Ιστορία, πολιτισμός, μνήμη – Η επένδυση στα μουσεία είναι εδώ

Νέα μουσεία φέρνει η νέα χρονιά σε όλο τον κόσμο, νέες ιδέες, αντιλήψεις, αισθητική εκπορεύονται μέσα από αυτά, νέοι προορισμοί δημιουργούνται για το κοινό και οι ανοιχτοί ορίζοντες, που είναι ο προορισμός τους διευρύνονται ακόμη περισσότερο.

Τα κράτη αλλά και μεγάλοι φορείς επενδύουν στην ιστορία τους, στον πολιτισμό, στη μνήμη, στα επιτεύγματά τους, στην υπερηφάνειά τους, προσβλέποντας σε όλα αυτά τα ωραία αλλά –γιατί όχι- και στο κέρδος. Με τον πολιτισμό να αποτελεί διεθνώς ένα διόλου ευκαταφρόνητο κομμάτι της οικονομίας –αρκεί βεβαίως να χρησιμοποιείται σωστά – η δημιουργία νέων μουσειακών χώρων ή η ανακαίνιση παλαιών ποντάρει στη διαρκή ανανέωση του ενδιαφέροντος του κοινού και το πετυχαίνει.

Γεγονός αντιληπτό και στην Ελλάδα με τα νέα ή εκ βάθρων ανακαινισμένα μουσεία, που έχουν αναπτυχθεί την τελευταία 25ετία –και συνεχίζουν- να προσελκύουν διαρκώς και περισσότερους επισκέπτες. Με μεγάλο παράδειγμα το Μουσείο Ακρόπολης.

Στο εξωτερικό, το πολυαναμενόμενο εδώ και δεκαετίες Μεγάλο Μουσείο της Αιγύπτου φαίνεται, ότι θα ανοίξει επιτέλους τις πύλες του μέσα στο 2024, τη άνοιξη όπως αναφέρεται, αν δεν πάρει κάποια παράταση, μικρή πλέον.

Στο Άμπου Ντάμπι ο διάσημος αρχιτέκτονας Νόρμαν Φόστερ έχει σχεδιάσει ένα μουσείο από το μέλλον, αν και ως φόρο τιμής στο παρελθόν, αφού είναι αφιερωμένο στον πρώτο πρόεδρο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων.

Στη Νορβηγία εξάλλου, κάνουν ό,τι και εμείς στην Ελλάδα: Μετατρέπουν ένα παλιό σιλό σιτηρών σε μουσείο με χώρους τέχνης και ψυχαγωγίας, ενώ στην δική μας περίπτωση, όπως είναι γνωστό, το σιλό του Πειραιά πρόκειται να γίνει Μουσείο Εναλίων Αρχαιοτήτων.

Επίσης, στο Σάο Πάολο της Βραζιλίας μία τεράστια επέκταση του Μουσείου Τέχνης θα έχει ολοκληρωθεί μέσα στη χρονιά, στη Νέα Υόρκη ολοκληρώνεται  η ανακαίνιση της Συλλογής Φρικ ενώ η Σκωτία ετοιμάζεται να υποδεχθεί τη γνωστή για το ρόλο της στις ενθρονίσεις των βρετανών βασιλιάδων «Πέτρα του Πεπρωμένου».  Ας δούμε όμως, μερικά  από αυτά τα μουσεία και τι έχουν να παρουσιάσουν.

Μεγάλο Αιγυπτιακό Μουσείο, Κάιρο

Προγραμματισμένο να ανοίξει στα τέλη της άνοιξης του 2024, το Μεγάλο Αιγυπτιακό Μουσείο στο Κάιρο προβάλλεται ως το 8ο θαύμα του κόσμου και απέχει πολύ από ένα τυπικό μουσείο. Σε απόσταση  ενάμισι χιλιομέτρου από τις Μεγάλες Πυραμίδες, η πρόσοψή του εμπνέεται από αυτές  ενώ από μακριά θυμίζει ένα τεράστιο πλοίο, που προσάραξε στην έρημο.

Εντυπωσιακό όσο και ο αρχαίος αιγυπτιακός πολιτισμός, το μουσείο περιλαμβάνει στη μόνιμη έκθεσή του μουσείου περί τις 18.000 αρχαιότητες από τις 100.000 και πλέον, που κατέχει.

