Έλενα Κουντουρά: Στην πολιτική αντιμετώπισα συμπεριφορές αμφιβολίας και αμφισβήτησης

«Οι γυναίκες παλεύουν ακόμη για το αυτονόητο, τον σεβασμό στον άνθρωπο και τα ανθρώπινα δικαιώματα…», αναφέρει μεταξύ άλλων στο mononews.gr η ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ – Προοδευτική Συμμαχία Έλενα Κουντουρά, στο πλαίσιο του αφιερώματος «Μάχη με τα στερεότυπα».

Απόφοιτος του τμήματος Επιστήμης Φυσικής Αγωγής και Αθλητισμού (Τ.Ε.Φ.Α.Α) του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, η Έλενα Κουντουρά επί σειρά ετών ήταν μέλος της Εθνικής Ομάδας Στίβου. Υπήρξε πρωταθλήτρια Ελλάδος στο άλμα εις ύψος στα 100μ. με εμπόδια, με πανελλήνια ρεκόρ, νίκες και διεθνείς διακρίσεις. Από το 1984 – 1996 δραστηριοποιήθηκε στην παγκόσμια βιομηχανία της μόδας, ενώ από 1996 έως το 2003 ήταν διευθύντρια σε εκδόσεις δημοφιλών περιοδικών στην Ελλάδα, με θέμα τη γυναίκα, το lifestyle, το σπίτι και την οικογένεια.

Η ενασχόλησή της με την πολιτική ξεκίνησε το 2004. Είχε εκλεγεί έξι φορές βουλευτής στην εκλογική περιφέρεια της Α’ Αθήνας. Από τον Ιανουάριο 2015 έως τον Μάιο 2019 διετέλεσε υπουργός Τουρισμού στην κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα. Από το 2019 έως και σήμερα είναι ευρωβουλετής του ΣΥΡΙΖΑ – ΠΣ. Ειδικότερα, είναι συντονίστρια της LEFT στην Επιτροπή Μεταφορών και Τουρισμού (TRAN), μέλος της Επιτροπής Δικαιωμάτων των Γυναικών & Ισότητας των Φύλων (FEMM) και μέλος της Επιτροπής Βιομηχανίας Έρευνας & Ενέργειας (ITRE).

Λίγο πριν τις ευρωεκλογές, όπου θα θέσει εκ νέου υποψηφιότητα,  η κα. Έλενα Κουντουρά εξηγεί γιατί το ζήτημα της ισότητας πρέπει να γίνει υπόθεση όλων μας.

-Υπάρχει ισότητα μεταξύ των φύλων; Δίνονται ίσες ευκαιρίες και η κοινωνία αντιμετωπίζει το ίδιο γυναίκες και άντρες; Αν όχι, πού οφείλεται αυτό;

E.K.: Τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι για να πετύχουμε την πλήρη ισότητα στην Ευρωπαϊκή Ένωση, με τους σημερινούς ρυθμούς προόδου θα χρειαστούμε ακόμη 60 χρόνια. Ο ΟΗΕ παρουσίασε ακόμη μία πιο απογοητευτική εκτίμηση, ότι η  ισότητα συνολικά στον πλανήτη απαιτεί άλλα 300 χρόνια προσπαθειών.

Οι γυναίκες παλεύουν ακόμη για το αυτονόητο, τον σεβασμό στον άνθρωπο και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Αιτία είναι οι αναχρονιστικές αντιλήψεις που ακόμη επικρατούν με αποτέλεσμα οι γυναίκες να μην έχουν ίσες ευκαιρίες  και να αγωνίζονται σε όλους τους τομείς να αποδείξουν ότι είναι ισάξιες με τους άνδρες και εξίσου χρήσιμες στην κοινωνία.  Συγχρόνως, υπάρχουν ακόμη στρεβλώσεις στους νόμους, που εμποδίζουν την πλήρη ισότητα και απαιτείται ισχυρή πολιτική βούληση, σχέδιο και επαρκής χρηματοδότηση ώστε η διάσταση του φύλου να μπει οριζόντια σε όλες τις πολιτικές των κυβερνήσεων, από την οικονομία και την εργασία, μέχρι την παιδεία, την υγεία, το κοινωνικό κράτος.

