Για τον ρόλο των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ) ως συμπληρωματικών συνταξιοδοτικών οχημάτων για την εξασφάλιση επάρκειας συνταξιοδοτικού εισοδήματος και αξιοπρεπούς επιπέδου διαβίωσης των εργαζομένων, μετά τη λήξη του εργασιακού τους βίου και την είσοδο στην τρίτη ηλικία, καθώς και για το νέο θεσμικό πλαίσιο των επαγγελματικών ταμείων,

μετά την ψήφιση του Ν. 5078/2023, μίλησαν, μεταξύ άλλων, ο υφυπουργός Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, Πάνος Τσακλόγλου και ο γενικός γραμματέας Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Νίκος Μηλαπίδης, στο 5ο Συνέδριο Επαγγελματικής Ασφάλισης, με τίτλο «Μετάβαση στο νέο θεσμικό περιβάλλον της επαγγελματικής ασφάλισης: Προκλήσεις και προοπτικές».

1

Ο υφυπουργός Εργασίας, ο οποίος εκπροσώπησε την κυβέρνηση, παίρνοντας τον λόγο, υπογράμμισε ότι το δημογραφικό αποτελεί μία από τις μεγαλύτερες προκλήσεις που αντιμετωπίζει η χώρα και η δημιουργία του Ταμείου Επικουρικής Κεφαλαιοποιητικής Ασφάλισης (ΤΕΚΑ) αποτελεί την απάντηση του πρώτου πυλώνα ασφάλισης στη δημογραφική συρρίκνωση.

Με το ΤΕΚΑ, μειώνεται η έκθεση της κοινωνικής ασφάλισης στον δημογραφικό κίνδυνο, ενισχύεται η εθνική αποταμίευση, που χρηματοδοτεί εγχώριες επενδύσεις και αυξάνεται η παραγωγικότητα, μετατρέποντας το συνταξιοδοτικό σε μοχλό ανάπτυξης της οικονομίας.

Όπως ανέφερε ο κ. Τσακλόγλου, τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης είναι μέρος της συμπληρωματικής απάντησης του δεύτερου πυλώνα στις δημογραφικές προκλήσεις και αναπτύσσουν ισχυρή δυναμική κοντά στα ευρωπαϊκά πρότυπα, αν και ξεκινούν από χαμηλή βάση.

Από την πλευρά του, ο γενικός γραμματέας Κοινωνικών Ασφαλίσεων, Νίκος Μηλαπίδης, στάθηκε στην ψήφιση του νέου νόμου 5078/2023, με στόχο την ανάπτυξη και τη θωράκιση του θεσμού της συνταξιοδοτικής αποταμίευσης και την ενίσχυση του εισοδήματος των μελλοντικών συνταξιούχων, υποστηρίζοντας ότι, για πρώτη φορά έχουμε ένα ενιαίο και σύγχρονο νομοθέτημα λειτουργίας των ΤΕΑ, χωρίς τις διάσπαρτες και παρωχημένες ρυθμίσεις του παρελθόντος.

Στη συνέχεια, ο υφυπουργός Εργασίας σημείωσε ότι, τόσο η κυβέρνηση, όσο και το υπουργείο Εργασίας στηρίζουν την ανάπτυξη του θεσμού της επαγγελματικής ασφάλισης, ως σημαντικού παράγοντα ευημερίας της κοινωνίας.

Σε άλλο σημείο της τοποθέτησής του, ο κ. Τσακλόγλου κατέληξε σε τρεις διαπιστώσεις:

«1. Για την προώθηση ταχύρρυθμης ανάπτυξης στη χώρα μας χρειαζόμαστε επενδύσεις και αντίστοιχα αποταμιεύσεις. Δυστυχώς, στην Ελλάδα, αυτήν τη στιγμή, το ποσοστό των αποταμιεύσεων είναι πολύ χαμηλό.

