Πώς η Ρωσία άνοιξε τρύπα 11 δισ. δολ. στις κυρώσεις της Δύσης για το πετρέλαιο – Ο ρόλος των Ελλήνων εφοπλιστών

Στην αποτυχία των δυτικών κυρώσεων να περιορίσουν τα έσοδα της Μόσχας από τις εξαγωγές του ρωσικού πετρελαίου, ένα χρόνο μετά από την επιβολή τους, αλλά και στους τρόπους που έχει βρει η χώρα για να τις παρακάμψει, αναφέρεται άρθρο του Bloomberg.

Όπως επισημαίνει χαρακτηριστικά, αρκεί μία μικρή βόλτα με σκάφος στην ελληνική παραλιακή πόλη Γύθειο, όπου δύο τάνκερ παλαιάς κατασκευής, με σκουριασμένο κύτος, είναι αραγμένα το ένα δίπλα στο άλλο.

Η ταυτότητα των ιδιοκτητών και των εταιρειών που έχουν ασφαλίσει τα πλοία είναι άγνωστη. Φέρουν τη σημαία του Καμερούν, ενός κράτους που περιλαμβάνεται στη μαύρη λίστα του διεθνούς οργανισμού που προωθεί την ασφαλή ναυτιλία. Ο τελικός προορισμός των κερδών από την εμπορία των ρωσικών καυσίμων που μεταφέρουν αποτελεί επίσης μυστήριο.

Τα ψηφιακά συστήματα παρακολούθησης έδειξαν ότι το κατασκευασμένο προ 26 ετών δεξαμενόπλοιο Turba βρίσκονταν σε απόσταση 4 μιλίων από την ακτή, την ώρα που το Simba, μήκους 900 ποδιών άδειαζε το φορτίο καυσίμων του σε αυτό, όπως είχε αναφέρει σε άρθρο του το Bloomberg τον Σεπτέμβριο.

Την ίδια μέρα που έγινε αυτή η μεταφορά από πλοίο σε πλοίο, περισσότερα από δώδεκα παρόμοια πλοία – μέρος ενός τεράστιου σκιώδους στόλου – επέπλεαν κοντά, κάνοντας ανάλογες κινήσεις ή ετοιμάζονταν να τις κάνουν.

Η συμφωνία των κυρώσεων που υπεγράφη πριν από ένα χρόνο είχε στόχο να μειώσει τη χρηματοδότηση της στρατιωτικής επίθεσης του Κρεμλίνου στην Ουκρανία και περιλάμβανε ανώτατο όριο τιμής τα 60 $ ανά βαρέλι για το θαλάσσιο ρωσικό πετρέλαιο – 24 $ κάτω από τη μέση τιμή αγοράς τους τελευταίους 12 μήνες.

Ωστόσο, όπως δείχνουν τα στοιχεία που συγκέντρωσε το Bloomberg, τα αποτελέσματα των κυρώσεων ήταν εντελώς διαφορετικά. Προώθησαν μία κερδοφόρα επιχείρηση για πολλούς, δύσκολα ανιχνεύσιμους, εμπόρους και ναυτιλιακές εταιρείες.

Έως και 11 δισεκατομμύρια πετροδολάρια εξατμίζονται ετησίως από τη στιγμή που το πετρέλαιο φεύγει από τη Ρωσία μέχρι να φτάσει στους αγοραστές, αναφέρει το διεθνές ειδησεογραφικό πρακτορείο.

Το σχέδιο των κυρώσεων επινοήθηκε ως ένας τρόπος περιορισμού των εσόδων της Ρωσίας από το πετρέλαιο, χωρίς να προκληθεί άνοδος στις παγκόσμιες τιμές ενέργειας.

Ένα από τα αποτελέσματα τους, ωστόσο, ήταν η αναμόρφωση της οικονομικής αρχιτεκτονικής του πετρελαϊκού και θαλάσσιου εμπορίου με τρόπο που ορισμένοι ειδικοί λένε ότι μπορεί να είναι δύσκολο να αντιστραφεί στο τέλος του πολέμου ή μετά την πιθανή άρση του υφιστάμενου καθεστώτος κυρώσεων.

Αύξησε τους φόβους για περιβαλλοντική καταστροφή και άφησε την πόρτα ανοιχτή σε αυτά τα “αόρατα” πετρελαϊκά κεφάλαια που επιστρέφουν στο Κρεμλίνο για να χρηματοδοτήσουν τη σύγκρουση με την Ουκρανία.

