Κλιματική αλλαγή: Πού βρισκόμαστε

Το 2022 τα αέρια του θερμοκηπίου σημείωσαν τις υψηλότερες συγκεντρώσεις που έχουν καταγραφεί, 50% υψηλότερες από ό,τι πριν από τη βιομηχανική επανάσταση και το 2023 είναι η θερμότερη χρονιά στην ανθρώπινη ιστορία.

Παρά την παγκόσμια συζήτηση, τις συμφωνίες και την προσπάθεια που γίνεται οι συνολικές εκπομπές συνεχίζουν να αυξάνονται και ο στόχος της συμφωνίας των Παρισίων για αύξηση της θερμοκρασίας μέχρι 1,5 βαθμούς Κελσίου έως το 2030 δεν πιάνεται.

Ήδη, 7 χρόνια πριν το 2030, έχει αυξηθεί κατά 1,2 βαθμούς Κελσίου η θερμοκρασία του πλανήτη και η εκτίμηση των επιστημόνων είναι ότι πλέον η άνοδος της θερμοκρασίας κινείται προς αύξηση 2,5 βαθμούς Κελσίου από τα προβιομηχανικά επίπεδα, μέχρι το 2030.

Το κατώφλι των επιπλέον 1,5 βαθμών, είναι ένα ορόσημο ισορροπίας, καθώς πέρα από αυτό το κατώφλι ανόδου οι επιπτώσεις κλιμακώνονται.

Η άνοδος της στάθμης της θάλασσας απειλεί να πλημμυρίσει τις παράκτιες πόλεις, οι κοραλλιογενείς ύφαλοι θα μπορούσαν να εξαφανιστούν σχεδόν εξ ολοκλήρου και τα ακραία καιρικά φαινόμενα θα γίνονται ακόμη πιο συνηθισμένα.

Για να αποφευχθεί αυτό, η έκθεση του ΟΗΕ προειδοποιεί ότι οι εκπομπές πρέπει να μειωθούν κατά 43% έως το 2030 και κατά 60% έως το 2035, σε σύγκριση με τα επίπεδα του 2019.

Τελικά, ο κόσμος πρέπει να φτάσει τις καθαρές μηδενικές εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα έως το 2050, κάτι που για να επιτευχθεί θα πρέπει τυχόν συνεχιζόμενες εκπομπές να απορροφώνται και να δεσμεύονται, είτε από φυτά και οικοσυστήματα είτε από ανθρωπογενή τεχνολογία.

Όπως τονίζει νέα έκθεση του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή που εκδόθηκε το Σεπτέμβριο, τα κράτη έχουν όλο και λιγότερο χρόνο για να αποτρέψουν τις θερμοκρασίες που θα έφερναν πιο επικίνδυνα κύματα καύσωνα, ξηρασίες και καταιγίδες και θέτει ως προτεραιότητα την κατάργηση των ορυκτών καυσίμων.

Μια μέρα μετά την δημοσίευση της έκθεσης του ΟΗΕ, στη συνεδρίαση των G20 που αντιπροσωπεύουν το 85% του παγκόσμιου ΑΕΠ και παρόμοιο ποσό εκπομπών που προκαλούν υπερθέρμανση του πλανήτη, με συμμετέχοντες μεγάλους παραγωγούς ορυκτών καυσίμων, συμπεριλαμβανομένης της Σαουδικής Αραβίας, της Ρωσίας και της Αυστραλίας – και χώρες που εξαρτώνται από τον άνθρακα, όπως η Ινδία και η Νότια Αφρική – , δεν υπήρξε γενική δέσμευση για σταδιακή κατάργηση των ρυπογόνων καυσίμων.

Οι χώρες της G20 δεσμεύτηκαν να τριπλασιάσουν τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας έως το 2030, ενώ δεσμεύτηκαν μόνο για «σταδιακή κατάργηση» του άνθρακα «σύμφωνα με τις εθνικές συνθήκες».