Η εναρκτήρια έκθεση είναι αφιερωμένη στον Τουταγχαμών με όλα τα ευρήματα από τον τάφο του, όπως κοσμήματα, ενδύματα, επιτραπέζια παιχνίδια και παιχνίδια και άλλα, που ανακαλύφθηκαν πριν από έναν αιώνα και ως σήμερα δεν έχουν παρουσιαστεί στο σύνολό τους. Στη μεγάλη αίθουσα πάντως, όπως φαίνεται από τις φωτογραφίες, θα υποδέχεται το κοινό το υπερφυσικού μεγέθους άγαλμα του φαραώ Ραμσή ΙΙ, βάρους 80 τόνων. Έτσι κι αλλιώς αυτό είναι ένα μουσείο για τους φαραώ!

Ο διαγωνισμός για το σχεδιασμό του μουσείου άνοιξε το 2002 και ο νικητής, η ιρλανδική εταιρεία Heneghan Peng Architects ανακοινώθηκε το 2003. Οι εργασίες ξεκίνησαν αμέσως μετά, αλλά λόγω πολιτικών και οικονομικών κρίσεων, η ολοκλήρωσή του αναβλήθηκε αρκετές φορές. Όσον αφορά το κόστος του υπολογίστηκε στα 550 εκατομμύρια δολάρια αλλά ο λογαριασμός έχει διπλασιαστεί, αφού  πλέον μετράει 1 δισεκατομμύριο.

Σιλό Τέχνης (Kunstsilo) στο Κρίστιανσαντ της Νορβηγίας

«Ένα μουσείο που εμπνέει, εκπλήσσει και ευχαριστεί όλους τους επισκέπτες» θα είναι, σύμφωνα με την ανακοίνωσή του, το Kunstsilo, που πρόκειται να εγκαινιαστεί στις 11 Μαΐου. Βρίσκεται στο νησί Όντεροϊγια δίπλα στη θάλασσα, καθώς πρόκειται για ένα παλιό σιλό σιτηρών ενώ οι φιλοδοξίες είναι. να αναδειχθεί σε έναν νέο πολιτιστικό κόμβο.

Η βασική συλλογή του προέρχεται από τη δωρεά, 5.000 έργων του Νίκολαϊ  Τάνγκεν, που συνέλεξε κυρίως σκανδιναβική μοντερνιστική τέχνη. Ο δωρητής παραχώρησε τη συλλογή του το 2005 και πολύ σύντομα αποφασίστηκε, ότι αυτό το σιλό του 1934, ένα εμβληματικό κτίριο του Κρίστιανσαντ θα ήταν ο ιδανικός χώρο για να την στεγάσει. Η χρηματοδότηση του έργου, ύψους 60 εκατομμυρίων ευρώ έγινε το 2019 και πλέον το μουσείο είναι έτοιμο.

Εκτός από τη συλλογή Τάνγκεν εξάλλου, περιλαμβάνει τη Συλλογή τέχνης της Νότιας Νορβηγίας και της Πινακοθήκης Κρίστιανσαντ. Συνολικά έτσι, τα έργα των συλλογών ξεπερνούν τις 7.500.

Μουσείο Ράιχαρντ Ερνστ, Βισμπάντεν

Από τότε, που ο βιομήχανος Ράινχαρντ Ερνστ ίδρυσε τις εταιρείες του, τη δεκαετία του 1970, άρχισε να συλλέγει  αφηρημένη τέχνη. Έτσι με τα χρόνια, η συλλογή του αυξήθηκε σε αρκετές εκατοντάδες έργα -1000 περίπου είναι σήμερα- , τα οποία συγκέντρωνε και μέσα από ταξίδια του σε όλο τον κόσμο. Το κύριο βάρος της αναφέρεται βέβαια στην αφηρημένη γερμανική μεταπολεμική τέχνη αλλά υπάρχουν και έργα της αφηρημένης ιαπωνικής τέχνης (κυρίως της ομάδας Gutai) και του αφηρημένου αμερικανικού εξπρεσιονισμού.

Η επιθυμία του Έρνστ να κάνει τη συλλογή του προσιτή στο κοινό ήταν αυτό, που τον οδήγησε στην ίδρυση του μουσείου στη γενέτειρά του το Βισμπάντεν, όπου και κατασκευάστηκε –ύστερα από έγκριση των τοπικών αρχών- με δική του χρηματοδότηση, ύψους 80 εκατομμυρίων ευρώ. Το έργο εξάλλου, ανέλαβε να υλοποιήσει το βραβευμένο με Pritzker γραφείο του ιάπωνα αρχιτέκτονα Φουμιχίκο Μάκι. Στους χώρους του θα υπάρχουν επίσης,  δάνεια από μουσεία και ιδιωτικές συλλογές από όλο τον κόσμο.