«Ο σκιώδης στόλος και οι εναλλακτικές λύσεις στη δυτική θαλάσσια ασφάλιση δεν είναι καινούργια. Το Ιράν τα χρησιμοποιεί εδώ και χρόνια. Τώρα που ένας τεράστιος παραγωγός όπως η Ρωσία τα χρησιμοποιεί, έχουν γίνει πιο mainstream», δήλωσε ο Eddie Fishman, ανώτερος ερευνητής στο Κέντρο Παγκόσμιας Ενεργειακής Πολιτικής του Πανεπιστημίου Columbia.

Παρά τις ενδείξεις ότι η Δύση αντιδρά στην τροπή που έχει λάβει το θέμα, οι αρχές στην Ελλάδα υποστηρίζουν ότι είναι αδύναμες να αποτρέψουν αυτές τις παράνομες ναυτιλιακές δραστηριότητες που λαμβάνουν χώρα λίγο έξω από τις ακτές της χώρας, αναφέρει το Bloomberg.

Συμβαίνουν σε διεθνή ύδατα που ξεκινούν έξι μίλια από την ακτογραμμή του στον Λακωνικό Κόλπο.

O ρόλος των ελληνόκτητων πλοίων

Λειτουργώντας κάτω από το ανώτατο όριο τιμών, τα ελληνόκτητα πλοία μετέφεραν το μεγαλύτερο μέρος του πετρελαίου της Μόσχας φέτος από ό,τι τα πλοία οποιασδήποτε άλλης μεμονωμένης χώρας εκτός από την ίδια τη Ρωσία, αναφέρει το Bloomberg.

Οι Έλληνες πλοιοκτήτες μπόρεσαν να παραμείνουν στο εμπόριο του ρωσικού πετρελαίου —χωρίς να παραβιάσουν τους κανόνες της ΕΕ— αφού οι διπλωμάτες της χώρας άσκησαν επιτυχώς πιέσεις σε άλλα κράτη μέλη να περιορίσουν τα μέτρα που διαφορετικά θα περιόριζαν τη δυνατότητα τους να συναλλάσσονται με τη Ρωσία.

Τα ελληνικά πλοία έχουν μεταφέρει το 20% όλων των αποστολών πετρελαίου της Ρωσίας μέχρι στιγμής το 2023 και σχεδόν το ένα τρίτο των εξαγωγών του αργού πετρελαίου Urals, σύμφωνα με ναυτιλιακά στοιχεία.

Πάντως σε δημοσίευμα του το Bloomberg ανέφερε προ ημερών ότι οι Έλληνες εφοπλιστές, ιδιοκτήτες πετρελαιοφόρων περιορίζουν τώρα τους όγκους ρωσικού πετρελαίου που μεταφέρουν.

Ο αριθμός των δεξαμενόπλοιων ελληνικής ιδιοκτησίας που πηγαίνουν στη Ρωσία θα μειωθεί κατά ένα τέταρτο αυτόν τον μήνα σε σύγκριση με τον προηγούμενο και είναι μειωμένος κατά 60% σε σχέση με τον Ιούνιο, σύμφωνα με τα στοιχεία παρακολούθησης πλοίων που συγκέντρωσε το πρακτορείο.

O σκιώδης στόλος

Την ίδια ώρα, ο σκιώδης στόλος αποκτά όλο και μεγαλύτερο ρόλο αφού, σύμφωνα με το Bloomberg, μετέφερε περίπου το 45% του ρωσικού πετρελαίου φέτος.

Ο σκιώδης στόλος «εδραιώνεται», δήλωσε ο Lars Barstad, διευθύνων σύμβουλος του τμήματος διαχείρισης της Frontline, της ναυτιλιακής που κατέχει μερικά από τα μεγαλύτερα σούπερ τάνκερ παγκοσμίως, «και αυτό θα συνεχιστεί όσο οι ρυθμιστικές αρχές δεν είναι σε θέση να δράσουν εναντίον του».

Τα καθαρά έσοδα της Ρωσίας από το πετρέλαιο ύψους 11,3 δισεκατομμυρίων δολαρίων τον Οκτώβριο, αντιπροσώπευαν το 31% των συνολικών καθαρών εσόδων του προϋπολογισμού της χώρας για το μήνα, σύμφωνα με υπολογισμούς του Bloomberg που βασίζονται στα στοιχεία του ρωσικού υπουργείου Οικονομικών.

Αυτό ήταν το υψηλότερο από τον Μάιο του 2022 και ξεπέρασε κάθε μήνα του έτους πριν από την εισβολή στην Ουκρανία, η οποία αρχικά προκάλεσε τεράστια αστάθεια στις εξαγωγές της χώρας.

Οι ιδιοκτήτες των εγχώριων και σκιωδών στόλων μετέφεραν συνολικά πάνω από το 70% των ρωσικών φορτίων πετρελαίου τους πρώτους εννέα μήνες του 2023, επιτρέποντας στη Μόσχα να διατηρήσει τον έλεγχο των εξαγωγών της και να αυξήσει σταδιακά τις τιμές.

