Ιουλιανού 26:Το κτίριο που στέγασε τη γενιά των νέων ελλήνων σκηνοθετών σε νέο ρόλο

Κτίσθηκε το 1926 ως κτίριο κατοικιών από έναν αρχιτέκτονα, τον Βασίλειο Τσαγρή, που διακρίθηκε για το προσωπικό του ύφος στην αρχιτεκτονική.

Στα νεώτερα χρόνια φιλοξένησε επί μακρόν την εκπαίδευση αλλά και τα όνειρα όλης της μεταπολιτευτικής γενιάς των ελλήνων σκηνοθετών, αφού στέγασε την μοναδική σχολή κινηματογράφου εν Ελλάδι, τη Σχολή Σταυράκου. Ακολούθησε η εγκατάσταση ενός ΙΕΚ και μετά …φυσικά εγκαταλείφθηκε. Για να υποστεί και μία πυρκαγιά πριν από μερικά χρόνια, δεδομένου ότι μετατράπηκε και σε καταφύγιο αστέγων.

Η ιστορία του κηρυγμένου ως διατηρητέου κτιρίου της οδού Ιουλιανού 26, που υπήρξε μια από τις ωραιότερες γειτονιές του άστεως, δεν σταματά όμως εδώ. Γιατί το εκλεκτικιστικό αυτό οικοδόμημα διασώζεται τώρα από το χρόνο και τη φθορά, καθώς πρόκειται να αποκατασταθεί στην αρχική του μορφή και να επαναχρησιμοποιηθεί, στεγάζοντας πλέον γραφεία. Ήδη η σχετική μελέτη (Αρχιτεκτονική, Στατική, Η/Μηχανολογική και Μελέτη Συντήρησης) έχει κατατεθεί προς έγκριση στο Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων του υπουργείου Πολιτισμού.

Ιδιοκτησίας του ΕΦΚΑ από το 2017 αυτό το πενταώροφο κτίριο είναι σήμερα μισθωμένο στο Ινστιτούτο της ΓΣΕΕ, το οποίο και αναλαμβάνει και την αποκατάστασή του. Συγκεκριμένα και σύμφωνα με την σχετική σύμβαση, πρόκειται για μακροχρόνια εκμίσθωση, διάρκειας 40 ετών με συμψηφισμό των μισθωμάτων με το κόστος εργασιών επισκευής (ύψους 3.111.900 ευρώ) για 32 χρόνια ενώ στη συνέχεια, το μηνιαίο μίσθωμα θα προσδιορισθεί αναλόγως.

Σε κάθε περίπτωση πάντως, πρόκειται για μία εξαιρετική εξέλιξη γι’ αυτό το κτίριο, που είχε χαρακτηρισθεί το 1996 από το υπουργείο Πολιτισμού ως μνημείο και μάλιστα, μαζί με άλλα τέσσερα του Βασίλειου Τσαγρή, «διότι αποτελούν αξιόλογα δείγματα αρχιτεκτονικής, με πλούσια διακοσμητικά στοιχεία, καθιερωμένα με την ονομασία «στυλ Τσαγρή», σημαντικά για τη μελέτη της ιστορίας της αρχιτεκτονικής μέσα στο οικιστικό πλέγμα της πόλης των Αθηνών», όπως αναγραφόταν στο αιτιολογικό της κήρυξής τους.

Από την δόξα στη φθορά

Εκφραστής ενός νεοακαδημαϊκού εκλεκτικισμού, με επιδράσεις από την Art Nouveau και τη βιεννέζικη σχολή του Ότο Βάγκνερ, ο Βασίλειος Τσαγρής (1882-1941) έκτισε το οικοδόμημα της οδού Ιουλιανού για την οικογένεια Μεταξά. Στην αρχική φάση κατασκευής του το κτίριο αποτελούνταν από υπόγειο, ισόγειο και τρεις ορόφους, με χρήση κατοικίας ενώ μερικά χρόνια αργότερα προστέθηκε και άλλος όροφος. Σύμφωνα με παλαιότερες μαρτυρίες μάλιστα, σε ένα διαμέρισμά του είχαν διατηρηθεί, με πρωτοβουλία της ενοίκου -αλλά άγνωστο ως πότε- οι αρχικές εγκαταστάσεις, ο οικιακός εξοπλισμός και η επίπλωση του 1930.

Ως το 1976 πάντως, είχε χρήση αμιγώς κατοικίας ενώ υπήρχε και ένα κομμωτήριο στο ισόγειο. Στη συνέχεια, μεταξύ 1976-1999 μέρος του υπογείου, το ισόγειο και ο 3ος όροφος χρησιμοποιήθηκαν ως διδακτικές αίθουσες από την κινηματογραφική σχολή Λυκούργου Σταυράκου και γι΄αυτό το λόγο έγιναν αρκετές εσωτερικές διαρρυθμίσεις. Ο πρώτος και δεύτερος όροφος ωστόσο, παρέμειναν κατοικίες.

