Μεξικό ή Σαλαμίνα;

Μια μικρή εξοχική κατοικία εκφραστικής λιτότητας που αγαπάει το φως, όσο και τις έντονες αποχρώσεις του πηλού, καταφέρνει να ξεχωρίσει στον Σαρωνικό κόλπο. Με την υπογραφή του αρχιτεκτονικού γραφείου AREA (Architecture Research Athens), όχι, αν και θα μπορούσε, δεν βρίσκεται στον κόλπο του Μεξικού.

To τοπίο της Σαλαμίνας, η γεωγραφία και η ιδιαίτερη οικιστική ανάπτυξή του νησιού, αποτέλεσαν την αφετηρία του σχεδιασμού αυτής της μικρής εξοχικής κατοικίας στο Αιάντειο (105 μόλις τετραγωνικών).

Παρά την ένδοξη ιστορία της, με τη διάσημη ναυμαχία στα στενά που τη χωρίζουν από τη στεριά να έχει εξέχουσα θέση, η παρακμή της μέχρι πρότινος ακμάζουσας ναυπηγοεπισκευαστικής ζώνης, σκιάζει το μέλλον με αβεβαιότητα. Η μετέωρη θέση της Σαλαμίνας, μεταξύ στεριάς και θάλασσας, πόλης και φύσης, αντιστέκεται στον χαρακτηρισμό της ως ατόφιου τόπου διακοπών. Χωρίς την εξωστρέφεια ενός τυπικού παραθαλλάσιου προορισμού, η Σαλαμίνα απευθύνεται σε μία κοινότητα μόνιμων κατοίκων και λίγων επισκεπτών.

Το οικόπεδο της προτεινόμενης κατοικίας είναι ένα μικρό επίπεδο κομμάτι γης, χωρίς ιδιαίτερη θέα, με μόνα αξιοσημείωτα χαρακτηριστικά μια μεγάλη ελιά και ένα παλιό πηγάδι. Ακολουθώντας μια στρατηγική εσωστρέφειας, η κατοικία αναπτύσσεται περιμετρικά, αξιοποιώντας το μικροκλίμα και τους δημιουργούμενους υπαίθριους χώρους.

Σε αντίθεση με τις μόνιμες κατοικίες του νησιού που έχουν προκύψει μέσα από μία “προσθετική” διαδικασία αυτοσχέδιων επεκτάσεων, ανταποκρινόμενες σε διαρκώς μεταβαλόμενες ανάγκες κατοίκησης, εδώ η ιδέα του παραθερισμού μετουσιώνεται, απαλλαγμένη από τις υλικές ανάγκες της καθημερινότητας, μέσα από μια διαδικασία “αφαίρεσης” από έναν αρχικό όγκο.

Οι εξωτερικοί τοίχοι δίνουν την εντύπωση μιας μονολιθικής κατασκευής, που όμως μέσα της κρύβει μια μεγάλη κεντρική αυλή. Μία στενή πύλη οδηγεί από το δρόμο στην εσωτερική αυλή, και μία δεύτερη, τοποθετημένη αντιδιαμετρικά, οδηγεί στον πίσω κήπο με τη μικρή πισίνα. Μέσα στην αυλή δύο γυάλινα κουτιά στεγάζουν τους κύριους χώρους διημέρευσης και ενσωματώνουν την υπάρχουσα ελιά.

Χάρη στα ολόσωμα συρόμενα υαλοπετάσματα, το όριο μεταξύ του μέσα και του έξω καταργείται, ενώ ταυτόχρονα ρυθμίζεται η διαμπερής κυκλοφορία από το μπροστά στο πίσω μέρος του οικοπέδου. Η μέγιστη ελευθερία κινήσεων προκύπτει όταν τα υαλοπεάσματα και οι δύο πύλες του σπιτιού ανοίξουν, με αποτέλεσμα τη δημιουργία μιας σειράς υπαίθριων χώρων που χωρίζουν την κατοικία στα δύο.

Όλοι οι ιδιωτικοί χώροι της κατοικίας είναι ενσωματωμένοι σαν κοιλότητες στους βαρείς περιμετρικούς τοίχους και επικοινωνούν μεταξύ τους μέσω της κεντρικής αυλής. Δευτερεύουσες αυλές αφήνουν το φως και τον αέρα να διεισδύσει, ενώ το δωμάτιο φιλοξενούμενων μπορεί να λειτουργήσει ανεξάρτητα μέσα από τη δική του αυλή, όπου βρίσκεται και το πηγάδι.