Νέα στρατηγική για τη σωτηρία του αρχαίου θεάτρου της Δωδώνης

Μερικές δεκάδες μελέτες, προγράμματα αποκατάστασης που άρχισαν από το 1960 και συνεχίζονται ως σήμερα, αλλά ακόμη το αρχαίο θέατρο της Δωδώνης αντιμετωπίζει δισεπίλυτα προβλήματα.

Το ευπαθές ασβεστολιθικό υλικό από το οποίο είναι κατασκευασμένο και οι ιδιαίτερες περιβαλλοντικές συνθήκες της περιοχής, επιπλέον οι χιλιετίες που μετρά, έχουν συντελέσει στην αποσάρθρωσή του, την οποία επί μακρόν προσπαθεί να αναστείλει η Αρχαιολογική Υπηρεσία.

Το master plan συντήρησης και αποκατάστασης, που εγκρίθηκε ωστόσο χθες από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο αντιμετωπίζοντας ολιστικά το πρόβλημα της παθολογίας του περίφημου μνημείου δίνει ελπίδες, ότι οι νέες επεμβάσεις μπορεί να αποβούν περισσότερο αποτελεσματικές και κυρίως να έχουν διάρκεια στο χρόνο. Σε κάθε περίπτωση όμως, αφορούν στο κάτω κοίλο το θεάτρου και όχι στο επιθέατρο, το εκτενέστερο τμήμα του μνημείου, το οποίο δεν έχει περιληφθεί ποτέ σε αναστηλωτικές εργασίες.

Σε υψόμετρο 600 μέτρων σ’ έναν τόπο περιστοιχισμένο από βουνά και δίπλα βέβαια στο διάσημο κατά την αρχαιότητα ιερό του Δία και της Διώνης με το ξακουστό μαντείο, το θέατρο είχε κτιστεί σε μία φυσική κοιλότητα του εδάφους στις αρχές του 3ου π.Χ. αιώνα, εποχή της βασιλείας του Πύρρου.

Ήταν από τα μεγαλύτερα της αρχαιότητας με χωρητικότητα 15.000-17.000 περίπου θεατών και συνδέθηκε με την τέλεση των Ναΐων, γιορτή προς τιμήν του Ναΐου Διός, που περιελάμβανε αθλητικούς αγώνες, δραματικούς, μουσικούς και ιππικούς.

Τα χαρακτηριστικά

Το θέατρο αποτελείται από την ορχήστρα, τη σκηνή και το κοίλο, το οποίο περιβάλλουν και στηρίζουν υψηλά αναλήμματα. Μεγάλες αντηρίδες μάλιστα, συμβάλλουν στη στατικότητα των τελευταίων ενώ στην νότια πλευρά δεσπόζουν και τα δύο εξωτερικά κλιμακοστάσια.  Το κοίλο χωρίζεται σε τρία διαζώματα με 55 σειρές εδωλίων συνολικά και η ορχήστρα έχει σχήμα  ελλιπούς κύκλου. Στο κέντρο της διατηρείται η βάση της θυμέλης -βωμού του Διονύσου.

Δύο φορές καταστράφηκε και επισκευάστηκε εξάλλου, το θέατρο: Την πρώτη, το 219 π.Χ. από τους Αιτωλούς με τον βασιλιά Δωρίμαχο, για να επισκευαστεί αμέσως όμως, από τον Φίλιππο Ε΄ της Μακεδονίας, οπότε έγιναν και τροποποιήσεις  με την σκηνή να αποκτά λίθινο προσκήνιο με 18 ιωνικούς ημικίονες και δύο βοηθητικά προσκτίσματα στα άκρα των παρασκηνίων. Στις παρόδους κατασκευάστηκαν  δύο μνημειακά πρόπυλα και τμήμα του σκηνικού οικοδομήματος προς τα νότια αποτελεί δωρική στοά, η οποία επικοινωνούσε με τη σκηνή με τοξωτή πύλη.

Ρωμαϊκή αρένα

Η δεύτερη καταστροφή έγινε το 167 π.Χ. από τον ρωμαίο στρατηγό Αιμίλιο Παύλο. Ώσπου το 31 π.Χ. ο αυτοκράτορας Οκταβιανός Αύγουστος το αποκατέστησε εκ νέου, μετατρέποντάς το όμως, σε αρένα για να γίνονται θηριομαχίες και μονομαχίες, όπως συνέβη και με άλλα θέατρα στη Ρωμαϊκή εποχή. Έτσι ο ψηλός τοίχος που υπάρχει σήμερα μπροστά από τα πρώτα καθίσματα είχε κτιστεί για την προστασία των θεατών από τα θηρία ενώ τα παρασκήνια μετατράπηκαν σε χώρους για τα ζώα.

Σήμερα έχει αποκατασταθεί μεγάλο τμήμα της κατώτερης ζώνης του μνημείου με αποτέλεσμα να έχει αποτραπεί στο σημείο αυτό η φθορά, που είχε φθάσει σε οριακό επίπεδο. Επίσης έχει γίνει η αποκατάσταση της γεωμετρίας και της όψης του, καθώς και της χαμένης αυθεντικότητάς του, καθώς είχαν γίνει πολλές παρατοποθετήσεις μελών του, έτσι ώστε να έχει παραποιηθεί η μορφολογία του. Χρήσιμες εξάλλου, ήταν οι έρευνες και οι μελέτες που έχουν γίνει κατά διαστήματα για την εκπόνηση του νέου στρατηγικού σχεδιασμού.

Διαβάστε επίσης:

Αρχαία ελληνικά αγγεία αποσύρθηκαν από δημοπρασία στη Νέα Υόρκη ως κλεμμένα

Οι Ολυμπιακοί έρχονται αλλά ο Πύργος του Άιφελ καταρρέει και οι αρμόδιοι τσακώνονται

Μουσείο Βασίλη και Ελίζας Γουλανδρή: Η τέχνη της αργής επίσκεψης