Όταν το 1999 όμως, η Σχολή Σταυράκου μεταφέρθηκε σε γειτονικό κτίριο, το ισόγειο και ο 3ος όροφος εγκαταλείφθηκαν και παρέμειναν έτσι ως το 2004, που το σύνολο του κτιρίου -με εξαίρεση τον 2ο όροφο- μισθώθηκε στην ΙΕΚ ΔΕΛΤΑ, η οποία το χρησιμοποιεί έως το 2015, πραγματοποιώντας νέες μετατροπές, που επέφεραν μεγάλες αλλοιώσεις. Έκτοτε παρέμεινε εγκαταλελειμμένο, φθάνοντας ως σήμερα με βανδαλισμούς, φθορές και την πυρκαγιά του 2018, όταν κινδύνευσαν και άνθρωποι, που βρίσκονται εκεί.

H αρχιτεκτονική της μετάβασης

Το αντιπροσωπευτικότερο κτίριο της ώριμης περιόδου του Τσαγρή είναι αυτή η πολυκατοικία της Ιουλιανού 26, καθώς εδώ ο αρχιτέκτονας έχει εκσυγχρονίσει και απλουστεύσει τη μορφολογία του, εκπροσωπώντας τη σταδιακή απομάκρυνση από τον ύστερο νεοκλασσικισμό, με την εμφάνιση νέων τάσεων. Πρόκειται για εποχή μεταβατική, στην οποία κυριαρχούν τα διδάγματα των Beaux Arts αλλά και ο μακρινός απόηχος της Art Nouveau, που δεν αφήνουν ανεπηρέαστο τον Τσαγρή, ο οποίος όμως δεν ξεχνά και την παράδοση.

Μορφολογικά έτσι, το κτίριο διαχωρίζεται σε τρεις οριζόντιες ζώνες: βάση – κορμό – στέψη. Τονισμένος είναι ο γραμμικός, κατακόρυφος άξονας ενώ και στις δύο όψεις, επί της Ιουλιανού και του πεζοδρόμου της οδού Αινιάνος, υπάρχουν εξώστες και βεράντες. Ειδικά ο μαρμάρινος εξώστης του α΄ ορόφου εδράζεται σε μαρμάρινα φουρούσια ενώ σε όλους τους εξώστες υψώνονται κίονες. Η στέψη εξάλλου του κτιρίου διαμορφώνεται με προεξέχον γείσο, να σημειωθεί όμως, ότι ο τέταρτος όροφος και το δώμα ως μεταγενέστερες προσθήκες δεν διαθέτουν διακοσμητικά.

Προβλήματα και επεμβάσεις

Σύμφωνα με τους μελετητές, δεν εμφανίζει ιδιαίτερα στατικά προβλήματα με εξαίρεση την πλάκα του δώματος, που λόγω κακής στεγάνωσης παρουσιάζει εκτεταμένη διάβρωση, την κεραμοσκεπή απόληξης του κλιμακοστασίου, καθώς και τα δάπεδα οροφής υπογείου και ισογείου, που λόγω της πυρκαγιάς καταστράφηκαν σχεδόν ολοσχερώς. Επίσης προβλήματα υπάρχουν στις τοιχοποιίες, όπου εμφανίζονται ρηγματώσεις και σε κάποιους πεσσούς αποκολλήσεις στη συμβολή τους με τους τοίχους.

Σε γενικές γραμμές έτσι, και εκτός από την αποκατάσταση των παθολογιών, οι επεμβάσεις θα είναι ήπιες, χωρίς να προκαλούνται αλλαγές στο κέλυφος του κτιρίου. Διατηρούνται επομένως τα αυθεντικά του στοιχεία και κατά το δυνατόν τα υφιστάμενα υλικά κατασκευής ενώ θα είναι περιορισμένης κλίμακας οι εσωτερικές διαρρυθμίσεις. Τα ξύλινα κουφώματα και τα ξύλινα δάπεδα ωστόσο προτείνονται να αντικατασταθούν, λόγω της κακής κατάστασης διατήρησής τους και για λόγους ενεργειακής αναβάθμισης του κτιρίου.

Τέλος, η κεντρική είσοδος παραμένει επί της οδού Ιουλιανού, καθώς και το κεντρικό κλιμακοστάσιο ενώ προτείνεται και μία νέα απ΄ευθείας σύνδεση του ισογείου με τον περιβάλλοντα χώρο για τη δημιουργία συνέχειας με το απέναντι κτίριο της ΓΣΕΕ επί της οδού Αινιάνος.

Διαβάστε επίσης:

Μια ιππήλατη άμαξα, όχημα άλλης εποχής και ειδικής χρήσης αιτείται διάσωση

Ένας Πικάσο από τη συλλογή του θρύλου των «Γκόστμπαστερς» στο σφυρί

Ο Φειδίας στη Ρώμη και οι Μυκηναίοι στη Σικελία – Η αρχαία ελληνική τέχνη ταξιδεύει