Πολλαπλή Σκλήρυνση: 7 ερωτήσεις που θέλετε να κάνετε

Το γεγονός ότι αφενός πλήττει τη σωματική και τη νοητική λειτουργία, αφετέρου προσβάλλει κυρίως ανθρώπους παραγωγικής ηλικίας, καθιστά την πολλαπλή σκλήρυνση μία από τις νόσους – «εφιάλτη» των νεαρών ατόμων. Ωστόσο, παρότι πλήρης ίαση δεν υπάρχει, με τις σύγχρονες θεραπείες μπορεί να περιοριστεί η εξέλιξή της και να εξασφαλιστεί μια καλύτερη ποιότητα ζωής για τους ασθενείς, για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.

Η αναγνώριση των πρώιμων συμπτωμάτων, η γνώση των παραγόντων κινδύνου και, κατά συνέπεια, η έγκαιρη διάγνωση και χορήγηση της κατάλληλης θεραπείας, αποτελούν το «κλειδί» για την καλύτερη πορεία των ασθενών.

1. Τι είναι η πολλαπλή σκλήρυνση (ΠΣ);
Η πολλαπλή σκλήρυνση ή σκλήρυνση κατά πλάκας είναι μια χρόνια διαταραχή που επηρεάζει τη φυσιολογική λειτουργία του κεντρικού νευρικού συστήματος (συμπεριλαμβανομένων του εγκεφάλου, των οπτικών νεύρων και του νωτιαίου μυελού) μέσω φλεγμονής και απώλειας ιστού. Οι ασθενείς με ΠΣ μπορεί να βιώνουν αθροιστική απώλεια της σωματικής (π.χ. περπάτημα) ή/και της νοητικής (π.χ. μνήμη) λειτουργίας με την πάροδο του χρόνου, η οποία έχει αντίκτυπο στην καθημερινότητα και την εργασία τους.

Αυτή η απώλεια λειτουργίας στην ΠΣ προκαλείται από δύο κύριους τύπους βλαβών που έχουν ως αποτέλεσμα την απώλεια νευρώνων και εγκεφαλικού ιστού-διακριτές φλεγμονώδεις αλλοιώσεις (που αναφέρονται ως εστιακή βλάβη) και πιο εκτεταμένες φλεγμονώδεις νευροεκφυλιστικές διεργασίες (που αναφέρονται ως διάχυτη βλάβη).

2. Πόσο συχνή είναι;

Έως και 2,3 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως προσβάλλονται από ΠΣ. Διαγιγνώσκεται συχνότερα σε νέους ανθρώπους ηλικίας 20 έως 40 ετών, ενώ ο αριθμός των γυναικών με ΠΣ είναι διπλάσιος από τον αριθμό των ανδρών. Η επίπτωση της ΠΣ ποικίλει γεωγραφικά και είναι συχνότερη στις περιοχές που βρίσκονται σε μεγαλύτερη απόσταση από τον ισημερινό.

3. Ποιοι είναι οι παράγοντες κινδύνου;

Η ακριβής αιτία της νόσου δεν είναι γνωστή, ωστόσο υπάρχουν ορισμένοι παράγοντες κινδύνου που αυξάνουν τις πιθανότητες εμφάνισής της:
Ηλικία. Η ΠΣ μπορεί να εμφανιστεί σε οποιαδήποτε ηλικία, αλλά συνήθως επηρεάζει άτομα ηλικίας 15 έως 60 ετών.
Φύλο. Οι γυναίκες έχουν διπλάσιες πιθανότητες να αναπτύξουν τη νόσο.
Οικογενειακό ιστορικό. Εάν κάποιος από τους γονείς ή τα αδέλφια σας έχει ΠΣ, κινδυνεύετε να αναπτύξετε την ασθένεια.
Ορισμένες λοιμώξεις. Μια ποικιλία ιών έχει συσχετιστεί με την ΠΣ, συμπεριλαμβανομένου του Epstein-Barr, του ιού που προκαλεί λοιμώδη μονοπυρήνωση.
Φυλή. Οι λευκοί άνθρωποι, ιδιαίτερα εκείνοι που προέρχονται από τη Βόρεια Ευρώπη, διατρέχουν τον υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης της ΠΣ. Οι άνθρωποι που κατάγονται από την Ασία, την Αφρική ή την Αμερική διατρέχουν τον χαμηλότερο κίνδυνο.
Κλίμα. Η ΠΣ είναι πολύ πιο συχνή σε χώρες με εύκρατα κλίματα, όπως ο Καναδάς, οι βόρειες Ηνωμένες Πολιτείες, η Νέα Ζηλανδία, η νοτιοανατολική Αυστραλία και η Ευρώπη.
Ορισμένες αυτοάνοσες ασθένειες. Τα άτομα με διαταραχές του θυρεοειδούς, διαβήτη τύπου 1 ή φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, διατρέχουν ελαφρώς αυξημένο κίνδυνο να αναπτύξουν τη νόσο
Κάπνισμα. Οι καπνιστές που παρουσιάζουν ένα αρχικό συμβάν συμπτωμάτων που μπορεί να σηματοδοτεί σκλήρυνση κατά πλάκας είναι πιθανότερο από τους μη καπνιστές να αναπτύξουν ένα δεύτερο συμβάν που επιβεβαιώνει την υποτροπιάζουσα-διαλείπουσα πολλαπλή σκλήρυνση κατά πλάκας.