Μουσείο Τέχνης του Σάο Πάολο

Το Museu de Arte de São Paulo Assis Chateaubriand είναι ένα ιδιωτικό μη κερδοσκοπικό μουσείο, που ιδρύθηκε το 1947 από τον μεγιστάνα των επιχειρήσεων και προστάτη των τεχνών Ασίς Σατομπριάν (1892–1968). Ήταν το πρώτο ίδρυμα τέχνης στη Βραζιλία αφιερωμένο στη σύγχρονη τέχνη ενώ το κτίριο στο οποίο στεγάστηκε το 1968, ένα οικοδόμημα από γυαλί και σκυρόδεμα είχε σχεδιαστεί από την σπουδαία αρχιτέκτονα του μοντερνισμού Λίνα Μπο Μπάρτι.

Αυτό το ορόσημο της αρχιτεκτονικής του 20ου αιώνα, όπως θεωρείται πλέον, δεν ήταν σε θέση όμως, να καλύψει τις σύγχρονες ανάγκες ενός μουσείου και κυρίως να αναδείξει τις συλλογές του από όλο τον κόσμο, συμπεριλαμβανομένης της μεγαλύτερης συλλογής ευρωπαϊκής τέχνης στο νότιο ημισφαίριο. Γιατί από αυτά τα έργα, που φθάνουν τις 11.000 μπορούσε να φιλοξενήσει μόνον το 1%.

Η επέκτασή του έτσι, ήταν μονόδρομος, με τα νέα σχέδια, που αποκαλύφθηκαν το 2021να περιλαμβάνουν ένα εντεκαώροφο κτίριο, το οποίο θα επικοινωνεί  με το υπάρχον, μέσω υπόγειας σύνδεσης. Το νέο κτίριο, σχεδιασμένο από τον αρχιτέκτονα Χούλιο Νέβες αυξάνει τους χώρους του μουσείου κατά 66%, ενώ η  οπτική επαφή με το παλαιό οικοδόμημα αποφεύγεται.

Εθνικό Μουσείο Ζαγιέντ, Άμπου Ντάμπι

Το νέο μουσείο στο Άμπου Ντάμπι έχει σχεδιαστεί για να μνημονεύει τον ιδρυτή και πρώτο πρόεδρο των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων, Ζαγιέντ μπιν Σουλτάν Αλ Ναχιάν και στόχος του είναι να παρουσιάσει την ιστορία, τους οικονομικούς μετασχηματισμούς και τον πολιτισμό των Εμιράτων. Αρχιτεκτονικά εξάλλου, το γραφείο του Φόστερ θέλησε να συνδυάσει σύγχρονα στοιχεία με τα παραδοσιακά αραβικά ώστε να δημιουργηθεί ένα μουσείο βιώσιμο και φιλόξενο.  Στην εκτέλεση βέβαια, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά.

Κατ΄αρχάς, αναφερόμενο στην κληρονομιά του Σέιχ Ζαγιέντ και την αγάπη του για τη φύση, το μουσείο βρίσκεται μέσα σε έναν διαμορφωμένο κήπο, βασισμένο στην πορεία της ζωής του. Οι εκθεσιακοί χώροι είναι μέσα σε ένα ανάχωμα, του οποίου η μορφή αντλεί έμπνευση από την τοπογραφία των Εμιράτων. Ενώ πάνω από αυτό υψώνονται πέντε ελαφριές κατασκευές από χάλυβα, σμιλεμένες αεροδυναμικά για να λειτουργούν ως ηλιακοί θερμικοί πύργοι, οι οποίοι καταλήγουν σε σχήμα φτερών γερακιού. Αυτό το τελευταίο μάλιστα, είναι το κατ΄εξοχήν χαρακτηριστικό του κτιρίου με ορατότητα από πολύ μακριά.

Στο εσωτερικό εξάλλου, οι γκαλερί σε σχήμα λοβού κρέμονται πάνω από ένα εντυπωσιακό κεντρικό λόμπι με δυνατό φωτισμό ενώ γύρω του συγκεντρώνονται καταστήματα, καφετέριες και χώροι για παραστάσεις ποίηση και χορό.

Μουσείο Περθ, Σκωτία

Την άνοιξη αναμένεται να εγκαινιαστεί το νέο Μουσείο του Περθ, μετά από ένα έργο ανάπλασης, ύψους 26,5 εκατομμυρίων λιρών. Πρόκειται για ένα παγκοσμίου φήμης αξιοθέατο πολιτιστικής κληρονομιάς, που  θα αναδείξει τα συναρπαστικά αντικείμενα και τις ιστορίες που βάζουν το Περθ και τον Κίνρος στο κέντρο της ιστορίας της Σκωτίας.

