Μελάς Μαρτίνος: Με Κεν Πράις και το «μπανάλ» ως τέχνη

«Όλα μοιάζουν σοβαρά και ερεβώδη», σημείωνε ο ιδιοφυής Κεν Πράις (Ken Price), που ο Ανδρέας Μελάς παρουσιάζει στην γκαλερί Melas Martinos (Μελάς Μαρτίνος). «Αλλά δίχως κανονική αναμέτρηση με την ασημαντότητα της συνεισφοράς μας, δύσκολα μένει χώρος για γνήσιο γέλιο».

Τελευταία ευκαιρία σήμερα για να παρακολουθήσει κανείς την καταπληκτικά στημένη έκθεση που ο Ανδρέας Μελάς παρουσιάζει στην melas martinos.

Ο Κεν Πράις (1935-2012) επινόησε το δικό του αισθητικό ιδίωμα στην κεραμική τέχνη αναδημιουργώντας την αρχαία παράδοση. Υπήρξε ανανεωτής της τόσο ως γλύπτης όσο και ως ζωγράφος πρωτότυπων σχεδίων. «Νομίζω ότι οι γλύπτες πρέπει να διδάσκονται σχέδιο για να μπορούν να κοιτάζουν αυτό που οραματίζονται», είχε επισημάνει.

Μεγάλες προσδοκίες

Ο επιμελητής Ανδρέας Μελάς μοιάζει με τον μάγο που κάθε φορά ανασύρει μέσα από το μαγικό καπέλο του κάτι μοναδικό και απρόσμενο. Το μάτι του παραμένει ευαισθητοποιημένο για την πρωτοπορία της διεθνούς σκηνής. Επιλέγει να δείξει την πιο πρωτότυπη έκφανσή της, την πιο πάλλουσα και ευθύβολη.

Ο Κεν Πράις γεννήθηκε στο Λος Άντζελες και υπήρξε από τους κύριους εκπροσώπους της κεραμικής τέχνης την περίοδο άνθισής της τη δεκαετία του 1950. Σε εκείνη την εύπορη καλλιτεχνικά περίοδο, οι μεγάλες προσδοκίες των φιλότεχνων σε συνδυασμό με τις προσωπικές φαντασιώσεις μεγαλείου των νέων δημιουργών σήμαινε ότι ορισμένοι καλλιτέχνες υπερτιμούνταν.

Ο Κεν Πράις όμως διαπνεόταν από γνήσια ταπεινοφροσύνη. Μπροστά στο ατέρμονο ταξίδι της γνώσης, στην επιθυμία να εμβαθύνει όλο και περισσότερο στην κεραμική και στη ζωγραφική, διαισθανόταν πλήρως τη δική του ασημαντότητα. Κάτι που ο ίδιος τελικά θεώρησε προνόμιο αφού η αμφισβήτηση τον οδηγούσε πάντα σε κανούργια εκφραστικά μονοπάτια.

Κανείς δεν δουλεύει όπως ο Πράις

Η πρώτη του έκθεση πραγματοποιήθηκεστα είκοσι πέντε του χρόνια στη θρυλική γκαλερί Ferus του Λος Άντζελες. «Απολύτως κανένας δεν εργάζεται όπως ο Κεν Πράις, ούτε στην ανατολική ούτε στη δυτική ακτή», σημείωναν τότε έγκριτοι αισθητικοί της τέχνης. Έργα του παρουσιάστηκαν στα σημαντικότερα ιδρύματα των ΗΠΑ (Συλλογή Μενίλ, Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης στη Νέα Υόρκη, μεταξύ άλλων).

Ο τρόπος λειτουργίας του ακολουθούσε τις επιταγές των μεγάλων δασκάλων του Ζεν. Συνδυάζοντας το ανασφαλές πνεύμα του αρχάριου με την πυγμή του άτακτου αγοριού. Το χιούμορ τον συνόδευε σε κάθε καλλιτεχνική έκφραση.

Μοιραίο κάλεσμα

Ο Κεν Πράις χαρακτήριζε το ταλέντο του μοιραίο «κάλεσμα» (με μεγάλο δισταγμό).

Με μικρά, σχολαστικά βήματα εξύψωνε το πιο ασήμαντο, μπανάλ αντικείμενο της καθημερινότητας σε κάτι καινοφανές. Έτσι δημιουργούσε συχνά θαυμάσιες μορφές εμποτισμένες με φως. Φαίνεται ότι αρκετά συχνά αρνιόταν τη χρηστικότητα των κεραμικών σκευών. Θεωρούσε την καλλιτεχνική μανιέρα ένα είδος πλαστογράφησης του εαυτού. Φανταζόταν τη διαδικασία της τριβής με το γήινο αυτό υλικό, το παιχνίδι με την πλαστικότητά του, σαν τον μικρό θεό που αναμοχλεύει τα δημιουργήματά του.