–Μήπως η ανισότητα γεννιέται μαζί με τις γυναίκες και μεγαλώνει από τον τρόπο που μαθαίνουν να σκέφτονται, εγκλωβίζοντάς τες στο δεύτερο ρόλο;

E.K.: Η ανισότητα γεννιέται από την πατριαρχική νοοτροπία που δεν έχει ακόμη εξαλειφθεί και θέλει τη γυναίκα να είναι στο περιθώριο, κτήμα του άνδρα και πάντα υπό τον έλεγχο του. Για να μπορέσει η γυναίκα να έχει ίσα δικαιώματα, θα πρέπει να αντιμετωπίζεται με σεβασμό, ως αυτόνομη προσωπικότητα, χωρίς να κρίνεται ή να τιμωρείται επειδή είναι γυναίκα.

Υπάρχουν πολλές περιπτώσεις που οι γυναίκες ακόμη και σήμερα πιέζονται από το περιβάλλον τους για να έχουν δεύτερο ρόλο. Δεν έχει εκλείψει ακόμη η λογική ότι ο άνδρας για να είναι επιτυχημένος πρέπει να εξελιχθεί επαγγελματικά και οικονομικά, ενώ η γυναίκα αρκεί να κάνει έναν καλό γάμο για να αποκατασταθεί. Αυτές οι λογικές περιορίζουν τη δυνατότητα των γυναικών, να ανεξαρτητοποιηθούν, να αξιοποιήσουν τα ταλέντα τους  και τις γνώσεις τους, να εξελιχθούν.

Και μην ξεχνάμε την έμφυλη βία, όπου οι δράστες εκμεταλλεύονται την οικονομική εξάρτηση, τον φόβο και το κοινωνικό στίγμα για να κρατούν τα θύματά τους εγκλωβισμένα σε μία ζωή λεκτικής, σωματικής και ψυχολογικής βίας.

 Μόνο το 2023, καταγγέλθηκαν στις ελληνικές υπηρεσίες περισσότερα από 10.000 περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, στην πλειοψηφία τους με θύματα γυναίκες. Η θλιβερή λίστα των γυναικοκτονιών διαρκώς μεγαλώνει και καταγράφονται καθημερινά περιπτώσεις βάναυσης κακοποίησης γυναικών, στις οποίες οι σύντροφοι νυν ή πρώην θεωρούν ότι έχουν πάνω τους δικαίωμα ζωής και θανάτου.

–Θεωρείτε ότι η γυναίκα οφείλει να είναι πιο προσεκτική και επιλεκτική σε ό,τι αφορά την ερωτική της ζωή ή συμπεριφορά σε σχέση με τον άνδρα; Θεωρείτε ότι αυτή η πλευρά της συνδέεται και επηρεάζει την αξία και την εικόνα της στα μάτια των άλλων;

E.K.:Η προσωπική ζωή του κάθε ανθρώπου δεν θα έπρεπε να αντιμετωπίζεται διαφορετικά  και να κρίνεται με βάση το φύλο του. Δυστυχώς, όταν μία γυναίκα είναι ανεξάρτητη, έχει συντρόφους, σχολιάζεται και η εικόνα της καταστρέφεται, ενώ ένας άνδρας με ακριβώς την ίδια συμπεριφορά και στάση, επιβραβεύεται από το περιβάλλον του.