Καμπανάκι κινδύνου

Ειδικότερα, η νέα έκθεση του ΟΗΕ που δημοσιεύτηκε στις 8/9/2023, κρούει το καμπανάκι του κινδύνου τονίζοντας ότι αν δεν επιταχυνθεί η δράση για τη μείωση των εκπομπών, έρχονται ακραία καιρικά φαινόμενα και άνοδος της στάθμης της θάλασσας.

Πρόκειται για την πρώτη έκθεση του ΟΗΕ-Απολογισμό, για τις προσπάθειες που έχουν κάνει τα κράτη από το 2015 και τα αποτελέσματα που έφεραν και για το τι πρέπει να γίνει σήμερα, γρήγορα και αποφασιστικά.

Σημειώνει, ότι ο κόσμος πηγαίνουμε καλύτερα, από τις προοπτικές του 2015, όταν υπογράφηκε η Συμφωνία του Παρισιού για τη μείωση των εκπομπών και όταν η πορεία έδειχνε αύξηση της θερμοκρασίας κατά 3 βαθμών Κελσίου.

Όμως αν και οι εκπομπές σε ορισμένες χώρες δεν αυξάνονται, συνολικά παγκοσμίως εξακολουθούν να κινούνται ανοδικά. Το 2022, τα αέρια του θερμοκηπίου σημείωσαν τις υψηλότερες συγκεντρώσεις που έχουν καταγραφεί, 50% υψηλότερες από ό,τι πριν από τη βιομηχανική επανάσταση.

Η έκθεση σημειώνει ότι οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αυξάνονται ραγδαία, με το κόστος της ηλιακής και αιολικής ενέργειας να μειώνεται και τις χώρες να κλιμακώνουν τους στόχους τους. Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας θα είναι το κλειδί, λέει, δυνητικά παρέχοντας τα τρία τέταρτα των μειώσεων των εκπομπών που απαιτούνται για να μηδενιστεί.

Αλλά οι εκπομπές από την καύση άνθρακα δε μειώνονται αρκετά γρήγορα. Σύμφωνα με έκθεση του ΟΗΕ για την Κλιματική Αλλαγή, οι εκπομπές άνθρακα πρέπει να μειωθούν κατά 67-82% μέχρι το τέλος της δεκαετίας.

Όπως τονίζει πλέον η επίτευξη καθαρών μηδενικών εκπομπών CO2 και GHG απαιτεί επείγοντα μέτρα, παγκόσμια συνεργασία και αποφασιστικότητα.

Χρειάζονται μετασχηματισμοί σε όλους τους τομείς και τα πλαίσια, συμπεριλαμβανομένης της αύξησης των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας με ταυτόχρονη σταδιακή κατάργηση όλων των ορυκτών καυσίμων, τερματισμό της αποψίλωσης των δασών, μείωση των εκπομπών CO2 και την εφαρμογή των μέτρων από το σύνολο της κοινωνίας.

Ενώ ο χρόνος επίτευξης καθαρών μηδενικών εκπομπών θα διαφέρει ανά χώρα, όλες οι χώρες πρέπει να υιοθετηθεί μια προσέγγιση ολόκληρης της κοινωνίας για τη χάραξη του δρόμου προς το καθαρό μηδέν CO2 ή GHG εκπομπών.

Ο εξηλεκτρισμός για την αντικατάστασης της χρήσης ορυκτών καυσίμων από πράσινη ηλεκτρική ενέργεια, η αύξηση της ενεργειακής αποδοτικότητας για την κατανάλωσης λιγότερης ενέργειας και η αποθήκευση ενέργειας, είναι επίσης σημαντικές.

Τονίζεται επίσης η ανάγκη για μετασχηματισμό στη βιομηχανία, τις μεταφορές, τα κτίρια και όλους τους τομείς που πρέπει να μειώσουν γρήγορα τις εκπομπές τους, μειώνοντας παράλληλα το κόστος και παρέχοντας συν-οφέλη.

Κεντρικός είναι και ο ρόλος των δασών αφού είναι η μεγαλύτερη καταβόθρα φυσικής δέσμευσης διοξειδίου του άνθρακα και είναι ανάγκη να σταματήσει η αποψίλωση των δασών έως το 2030 και να γίνει αποκατάσταση και προστασία των φυσικών οικοσυστημάτων.