4. Ποια είναι τα συμπτώματά της;
Τα πρώτα συμπτώματα της ΠΣ περιλαμβάνουν: προβλήματα όρασης (θολή όραση, διπλή όραση ή απώλεια της όρασης), μυρμήγκιασμα και μούδιασμα (συνηθέστερα σε χέρια, πόδια, πρόσωπο και δάχτυλα), πόνους και σπασμούς (συχνότερα στα πόδια αλλά και στη μέση), αδυναμία ή κόπωση, προβλήματα ισορροπίας ή ζάλη, προβλήματα στην ούρηση (συχνοουρία, υπερλειτουργική κύστη ή ακράτεια), σεξουαλική δυσλειτουργία, γνωστικά προβλήματα (προβλήματα μνήμης, προσοχής και οργάνωσης, γλωσσικά προβλήματα).

5. Ποιοι είναι οι τύποι της;
Τα άτομα με ΠΣ δύναται να διαγνωσθούν ως πάσχοντα από υποτροπιάζουσες μορφές ΠΣ (RMS), στις οποίες περιλαμβάνεται η υποτροπιάζουσα διαλείπουσα ΠΣ (RRMS), η δευτεροπαθώς προϊούσα ΠΣ (SPMS) και η πρωτοπαθώς προϊούσα ΠΣ (PPMS).

Yποτροπιάζουσα διαλείπουσα ΠΣ (RRMS)
• Χαρακτηρίζεται από επεισόδια (υποτροπές) με συμπτώματα επιδείνωσης, και κατόπιν περιόδους αποδρομής όπου οι ασθενείς μπορούν να αναρρώσουν μερικώς ή πλήρως.
• ~85% των ανθρώπων με ΠΣ διαγιγνώσκονται αρχικά με RRMS.
• Υπάρχουν διάφορες διαθέσιμες τροποποιητικές της νόσου θεραπείες (DMT), όπως ενέσεις, ενδοφλέβια σκευάσματα και σκευάσματα από του στόματος.

Δευτεροπαθώς προϊούσα ΠΣ (SPMS)
• Χαρακτηρίζεται από σταδιακή επιδείνωση των συμπτωμάτων και της αναπηρίας μεταξύ των επεισοδίων.
• Η πλειονότητα των ανθρώπων με RRMS θα αναπτύξει SPMS με την πάροδο του χρόνου (25% μέσα σε10 έτη, 50% μέσα σε 20 έτη και >75% μέσα σε 30 έτη).
• Οι διαθέσιμες θεραπείες για την SPMS είναι περιορισμένες. Εξακολουθεί να υπάρχει μια ανικανοποίητη ανάγκη για θεραπείες που θα καθυστερούν την εξέλιξη της αναπηρίας στην SPMS.
• Η μετάβαση από την RRMS στην SPMS είναι συνήθως σταδιακή.