2. Για να μείνει σταθερό το ποσοστό του γηγενούς πληθυσμού, θα πρέπει μία γυναίκα αναπαραγωγικής ηλικίας να έχει κατά μέσο όρο 2,1 παιδιά. Τελευταία φορά που είχαμε κάποιο τέτοιο νούμερο στην Ελλάδα ήταν στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Σήμερα, είμαστε κοντά στο 1,4. Παράλληλα, αυξάνεται το προσδόκιμο της επιβίωσης, με αποτέλεσμα η χώρα μας να γίνεται πληθυσμιακά μικρότερη και γηραιότερη.

3. Μέχρι πριν από μερικά χρόνια, το σύστημα της κοινωνικής ασφάλισης της χώρας μας ήταν κατά αποκλειστικότητα διανεμητικό, δηλαδή οι σημερινές εισφορές των εργαζομένων πληρώνουν τις συντάξεις των συνταξιούχων. Αυτά τα συστήματα δουλεύουν καλά, όταν έχουμε πολλούς εργαζόμενους, λίγους συνταξιούχους. Αυτήν τη στιγμή, στην Ελλάδα, υπάρχουν περίπου 1,7 εργαζόμενοι για κάθε έναν συνταξιούχο.

Παρόμοια προβλήματα με αυτά που έχει η χώρα μας, είχαν σχεδόν όλες οι ευρωπαϊκές χώρες, ωστόσο, όταν είδαν το πρόβλημα, πήραν μέτρα ήδη από τη δεκαετία του 1980, πρώτον, για τη συγκράτηση της συνταξιοδοτικής δαπάνης ως ποσοστού του ΑΕΠ (αναπροσαρμογή των ποσοστών αναπλήρωσης, εξάλειψη των ευνοϊκών διατάξεων για πρόωρη συνταξιοδότηση και σύνδεση του ορίου συνταξιοδότησης με το προσδόκιμο της επιβίωσης) και δεύτερον, για τη συμπλήρωση των διανεμητικών συστημάτων με κεφαλαιοποιητικά συστήματα.

Στην Ελλάδα, δυστυχώς, μέχρι την εποχή των μνημονίων δεν έγινε τίποτα. Σαν αποτέλεσμα, τα ελλείμματα του συνταξιοδοτικού συστήματος ήταν ο σημαντικότερος παράγοντας που μας οδήγησε στην κρίση της προηγούμενης δεκαετίας.

Στην περίοδο των μνημονίων υιοθετήθηκαν μέτρα της πρώτης κατηγορίας. Υφιστάμενες αναλογιστικές μελέτες δείχνουν ότι, εάν δεν αλλάξουμε τους κανόνες του συστήματος, το σύστημά μας είναι βιώσιμο.

Η συνταξιοδοτική δαπάνη σαν ποσοστό του ΑΕΠ σταδιακά μειώνεται στο επίπεδο των άλλων ευρωπαϊκών χωρών και ταυτόχρονα μειώνονται τα ελλείμματα της κοινωνικής ασφάλισης.

Εκείνο το οποίο δεν έγινε στα χρόνια των μνημονίων, ήταν η ενίσχυση του κεφαλαιοποιητικού τομέα. Αυτό έγινε την τελευταία πενταετία με δύο τρόπους: Ο πρώτος ήταν η δημιουργία του ΤΕΚΑ και ο δεύτερος με τη μεταρρύθμιση της νομοθεσίας για την επαγγελματική ασφάλιση.

Οι κύριοι λόγοι δημιουργίας του ΤΕΚΑ είναι οι εξής:

– Μείωση του δημογραφικού κινδύνου για το σύνολο της κοινωνικής ασφάλισης.

– Δημιουργία κεφαλαίου, τμήμα του οποίου θα επενδυθεί και στην ελληνική οικονομία, οδηγώντας σε ταχύτερη οικονομική ανάπτυξη.

– Με βάση την εμπειρία χωρών με ώριμα κεφαλαιοποιητικά συνταξιοδοτικά συστήματα, αναμένεται ότι οι συντάξεις του ΤΕΚΑ θα είναι υψηλότερες από αυτές του υφιστάμενου συστήματος επικουρικής ασφάλισης.

