέσει έργα της στο Σεν-Πολ ντε Μοζόλ το 2019, το 2022 και το 2023. «Είναι ένα μοναδικό μέρος, γεμάτο ιστορία. Το να γνωρίζω ότι η δουλειά μου βρίσκεται στον ίδιο χώρο όπου ο Βίνσεντ Βαν Γκογκ αναζητούσε κάποτε παρηγοριά ήταν απίστευτα συγκινητικό», αναφέρει η ίδια, που δηλώνει άλλωστε ότι είναι επηρεασμένη από τα σχέδια του μεγάλου δημιουργού.

Σήμερα πάντως, έργα και των δύο «πλευρών» βρίσκονται εκτεθειμένα στους τοίχους της Μονής ενώ κάποια διατίθενται προς πώληση από το κατάστημα δώρων.

 

 

Διαβάστε επίσης:

Μενδώνη στο Συμβούλιο ΥΠΠΟ της ΕΕ: Αναγκαία η επίλυση νομικών ζητημάτων που εγείρει η Τεχνητή Νοημοσύνη με την εφαρμογή πανευρωπαϊκού θεσμικού πλαισίου

Έφη Γιατίλη – Βακάκη: «Για να δείξουμε την τέχνη», μάς εξήγησε

H Wyndham ανοίγει νέο ξενοδοχείο στην Ελλάδα – Το σχέδιο της αμερικανικής αλυσίδας