Στην Ελλάδα πολλές φορές, ακόμη και στο δημόσιο πολιτικό λόγο,  υπάρχουν αναφορές σεξιστικές  σε βάρος γυναικών. Αυτό δεν έχει ακόμη εξαλειφθεί και είναι ανεπίτρεπτο να συμβαίνει ειδικά από ανθρώπους στη δημόσια σφαίρα που επηρεάζουν και έπρεπε να δίνουν το παράδειγμα.  Σε δημοφιλείς, στους νέους, χώρους  υπάρχει ρητορική  μίσους, όπως για παράδειγμα στίχοι μουσικής χυδαίοι που απαξιώνουν τη γυναίκα και την παρουσιάζουν ως σεξουαλικό αντικείμενο.  Αυτές είναι τοξικές αντιλήψεις που δεν έχουν θέση στη σύγχρονη κοινωνία και  πρέπει να ανατραπούν έτσι ώστε να κάνουμε επιτέλους ουσιαστικά βήματα προς την ισότητα.

-Είναι πιο εύκολο για μια γυναίκα να ανταποκριθεί στις ευθύνες του σπιτιού και, επομένως, της αναλογούν περισσότερες ή μήπως έτσι έχουμε μάθει και αυτό περιμένουμε όλοι;

­­­­­­­­­­­E.K.: Είναι σίγουρο ότι οι γυναίκες μπορούμε να ανταποκριθούμε σε πολλαπλούς ρόλους, αυτό όμως δεν σημαίνει αυτομάτως ότι μας αναλογούν και περισσότερες ευθύνες. Σήμερα ειδικά που το υψηλό κόστος ζωής, οι χαμηλοί μισθοί  και η ακρίβεια στην καθημερινότητα δεν επιτρέπουν στο ζευγάρι ένας από τους δύο να μην εργάζεται, πρέπει από κοινού το ζευγάρι να μοιραστεί τις υποχρεώσεις της ζωής και του σπιτιού, τη φροντίδα της οικογένειας, το μεγάλωμα των παιδιών, τη στήριξη των ηλικιωμένων γονιών.

Η ευθύνη της οικογένειας είναι και των δύο. Αυτή πρέπει να είναι η κυρίαρχη αντίληψη και όχι ότι μόνο η γυναίκα οφείλει να φροντίζει την οικογένεια, ανεξαρτήτως αν εργάζεται ή όχι,  όταν ο άνδρας απλά είναι επιφορτισμένος με τις επαγγελματικές του υποχρεώσεις. Είναι  απαράδεκτο επίσης η γυναίκα  να κάνει στην ουσία μία δεύτερη εργασία μέσα στην ημέρα, φροντίζοντας το σπίτι και την οικογένεια, την ώρα που ο άντρας «ξεκουράζεται». Τι πιο όμορφο πραγματικά για ένα ζευγάρι να μοιράζεται τις χαρές και τις υποχρεώσεις, να μεγαλώνει μαζί τα παιδιά του, να ξεκουράζει ο ένας τον άλλο, όταν και οι δύο εργάζονται, βρίσκοντας την ισορροπία στο πώς η κοινή ζωή τους θα γίνει καλύτερη.

Όταν ασχολήθηκα όμως με την πολιτική,
εκεί ήταν η πρώτη φορά που αντιμετώπισα
συμπεριφορές αμφιβολίας και αμφισβήτησης

–Οι χώροι της πολιτικής, της μόδας, αλλά και του αθλητισμού δίνουν ίδιες ευκαιρίες ανέλιξης σε άντρες και γυναίκες;

E.K.: Σαφώς και υπάρχει πρόοδος σε σχέση με προηγούμενες δεκαετίες, όμως υπάρχουν ακόμη χώροι, που παραδοσιακά θεωρούνται ανδροκρατούμενοι, όπου η γυναίκα ακόμη και εάν διαθέτει τα κατάλληλα προσόντα και εργάζεται σκληρά,  δεν έχει τις ίδιες ευκαιρίες να  διεκδικήσει  και να διακριθεί.  Στον πανεπιστημιακό κλάδο, στον επιστημονικό τομέα, στην πολιτική και σε μια σειρά από επαγγέλματα, κατά κανόνα οι γυναίκες συναντούν περισσότερα εμπόδια για να ηγηθούν ή και αποθαρρύνονται.