– Η δημιουργία “ατομικών κουμπαράδων” στο ΤΕΚΑ, δημιουργεί ισχυρά αντικίνητρα για ανασφάλιστη εργασία και μπορεί να βοηθήσει στην αποκατάσταση της εμπιστοσύνης των νέων στην κοινωνική ασφάλιση.

Υπάρχουν όμως και άλλοι συμπληρωματικοί λόγοι:

– Μελλοντικά, τα κεφάλαια του ΤΕΚΑ θα βοηθήσουν στην εμβάθυνση της αγοράς κεφαλαίου στη χώρα μας.

– Η συμμετοχή στο ΤΕΚΑ θα βοηθήσει στην προώθηση του “οικονομικού αλφαβητισμού” του πληθυσμού.

– Λόγω του ότι οι υψηλότερες επενδύσεις οδηγούν σε υψηλότερη παραγωγικότητα, υψηλότερους μισθούς, αλλά και υψηλότερες εισφορές κοινωνικής ασφάλισης, οδηγούν τελικά και σε υψηλότερες κύριες συντάξεις» σχολίασε ο υφυπουργός Εργασίας.

Για τα Ταμεία Επαγγελματικής Ασφάλισης, ο κ. Τσακλόγλου τόνισε τα ακόλουθα:

«Η δεύτερη μεγάλη μεταρρύθμιση έχει να κάνει με την ενθάρρυνση της μακροχρόνιας συνταξιοδοτικής αποταμίευσης, μέσω των Ταμείων Επαγγελματικής Ασφάλισης (ΤΕΑ).

Το νομοσχέδιο, που ψηφίστηκε πρόσφατα, απλοποιεί τη διαδικασία ίδρυσης των ΤΕΑ, παρέχει τη δυνατότητα δημιουργίας πολυεργοδοτικών ΤΕΑ, εισάγει σύγχρονους κανόνες διακυβέρνησης και διαφάνειας, ενισχύει την εποπτεία των ΤΕΑ, μέσω της μεταφοράς της σχετικής αρμοδιότητας στην Τράπεζα της Ελλάδας και παρέχει φορολογικά κίνητρα για μακροχρόνια συνταξιοδοτική αποταμίευση και για παροχή σύνταξης αντί εφάπαξ».

Ειδικά, για το ζήτημα της φορολογίας των προϊόντων των ΤΕΑ, ο κ. Τσακλόγλου υπογράμμισε ότι οποιαδήποτε φοροαπαλλαγή έχει κοινωνικό κόστος και όποια κυβέρνηση θελήσει να κάνει φοροαπαλλαγές πρέπει να τις δικαιολογεί, αναδεικνύοντας το κοινωνικό όφελος που θα προκύψει από αυτές. Στην περίπτωση των ΤΕΑ, το όφελος αυτό αναμένεται να προκύψει από την αύξηση της αποταμίευσης, η οποία στη χώρα μας βρίσκεται σε εξαιρετικά χαμηλό επίπεδο, δυσχεραίνοντας την αναπτυξιακή διαδικασία.

Κλείνοντας την τοποθέτησή του, ο υφυπουργός Εργασίας, κ. Τσακλόγλου, ανέφερε ότι η κυβέρνηση και το υπουργείο Εργασίας στηρίζουν την ανάπτυξη του θεσμού της Επαγγελματικής Ασφάλισης ως σημαντικού παράγοντα ευημερίας της κοινωνίας.

Κατόπιν, ο κ. Μηλαπίδης σημείωσε ότι η Πολιτεία και η αγορά διαθέτουν πλέον νέα εργαλεία προώθησης του θεσμού, μέσω της απλοποίησης της ίδρυσης των ΤΕΑ με την καθιέρωση πρότυπου καταστατικού, της επιτάχυνσης της διαδικασίας έγκρισης,

της διεύρυνσης της βάσης των συμμετεχόντων στα επαγγελματικά ταμεία, προωθώντας την ίδρυση πολυεργοδοτικών ταμείων, της αναβάθμισης της εποπτείας των ταμείων (που μεταφέρεται από το 2025 στον πιο ισχυρό εποπτικό θεσμό της χώρας που είναι η Τράπεζα της Ελλάδος) και της παροχής λελογισμένων φορολογικών κινήτρων.