Ευθυμία και σωματικές καλύμπες

Μέντοράς του υπήρξε ο ελληνοαμερικανός Πίτερ Βούλκος (Peter Voulkos 1924-2002). Εκείνος που με περίσσεια αρρενωπότητά ισχυριζόταν ότι αναμετριόταν κατά μέτωπο με τα αντικείμενά του. Αντιθέτως, ο Πράις δούλευε με μεθοδικότητα στη μικρή κλίμακα. Πίστευε ότι εκεί πύκνωνε πολλαπλάσια δύναμη. Θαύμαζε τον Τζόζεφ Κορνέλ (Joseph Cornell, 1903 -1972).

Αμφότεροι ο Τζόζεφ Κορνέλ και ο Κεν Πράις δραστηριοποιούνταν στις παρυφές της συγκεκριμένης καλλιτεχνικής σκηνής. Αλλά οι συνθέσεις του Κορνέλ προσφέρονταν στη μελαγχολική ενατένιση. Αντιθέτως, τα έργα του Πράις, με κύρια ενασχόλησή τους τις σωματικές καμπύλες, διαποτίζονταν από ευθυμία και διάθεση για ανατροπή.  Η ζωντάνια αυτών των μορφών σχετιζόταν με το θερμό κλίμα της εξοχής όπου εργαζόταν (στο Νέο Μεξικό). Ενώ στις διαστάσεις τους τηρούνταν φυσικές αναλογίες.

Οικολογική παρακμή

Τα κεραμικά της σειράς Pluto ware (1993-1996) που παρουσιάζει ο Ανδρέας Μελάς στην Melas Martinos, απαρτίζονται από μπολ, πιάτα, κούπες, βάζα. Λεπτές πινελιές με ζοφερό τόνο απεικονίζουν βιομηχανικά εργοστάσια που σκορπίζουν σκοτεινά σύννεφα. Τρομακτικές πετρελαιοκηλίδες που στιγματίζουν εξοχικά τοπία, ζωγραφισμένα με εκπληκτική γήινη παλέτα, σαν να ματώνουν.

Και έτσι δημιουργείται μια παραδοξότητα: Τα κεραμικά σκεύη που χρησιμεύουν ως φορείς θρεπτικών αξιών, να κοσμούνται από εικόνες με ερεβώδεις ορίζοντες και δηλητηριώδη νερά.

Τα έργα φιλοτεχνήθηκαν όταν ο Κεν Πράις επέστρεψε στο Λος Άντζελες (παίροντας θέση στο πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας) και εγκαταστάθηκε στην πόλη.

Το όνομα της σειράς προκύπτει από τον μυθικό Πλούτωνα, που εκτός από θεός του κάτω κόσμου υπήρξε και προστάτης των καρπών. Ο αγγλικός τίτλος αποτελεί λογοπαίγνιο που λειτουργεί ως συνήχηση με τον όρο pollution (μόλυνση). Μία από τις σπάνιες φορές που o Πράις υποκύπτει σε δυσοίωνη ερμηνεία της πραγματικότητας και την αποτυπώνει.

Το έρεβος λεπτεπίλεπτα σχεδιασμένο

Ο Πράις παρέμενε φειδωλός στα λόγια. Διέθετε περιορισμένο λεξιλόγιο και πρόσεχε να μην προδώσει το μυστήριο που πίστευε ότι εγκιβωτίζει η αληθινή τέχνη. Μόνο σε μια από τις τελευταίες του συνεντεύξεις, υπήρξε αρκούντως γλαφυρός.

«Μπορώ να εκφράσω ιδέες. Και το κάνω. Πρόκειται για δεξιότητα που συνήθιζα να αποκαλώ “πορεία προς το ασυνείδητο” και εκεί μου αρέσει να καταφεύγω, ξέρετε, σε αυτό το χώρο όπου βρίσκεται κανείς ανοιχτός, όπου το μυαλό σιωπά και σύντομα αναδύονται διαφόρων ειδών πράγματα, ξέρετε, διαφόρων ειδών πιθανότητες».

Η έκθεση θα ρίξει την αυλαία της στο τέλος του μήνα.

Το παραπάνω κείμενο βασίζεται σε μελέτη που δημοσιεύει η γκαλερί melas martinos που διευθύνει και επιμελείται ο Ανδρέας Μελάς.

Ken Price: Sculpture and Drawing

Διάρκεια ως σήμερα 23 Σεπτεμβρίου 2023

Melas Martinos

Πανδρόσου 50

10555 Αθήνα

Τρίτη με Σάββατο 12 – 6 μμ και κατόπιν ραντεβού.