Στην καρδιά του θα βρίσκεται η «Πέτρα του Πεπρωμένου», γνωστή και ως Stone of Scone, ένα από τα σημαντικότερα ιστορικά αντικείμενα της Σκωτίας και του Ηνωμένου Βασιλείου, που επιστρέφει στο Πέρθσαϊρ για πρώτη φορά, μετά από 700 και πλέον χρόνια. Πρόκειται, όπως έγινε ευρύτερα γνωστό και με την πρόσφατη στέψη του Καρόλου της Αγγλίας  για την «Πέτρα» στην οποία στέφονται οι Βρετανοί μονάρχες.

Εκτός από την «Πέτρα», η έκθεση θα περιλαμβάνει και άλλα σημαντικά αντικείμενα εθνικής σημασίας από συλλογές των Περθ και Κίνρος, καθώς και δάνεια από το Ηνωμένο Βασίλειο και το εξωτερικό. Έτσι, για πρώτη φορά θα εκτεθεί το σπαθί του Κάρολου Εδουάρδου Στιούαρτ (1720-1788), ο οποίος έμεινε στην ιστορία ως  Bonnie Prince Charlie. 

Το σπαθί είχε κατασκευαστεί από τον τεχνίτη του Περθ,  Τζέιμς Μπράουν το 1739 και σύμφωνα με τις ιστορίες της εποχής ήταν ένα σημαντικό σύμβολο της διεκδίκησης του θρόνου της Σκωτίας. Άλλωστε το μουσείο, που θα στεγαστεί σε κτίριο της Εδουαρδιανής εποχής, το οποίο κάποτε χρησίμευε ως χώρος συγκέντρωσης, πολιτικών συνεδρίων, καταστημάτων έως και διοργανώσεων αγώνων πάλης θα αφηγείται πλέον την ιστορία του Περθ στην αρχαία και σύγχρονη Σκωτία, ως πρώτης πρωτεύουσας του έθνους.

Συλλογή Φρικ, Νέα Υόρκη

Υπό ανακαίνιση από το 2021 βρίσκεται η περίφημη Συλλογή Φρικ, η οποία όπως αναφέρεται «ανακαλεί τη μεγαλοπρέπεια και την ηρεμία ενός περασμένου χρόνου», καθώς είναι γνωστή για τα αριστουργήματά της από την εποχή της Αναγέννησης έως τις αρχές του 20ου αιώνα. Το μουσείο στεγάζεται σε ιστορική έπαυλη της Νέας Υόρκης στην Πέμπτη Λεωφόρο, απέναντι από το Σέντραλ Παρκ, ένα τεράστιο κτίριο, που ανήκε στον Χένρι Κλέι Φρικ, εξέχοντα βιομήχανο χάλυβα και προστάτη των τεχνών των ΗΠΑ. Ήταν αυτός που το κληροδότησε μαζί με τις συλλογές του στο κοινό, μετά τον θάνατό του, το 1919.

Πρόκειται για την πρώτη ουσιαστική ανακαίνιση – ανάπλαση, η οποία πραγματοποιείται στο κτίριο, μετά από ενενήντα χρόνια, εκτός από αυτό όμως, οι αλλαγές που έχουν προβλεφθεί, θα αυξήσουν τους χώρους του μουσείου κατά 25%.

Συγκεκριμένα θα ανοίξει για το κοινό ο δεύτερος όροφος, καθώς και 15  νέοι χώροι για έρευνα, δημόσια προγράμματα και εκπαίδευση ενώ το μουσείο και η παρακείμενη βιβλιοθήκη Frick Art Reference θα ενωθούν. Στον δεύτερο όροφο εξάλλου, θα αναπτυχθεί έκθεση,  αφιερωμένη σε διακοσμητικά πάνελ, που δημιουργήθηκαν από τον γάλλο ζωγράφο της εποχής του ροκοκό, Φρανσουά Μπουσέ και το εργαστήριό του στα μέσα του 18ου αιώνα Το κόστος ανέρχεται στα 290 εκατομμύρια δολάρια.

 Διαβάστε επίσης:

Ένας περίπλοκος γάμος: Η αληθινή ιστορία του Λέοναρντ Μπέρνσταϊν και της γυναίκας του

Ένα βασιλικό αυτοκίνητο με ιστορία σχεδόν ενός αιώνα σε δημοπρασία

Ο «θησαυρός» του Έλτον Τζον σε δημοπρασία. Εντυπωσιακός και εκρηκτικός σαν τον ίδιο