Ο κ. Μηλαπίδης υπογράμμισε ότι ο θεσμός της επαγγελματικής ασφάλισης μπορεί να συμβάλει στην αύξηση της παραγωγικότητας της εργασίας, μέσω της παροχής πρόσθετων κινήτρων, στο πλαίσιο της σύμβασης εργασίας μεταξύ εργαζομένου και εργοδότη.

Όπως είπε, «πρόκειται για έναν θεσμό, που δεν ωφελεί μόνο τους ασφαλισμένους, αλλά και το σύνολο της εθνικής οικονομίας, αξιοποιώντας τμήμα της συνταξιοδοτικής αποταμίευσης για να δώσει ώθηση στις νέες επενδύσεις, ενώ παράλληλα ενισχύει τις συμπράξεις μεταξύ εργοδοτών και εργαζομένων, μέσω συλλογικών συμβάσεων εργασίας, επιτρέποντας τον από κοινού σχεδιασμό των συνταξιοδοτικών παροχών και τη συνδιοίκηση του ΤΕΑ.

Η επιστροφή της χώρας σε σταθερούς ρυθμούς ανάπτυξης, σε συνδυασμό με τη μείωση των ασφαλιστικών εισφορών κατά 4,4 ποσοστιαίες μονάδες την περασμένη τετραετία, ενώ προγραμματίζεται η μείωση μίας επιπλέον μονάδας μέχρι το τέλος της θητείας της παρούσας κυβέρνησης (0,5% το 2025 και 0,5% το 2027), δημιουργεί ευνοϊκό περιβάλλον για την αποταμίευση, με σκοπό την παροχή συμπληρωματικών παροχών».

Όπως ανέφερε ο γενικός γραμματέας, το υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικής Ασφάλισης, οριοθετώντας τα επόμενα βήματα μετά την εφαρμογή του νέου πλαισίου του 5078/23,

πέρα από την εξομοίωση της φορολογικής μεταχείρισης των παροχών των Επαγγελματικών Ταμείων με αυτές των παροχών των ομαδικών συμβολαίων των ασφαλιστικών εταιριών, εξετάζει και άλλα σημεία σύγκλισης, ώστε να προβλεφθούν και για τις ασφαλιστικές επιχειρήσεις οι προστατευτικές διατάξεις που ισχύουν για τα ΤΕΑ.

Ο κ. Μηλαπίδης υποστήριξε, τέλος, ότι μπορεί να μην είναι δυνατή η πλήρης εξομοίωση των ΤΕΑ με τα ΟΑΣΣ, ωστόσο υπάρχουν πεδία στα οποία μπορούμε να επέμβουμε, προκειμένου να προστατεύονται ισότιμα τα δικαιώματα των ασφαλισμένων και να αποφευχθούν στρεβλώσεις του ανταγωνισμού.

Προς τον σκοπό αυτό, λειτουργεί ήδη ομάδα εργασίας, με συμμετοχή των συναρμόδιων υπουργείων και της Τράπεζας της Ελλάδος, η οποία θα εντοπίσει πεδία παρέμβασης και εξορθολογισμού που θα προωθούν την κατοχύρωση των ασφαλισμένων, ανεξαρτήτως παρόχου.

Διαβάστε επίσης:

Ανδρουλάκης: «Το σχέδιο του κ. Μητσοτάκη για την οικονομία είναι σχέδιο ανισοτήτων» – Συνάντηση με Στουρνάρα

Χάρκερ (FED Φιλαδέλφειας): Ο Πληθωρισμός παραμένει πολυ υψηλός

Entersoft: Εκτός Χρηματιστηρίου Αθηνών λόγω χαμηλής διασποράς