Τα επίσημα στοιχεία από τα τελωνεία της Ινδίας δείχνουν ότι η τιμή που καταβλήθηκε για το ρωσικό πετρέλαιο ήταν κατά μέσο όρο 72 δολάρια το βαρέλι φέτος μέχρι να φτάσει στην ασιατική χώρα. Αυτό είναι 12 δολάρια υψηλότερο από τις τιμές που δηλώθηκαν στο σημείο εξαγωγής στη Ρωσία, σύμφωνα με στοιχεία του Ινστιτούτο KSE, μέρος της Σχολής Οικονομικών Επιστημών του Κιέβου.

Τα δεδομένα της Argus Media, που χρησιμοποιούνται για την ενημέρωση της πολιτικής της G-7, δείχνουν ένα παρόμοιο κενό από τον Μάρτιο.

Δεδομένου ότι η Ρωσία έχει εξάγει σχεδόν 3,5 εκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου την ημέρα φέτος, σημαίνει ότι περίπου 11 δισεκατομμύρια δολάρια αφορούν αυτό που θα μπορούσε να ονομαστεί spread παράδοσης. Κάποια από αυτά τα κεφάλαια θα αντιπροσωπεύουν νόμιμα έξοδα αποστολής, αλλά σχεδόν όλα περνούν από ανώνυμους εμπόρους ή άγνωστες ναυτιλιακές εταιρείες.

Πριν από την εισβολή στην Ουκρανία τον Φεβρουάριο του 2022, το μεγαλύτερο μέρος του ρωσικού πετρελαίου διαχειριζόταν οι εταιρείες Vitol Group, Glencore Plc και Trafigura.

Ωστόσο, οι τρεις κολοσσοί αποχώρησαν από το εμπόριο ρωσικού αργού πετρελαίου λίγο μετά την εισβολή στην Ουκρανία.

Στην θέση τους βρίσκεται πλέον μία ομάδα μικρότερων και πιο δύσκολο να εντοπιστούν οργανώσεων, με κεντρικά γραφεία από το Χονγκ Κονγκ μέχρι το Ντουμπάι.

Εξαιρουμένης της ρωσικής Lukoil, της China National Petroleum και της Indian Oil, οι πέντε κορυφαίοι αγοραστές ρωσικού πετρελαίου σήμερα είναι σήμερα άγνωστες οντότητες.

Ο διπλός στόχος

«Θα εξετάσουμε πιο προσεκτικά το ανώτατο όριο τιμών», δήλωσε στο Bloomberg ο σύμβουλος ενεργειακής ασφάλειας του προέδρου Τζο Μπάιντεν, Άμος Χόχσταϊν, την Τρίτη.

Το τελικό ερώτημα είναι εάν οι ΗΠΑ και οι σύμμαχοί τους θέλουν πραγματικά να περιορίσουν τις ρωσικές ροές πετρελαίου, κάτι που δυνητικά θα ανέβαζε τις παγκόσμιες τιμές των καυσίμων, αναφέρει το πρακτορείο.

Εάν δεν το κάνουν, και αυτή είναι η πεποίθηση πολλών εμπόρων και αναλυτών πετρελαίου, τότε η Μόσχα έχει λύσεις που μπορεί να χρησιμοποιήσει: από τον σκιώδη στόλο της έως την ενθάρρυνση των δυτικών παρόχων υπηρεσιών να κάνουν τα στραβά μάτια σε πιθανές ψευδείς βεβαιώσεις από εμπόρους σχετικά με την τιμή στην οποία αγοράζουν λάδι.

«Οι υπεύθυνοι χάραξης πολιτικής είχαν πάντα διπλούς στόχους: να διατηρήσουν τον επαρκή εφοδιασμό της αγοράς, αλλά να μειώσουν τα έσοδα της Ρωσίας ανά βαρέλι», δήλωσε ο Cahill στο CSIS. «Φαίνεται ξεκάθαρο ότι η πρώτη προτεραιότητα έχει το προβάδισμα».

Διαβάστε ακόμη:

Bloomberg: Οι Έλληνες εφοπλιστές αποφεύγουν τη Ρωσία μετά τα «ραβασάκια» του Υπ. Οικονομικών των ΗΠΑ

Αυτά είναι τα τάνκερ-φαντάσματα που μεταφορτώνουν ρωσικό πετρέλαιο στον Λακωνικό Κόλπο (Δείτε φωτο)

Ρωσικό πετρέλαιο: Οι τρεις Έλληνες εφοπλιστές που «συμμορφώθηκαν προς τας υποδείξεις»…