Πριν 3 ημέρες (26/3) έψεξα την κυβέρνηση ουσιαστικά για καθυστερημένη κοινωνική ευαισθησία και τόνισα την επιτακτική ανάγκη να προχωρήσουν οι μεταρρυθμίσεις που έχουν μείνει πίσω με αναφορά στην καθημερινότητα του πολίτη. Σήμερα, το φως θα πέσει στην οικονομική πολιτική.

Θεωρώ πως η πρώτη κυβέρνηση Μητσοτάκη σε σημαντικό βαθμό στηρίχτηκε στο λεγόμενο trickledown effect. Δηλαδή, στην θεωρία ότι η ανάπτυξη που έρχεται με την τόνωση της ιδιωτικής πρωτοβουλίας φέρνει οφέλη που σταδιακά διαπερνούν τον οικονομικό ιστό. Δυστυχώς, μπορεί τα επαγγέλματα της οικοδομής να ζουν μία νέα χρυσή εποχή, αλλά η υπόλοιπη κοινωνία λίγο συμμετέχει.

Αντίθετα, είδαμε πολυεθνικές να κάνουν ότι θέλουν μέσω του transfer pricing, και να απαιτούνται τώρα τα σκληρά μέτρα Σκρέκα για να μαζευτεί σχετικά το θέμα της αδικαιολόγητης ακρίβειας. Σύντομα θα απαιτηθούν κι άλλες παρόμοιες παρεμβάσεις, καθώς σε μέτρα υπάρχει κάποια στιγμή και το …αντίμετρο.

Αντίθετα, είδαμε εισροές επενδύσεων, αλλά αυτές ήταν για εξαγορές και συγχωνεύσεις που τελικά μειώνουν το καθαρό εθνικό εισόδημα. Με εξαίρεση τον τομέα των logistics και του i-cloud, άμεσες ξένες επενδύσεις δεν έχουμε δει (greenfield investments), που αλλάζουν τον παραγωγικό ιστό, εισάγουν τεχνολογία, δημιουργούν νέες θέσεις εργασίας.

Αντίθετα, είδαμε να μην ενισχύεται ο αναγκαίος ρόλος και η διευρυμένη εμβέλεια της Επιτροπής Ανταγωνισμού, να μην δίνονται στους ανεξάρτητους θεσμούς πρόσθετα όπλα για αποτελεσματική παρεμβολή και συμμόρφωση, να επικρατεί ανοχή στην ολιγοπωλιακή συμπεριφορά των τραπεζών, να χάνεται το μεγαλύτερο μέρος από τα 46 δισ. ευρώ που πήραν με αύξηση του δημόσιου χρέους, να παραμένει η εκκρεμότητα της αναβαλλόμενης φορολογίας.

Είναι κατανοητή η έμφαση που έδωσε η κυβέρνηση στην ανάκαμψη της ιδιωτικής οικονομίας, όπως και είναι ορθή, κυρίως λόγω του δημοσιονομικού κορσέ που μας φόρεσαν η χρεοκοπία και η φοροδιαφυγή, η εμμονή να μην μειώνονται οι έμμεσοι φόροι και να στηρίζονται τα αδύναμα εισοδήματα με περιστασιακά επιδόματα. Θα είναι, όμως, εξίσου κατανοητό, τώρα που η ΑΑΔΕ έχει αποκτήσει τα κατάλληλα όπλα, να δούμε την μείωση του ΦΠΑ τουλάχιστον στις συγκεκριμένες κατηγορίες προϊόντων και υπηρεσιών που αφορούν τις ευάλωτες οικονομικές ομάδες.

Είναι σαφές ότι σ’ ένα κράτος με διαλυμένες υποδομές, λόγω της χρεοκοπίας αλλά και λόγω ενός καπιταλιστικού συστήματος που λειτουργεί με μοναδικό στόχο το άμεσο χρέος, η ανάγκη κρατικού παρεμβατισμού με μεγάλες δημόσιες επενδύσεις είναι αδήριτη. Όπως αδήριτη είναι στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης η ανάγκη επένδυσης στην έρευνα και ανάπτυξη. Τούτη την στιγμή ο Δημόκριτος, το οικοσύστημα του ΕΒΕΑ, μερικά από τα ακαδημαϊκά ιδρύματα όπως το ΕΚΠΑ, η Πάντειος, το ΕΜΠ, η Πάτρα, θα όφειλαν να είναι αποδέκτες μεγάλων ποσών με βάση ερευνητικά προγράμματα που θα κρίνουν μη Έλληνες αξιολογητές. Η τηλεόραση, και μάλιστα η ΕΡΤ, θα όφειλε να φιλοξενεί όχι ένα αλλά δέκα Dragon’s Nests.

Το Ταμείο Ανάκαμψης έχει ρόλο να παίξει – και η προσπάθεια είναι εντυπωσιακή ως προς τον σχεδιασμό. Το θέμα, όπως είχα γράψει, δεν ήταν τόσο οι προτεραιότητες (όπου σαφώς η παιδεία και η υγεία δεν πήραν αυτά που αναλογούσαν με βάση την συγκεκριμένη κατάσταση που επικρατεί στην χώρα μας) αλλά η απορρόφηση των πόρων – δηλαδή η υλοποίηση των προγραμμάτων. Πληθαίνουν, τον τελευταίο καιρό, οι πληροφορίες για σημαντικές καθυστερήσεις στην εκτέλεση των προγραμμάτων από πλευράς των επενδυτών αλλά, επίσης, και στην χορήγηση των πόρων από το αδιάφανο και γραφειοκρατικό κράτος.

Αν αυτό δεν αποτελεί κρίσιμο λόγο για να μεγαλύτερο κυβερνητικό παρεμβατισμό και με την κάθε τρόπο και κόντρα στην κάθε αντίσταση επέκταση της ψηφιοποίησης, τότε δεν ξέρω τι θα το απαιτούσε.

Χωρίς αμφιβολία, η επίτευξη ισορροπίας ανάμεσα στην ελευθερία του ιδιωτικού τομέα και την ανάγκη κρατικής παρεμβολής είναι ένα εξαιρετικά δύσκολο εγχείρημα. Εύκολη και φανερή λύση δεν υπάρχει. Υποχρεωτικά, οι κυβερνήσεις και τα ευνομούμενα κράτη προχωρούν κυρίως με την λογική του Arrow – ήτοι Learning by Doing – μαθαίνουν πράττοντας.

Για την δεύτερη κυβέρνηση Μητσοτάκη, το θέμα είναι πόσο γρήγορα και αποτελεσματικά μαθαίνει. Σε μερικούς τομείς, όμως, όπως η  υποβαθμισμένη υγεία, η ελλιπής ασφάλεια, οι κραυγαλέες ανισότητες, οι στόχοι, τα βήματα, τα μέσα θα όφειλαν να είναι απολύτως ξεκάθαρα. Διαφορετικά, η έμμεση κατηγορίας για κοινωνική αναλγησία θα αποκτήσει ρίζες.

Διαβάστε επίσης

Ανδρουλάκης κατά Κασσελάκη: Η πραγματική διακύβευση της πρότασης δυσπιστίας