Διατηρητέα τα κτήρια της πρώην Γερμανικής Σχολής στα Εξάρχεια

Διατηρητέο χαρακτηρίσθηκε το ιστορικό συγκρότημα της Γερμανικής Σχολής Αθηνών στο κέντρο της πρωτεύουσας, ένα κτηριακό σύνολο, που άρχισε να διαμορφώνεται από το 1897 και εντεύθεν, συνιστώντας σήμερα έναν μάρτυρα της αρχιτεκτονικής εξέλιξης της πόλης ενώ ταυτόχρονα τα επιμέρους τμήματά του αποτελούν αξιόλογα δείγματα κτηρίων που σχεδιάστηκαν και λειτούργησαν ως εκπαιδευτήρια.

Εγκαταλελειμμένο από εικοσαετίας σχεδόν και αφού για αρκετά χρόνια υπήρξε μεθοδευμένη κατάληψή του, το συγκρότημα βρίσκεται στα Πευκάκια της Νεάπολης μεταξύ των οδών Πρασσά, Βαλτετσίου, Μερλιέ  και Ασκληπιού.

Σήμερα ανήκει στο δημόσιο (ΚΤΥΠ) αλλά με παραχώρηση προς χρήση στον Δήμο Αθηναίων, ο οποίος προτίθεται να το αποκαταστήσει – στατικά, επισκευαστικά και με νέες εσωτερικές διαρρυθμίσεις – ώστε να στεγάσει στους χώρους του το Καλλιτεχνικό Γυμνάσιο Αθηνών.

Η κήρυξη έγινε χθες σε κοινή συνεδρίαση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου και του Κεντρικού Συμβουλίου Νεωτέρων Μνημείων και περιλαμβάνει τα τρία βασικά κτήρια του συγκροτήματος ως προς τα κελύφη τους, εξαιρουμένων δύο νεώτερων κτισμάτων – προσθηκών, που δεν παρουσιάζουν αρχιτεκτονικό ενδιαφέρον.

Το συγκρότημα

Συγκεκριμένα πρόκειται για το κτήριο του 1897 επί των οδών Μερλιέ και Πρασσά, το αρχικό δηλαδή οικοδόμημα, που στέγασε την Γερμανική Σχολή Αθηνών, με προσθήκη ορόφου το 1941. Επίσης το μοντερνιστικό κτήριο επί των οδών Μερλιέ και Ασκληπιού (1928-1929), που κτίσθηκε από τον Γεώργιο Διαμαντόπουλο και τον Γκούσταφ Ίγκλαου.

Και τέλος το νεοκλασικό κτήριο των αρχών του 1900 στον πεζόδρομο της Βαλτετσίου (με προσθήκη ορόφου το 1924), το οποίο είναι γνωστό ως Κτήριο Ντέρπφελντ  και είναι χαρακτηρισμένο επίσης από το ΥΠΕΝ, από το 1992 στο πλαίσιο χαρακτηρισμού τριάντα τριών κτηρίων της Νεάπολης- Ιστορικού Κέντρου.                                                   

                

Το συγκρότημα, που περιβάλλεται από μαντρότοιχο,  καλύπτει έκταση ενάμισι στρέμματος περίπου, με πρόσβαση από την οδό Πρασσά. Στην δεκαετία του 1880, όταν άρχισε να κτίζεται, η περιοχή ήταν ένας μικρό πευκώνας εξ ου και η ονομασία της, που αναπτύχθηκε όμως γρήγορα οικιστικά, περιλαμβάνοντας το πέρασμα του χρόνου  πολλά κτήρια από επώνυμους αρχιτέκτονες. Χαρακτηριστικό μεταξύ αυτών είναι το Δημοτικό σχολείο του Δημήτρη Πικιώνη, έργο του 1932.

Η αρχή επί Όθωνα

Η λειτουργία της Σχολής μπορεί να άρχισε από πολύ νωρίς, είχε όμως αρκετές διακυμάνσεις και περιόδους αναστολής, που είχαν σχέση φυσικά με τα μεγάλα ιστορικά γεγονότα, τα οποία διαδραματίσθηκαν στον 20ό αιώνα.

Η αρχή πάντως, της γερμανικής σχολικής παρουσίας στην Ελλάδα είχε γίνει επί Όθωνα, για να λήξει  με την αποχώρησή του. Μερικά χρόνια αργότερα, βασικός υπερασπιστής της ιδέας για επαναλειτουργία της υπήρξε ο επιφανής αρχαιολόγος και αρχιτέκτονας Βίλχελμ Ντέρπφελντ, ο οποίος αναζήτησε με επιτυχία πολλές δωρεές για την αγορά του οικοπέδου και την οικοδόμηση του σχολείου. Εν τέλει τα εγκαίνια του κτηρίου έγιναν στις 23 Μαρτίου του 1898, συμπίπτοντας καθόλου …συμπτωματικά με τα γενέθλια του βασιλιά Γουιλιέλμου Α΄.

Λειτουργία με διακοπές                 

Ως τον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο η Σχολή λειτούργησε μόνον ως Δημοτικό Σχολείο, ενώ είχε μία διακοπή μεταξύ 1917 και 1921. Στο μεταξύ όμως, απέκτησε και δεύτερο κτήριο ενώ το 1928 η λειτουργία της  αναγνωρίσθηκε επίσημα από το ελληνικό κράτος. Σύντομα προστέθηκε στο συγκρότημα και το κτήριο του Μοντέρνου κινήματος, σχεδιασμένο από τον σπουδασμένο στο Μόναχο  Γεώργιο Διαμαντόπουλο και τον γερμανό συνεργάτη του  Ίγκλαου.

Από τις 28 Οκτωβρίου 1940 η λειτουργία της σταμάτησε φυσικά, αν και για πολύ λίγο, καθώς με την κατάληψη της Αθήνας από γερμανικά στρατεύματα Κατοχής άνοιξε και πάλι, στις 14 Μαΐου 1941. Το ίδιο καλοκαίρι μάλιστα έγινε και επέκταση καθ’ ύψος στο κτήριο Ντέρπφελντ, καθώς μαθητές  υπήρχαν.

Το τέλος

Αλλά το οριστικό τέλος ήρθε με την απελευθέρωση, το 1944 όταν τα κτήρια κατασχέθηκαν και δόθηκαν προς χρήση για τις ανάγκες του ελληνικού κράτους. Πρώτα στεγάστηκε έτσι, από  1947 το Ινστιτούτο Έρευνας Νοσημάτων Θώρακος, αργότερα η Βαρβάκειος Σχολή (1970-1983) και στη συνέχεια Γυμνάσια και Λύκεια της Αθήνας. Μετά την οριστική εγκατάλειψή του εξάλλου, το 2013 το συγκρότημα πέρασε στα χέρια καταληψιών, που προκάλεσαν μεγάλες καταστροφές στους χώρους, για να αποχωρήσουν τελικά τον Σεπτέμβριο του 2019, ύστερα από επέμβαση της Αστυνομίας.

Εν τέλει πάντως, από τα 126 χρόνια της ύπαρξής του το συγκρότημα φιλοξένησε μόνον επί 46 τη Γερμανική Σχολή.

Διαβάστε επίσης:

Δανάη Ανεσιάδου: Μια αλληγορική σκηνογραφία του κόσμου μέσα από την τέχνη

Βυζαντινό Μουσείο: Συντηρήθηκαν τα χειρόγραφα του Διονυσίου Σολωμού

Εμπορεύματα από όλη τη Μεσόγειο στα αρχαία ναυάγια της Κάσου