Για παράδειγμα, στην ελληνική βουλή σε σύνολο 300 βουλευτών, οι 69 είναι γυναίκες,  ενώ και οι πρόσφατες αυτοδιοικητικές εκλογές ανέδειξαν μόλις 22 γυναίκες δήμαρχους σε σύνολο 322 Δήμων. Σε άλλους χώρους, όπως στη μόδα και στον αθλητισμό υπάρχουν μεγαλύτερα περιθώρια ανέλιξης των γυναικών, όπου η σκληρή δουλειά, οι ικανότητες και οι υψηλές επιδόσεις είναι προϋπόθεση επιτυχίας, ανεξαρτήτως φύλου, και  αναγνωρίζονται και επιβραβεύονται σχεδόν ισότιμα.

–Το φύλο σας ήταν ποτέ λόγος για να αντιμετωπίσετε στερεοτυπικές συμπεριφορές ή κάποια προκατάληψη; Είναι εύκολο να αποδεχθούν τη γυναικεία ηγεσία άντρες υφιστάμενοι;

E.K.: Στη ζωή μου έχω κάνει κύκλους. Ξεκίνησα από πολύ νεαρή ηλικία στον αθλητισμό, πρωταθλήτρια Ελλάδος στο στίβο, μέλος της Εθνικής Ομάδας στα 100 μέτρα με εμπόδια και στο άλμα εις ύψος, με διεθνείς διακρίσεις και πανελλήνια ρεκόρ. Όταν τελείωσα τις σπουδές μου στο πανεπιστήμιο, είχα την ευκαιρία να διακριθώ με την παγκόσμια καριέρα μου στη μόδα, και επιστρέφοντας στην Ελλάδα δραστηριοποιήθηκα επαγγελματικά στον ανταγωνιστικό χώρο των εκδόσεων, διευθύνοντας πολύ πετυχημένα περιοδικά για τη γυναίκα και την οικογένεια.

Όταν ασχολήθηκα όμως με την πολιτική, εκεί ήταν η πρώτη φορά που αντιμετώπισα συμπεριφορές αμφιβολίας και αμφισβήτησης, κυρίως από συναδέλφους μου.  Μόνο όταν ως  υπουργός Τουρισμού, με σκληρή δουλειά έφερα αυτή την τεράστια επιτυχία με ρεκόρ αφίξεων και τουριστικών εσόδων, που ενίσχυσαν καταλυτικά την εθνική μας οικονομία  σε μία πολύ κρίσιμη περίοδο για την πατρίδα μας, και αναγνωρίστηκε διεθνώς το έργο μου, σταμάτησε η αμφισβήτηση και με παραδέχθηκαν για τις ικανότητές μου.

–Υπάρχει κατά τη γνώμη σας γυάλινη οροφή; Υπάρχει όριο στο πόσο ψηλά στην ιεραρχία μπορεί να  φτάσει μια γυναίκα; Αμείβονται το ίδιο άντρες και γυναίκες για την ίδια θέση με την ίδια εμπειρία;

E.K.: Είμαστε διαφορετικοί αλλά ίσοι ανεξαρτήτως φύλου, σε όποιο χώρο και αν βρισκόμαστε. Στο σχολείο, στις σπουδές μας, και αργότερα στην εργασία και στην καριέρα μας.   Σε όλους τους επαγγελματικούς κλάδους,  οι γυναίκες διεκδικούν ισότιμα  να εξελιχθούν, αλλά λόγω των ταμπού και των προκαταλήψεων δεν έχουν την ίδια αντιμετώπιση, ούτε μισθολογικά για εργασία  ίσης αξίας με τους άνδρες, αλλά ούτε έχουν και την ίδια επαγγελματική ανέλιξη, παρότι μπορεί να είναι εξίσου ικανές για θέσεις ευθύνης.