Πρωτοπαθώς προϊούσα ΠΣ (PPMS)
• Η PPMS χαρακτηρίζεται από μια ταχύτερη, συνεχή απώλεια λειτουργίας με την πάροδο του χρόνου.
• Η μέση ηλικία διάγνωσης είναι συνήθως μεταγενέστερη στα 40-50 έτη ηλικίας και οι ασθενείς έχουν στις περισσότερες περιπτώσεις υψηλότερο επίπεδο αναπηρίας.
• Περίπου 10% των ανθρώπων με ΠΣ έχουν PPMS, έναν διακριτό τύπο ΠΣ συγκριτικά με τις υποτροπιάζουσες μορφές της νόσου, από πλευράς βασικής εξέλιξης της νόσου, σχεδόν πλήρους απουσίας οξέων υποτροπών και λιγότερων ενεργών αλλοιώσεων στη μαγνητική τομογραφία.
• Επί του παρόντος, δεν υπάρχουν διαθέσιμες DMT και η διαχείριση εστιάζει κυρίως στη θεραπεία των συμπτωμάτων.

6. Ποιες είναι οι επιπτώσεις της;
Η εξέλιξη της ΠΣ οδηγεί σε αυξανόμενη απώλεια της σωματικής και της νοητικής λειτουργίας. Αυτό μπορεί να υποβαθμίσει σημαντικά την ποιότητα ζωής του ατόμου και της οικογένειάς του, παρόλο που η κατάλληλη
θεραπεία και διαχείριση της νόσου μπορεί να συμβάλλει στη μείωση των επιπτώσεών της.
• Μειωμένη ποιότητα ζωής: Τα άτομα με ΠΣ βιώνουν κατά μέσο όρο χαμηλότερη ποιότητα ζωής σε σύγκριση με τα άτομα που πάσχουν από άλλες χρόνιες νόσους, όπως ο διαβήτης και η επιληψία.
• Προβλήματα στην εργασία: Ποσοστό μόνο ~50% των ατόμων με ΠΣ θα εργάζονται 10 χρόνια μετά τη διάγνωση και τα δύο τρίτα των ασθενών αναφέρουν ότι η ΠΣ έχει επηρεάσει την εργασία τους .

• Μειωμένη ανεξαρτησία: Σχεδόν το ένα τρίτο των ατόμων με ΠΣ χρειάζεται αναπηρικό αμαξίδιο εντός 20 ετών από την εμφάνιση της ΠΣ .

7. Πώς αντιμετωπίζεται η υποτροπιάζουσα ΠΣ;
• Τροποποιητικές της νόσου θεραπείες (DMT): Αυτές οι θεραπείες επιχειρούν να μεταβάλλουν τη φυσική πορεία της RMS τροποποιώντας την ανταπόκριση του ανοσοποιητικού συστήματος. Υπάρχουν διαθέσιμες DMT που μπορούν να μειώσουν τη συχνότητα των υποτροπών και τις αλλοιώσεις στη μαγνητική τομογραφία, να καθυστερήσουν την επιδείνωση της σωματικής αναπηρίας και να ελαχιστοποιήσουν την απώλεια όγκου του εγκεφάλου. Ενώ πριν από μια δεκαετία οι μοναδικές διαθέσιμες DMT ήταν ενέσιμες, υφίστανται πλέον άλλες επιλογές, όπως τα ενδοφλέβια σκευάσματα και τα
σκευάσματα από του στόματος (δισκία ή καψάκια) . Επί του παρόντος, δεν υπάρχουν διαθέσιμες DMT για τη θεραπεία της PPMS.
• Συμπτωματικές θεραπείες: Υπάρχουν διαθέσιμες θεραπείες για την αντιμετώπιση μεμονωμένων συμπτωμάτων, όπως η σπαστικότητα ή τα προβλήματα βάδισης. Κορτικοστεροειδή μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την οξεία θεραπεία των υποτροπών.

Οι ασθενείς με ΠΣ θα πρέπει να απευθύνονται στον ιατρό τους για τις επιλογές θεραπείας και διαχείρισης που είναι κατάλληλες για εκείνους.

ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΑΚΟΜΗ: Σκλήρυνση κατά πλάκας: Δώστε βάση στα αρχικά συμπτώματα

ΔΕΙΤΕ ΕΠΙΣΗΣ: Novartis Hellas: Ενημέρωση για την πολλαπλή σκλήρυνση και το 2017

ΜΗ ΧΑΣΕΤΕ: Πολλαπλή σκλήρυνση: Αποτροπή των υποτροπών και της εξέλιξης των βλαβών με Φινγκολιμόδη