Τα επίσημα στοιχεία δείχνουν ότι οι γυναίκες αμείβονται 10% χαμηλότερα στην Ελλάδα σε σχέση με τους άνδρες, είναι πιο εκτεθειμένες στη μερική απασχόληση, σε ελαστικές μορφές εργασίας, και σε χαμηλά αμειβόμενες θέσεις εργασίας. Στον εργασιακό χώρο, υπάρχουν επίσης περιστατικά παρενόχλησης, λεκτικής, σεξουαλικής η ψυχολογικής, κυρίως σε βάρος των γυναικών και κατάχρηση εξουσίας. Είναι ζητήματα για τα οποία δώσαμε αγώνα στην Ευρωβουλή, πιέζοντας για μέτρα εξάλειψης αυτού του μισθολογικού χάσματος μεταξύ ανδρών και γυναικών. Πετύχαμε επίσης να ξεμπλοκάρει μετά από δέκα χρόνια περίπου η οδηγία Women on Boards που θα οδηγήσει τα επόμενα χρόνια στην ισόρροπη εκπροσώπηση των γυναικών σε διοικητικά συμβούλια εταιρειών.

Η ισότητα πρέπει να γίνει υπόθεση όλων μας

–Τι θα συμβουλεύατε νέες γυναίκες που θέλουν να ανελιχθούν είτε επαγγελματικά είτε στην πολιτική; Ποια είναι τα μεγαλύτερα εμπόδια που θα πρέπει να αντιμετωπίσουν;

E.K.: Είναι σημαντικό οι νέες γυναίκες να έχουν εμπιστοσύνη στον εαυτό τους, να επικεντρωθούν από νωρίς στη γνώση και στα εφόδια που χρειάζονται σήμερα ώστε να καταφέρουν να πετύχουν στον επαγγελματικό τομέα που έχουν επιλέξει, στην πολιτική, ή γενικά σε θέσεις ευθύνης. Πολύ σημαντικό ρόλο παίζει η βοήθεια και στήριξη από την οικογένεια. Τα μεγαλύτερα εμπόδια, όπως ανέφερα, προέρχονται από τα κυρίαρχα στερεότυπα και τις έμφυλες διακρίσεις. Η πολιτεία και όλη η κοινωνία πρέπει να δώσει προτεραιότητα να στηρίξει ισότιμα γυναίκες και άνδρες για τη βελτίωση της ζωής όλων μας. Γιατί καμία κοινωνία και καμία οικονομία δεν θα πετύχει ουσιαστική πρόοδο και ευημερία, αν δεν αντιμετωπίσει τις ανισότητες και τις διακρίσεις. Για αυτά ακριβώς τα ζητήματα εργάστηκα στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο αυτά τα πέντε χρόνια.

Έχουμε  πετύχει σημαντικά βήματα και  νίκες στα θέματα ισότητας, για τα οποία είμαι υπερήφανη. Είχα την τιμή να είμαι εισηγήτρια του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου σε μία πολύ κρίσιμη έκθεση για τον αντίκτυπο της ενδοσυντροφικής βίας και των δικαιωμάτων επιμέλειας στις γυναίκες και τα παιδιά, με την οποία πιέσαμε να έρθει η πρώτη ευρωπαϊκή οδηγία για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών και κοριτσιών. Κυρώθηκε η Σύμβαση της Κωνσταντινούπολης, το μοναδικό διεθνώς δεσμευτικό  κείμενο για την πρόληψη και αντιμετώπιση της έμφυλης βίας, που όλα πλέον τα κράτη-μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα πρέπει να εφαρμόσουν στις εθνικές τους νομοθεσίες. Η ισότητα πρέπει να γίνει υπόθεση όλων μας. Μόνο μαζί, γυναίκες και άνδρες μπορούμε να αγωνιστούμε για να απολαμβάνουμε όλοι στην πράξη ισότητα, αξιοκρατία, τις αρχές και αξίες του σεβασμού στα ανθρώπινα δικαιώματα, που είναι η δύναμή μας για να έχουμε καλύτερο μέλλον εμείς και οι επόμενες γενιές.

Ανακαλύψτε το αφιέρωμα «Μάχη με τα στερεότυπα»