Εναέριος σμυριδορυχείων Νάξου: Μεγάλο πλιάτσικο, εγκατάλειψη και παραλογισμός-Οι ευθύνες Δήμου και ΥΠΕΝ

Ένα από τα σημαντικότερα υπαίθρια βιομηχανικά μνημεία της χώρας, οι εγκαταστάσεις του Εναέριου σιδηρόδρομου εκφόρτωσης σμύριδας στην Ανατολική Νάξο, καταστρέφονται και χάνονται από την αδιαφορία και το διαχρονικό πλιάτσικο.

Ανήκει στο Υπουργείο Περιβάλλοντος που δεν το θέλει, το εγκαταλείπει και το αφήνει να διαλυθεί από τη θάλασσα, το χρόνο και κάθε ενδιαφερόμενο που παίρνει ελεύθερα ό,τι του αρέσει.

Ο Εναέριος, με τις γραμμές και τα βαγόνια εκφόρτωσης, τα κτίσματα του Δημοσίου και τις Μπίγιες εκφόρτωσης στο μόλο της Μουτσούνας αν και αποτελούν κηρυγμένο ιστορικό διατηρητέο μνημείο, δεν προστατεύονται από την Πολιτεία ούτε το Δήμο. Αντί να αναδείξουν την ιστορία τους δημιουργώντας ένα υπαίθριο βιομηχανικό Μουσείο, κατά τα πρότυπα του Γεωπάρκου του Λαυρίου, το αντιμετωπίζουν ως παλιοσίδερα, προσβάλλοντας τη συλλογική μνήμη και την ιστορία του τόπου.

Αντί να το προστατέψουν, ως μοναδικό βιομηχανικό μνημείο, να το συντηρούν και να παρουσιάζουν την ιστορία της σμύριδας από τα απομεινάρια του, και να επιχειρήσουν και να δημιουργήσουν ένα μονοπάτι πολιτιστικής κληρονομιάς της Unesco μαζί με τα άλλα ορυχεία του Αιγαίου, εντάσσοντάς το στα σχετικά ευρωπαϊκά προγράμματα, αντί να δημιουργούν αξία για το νησί και τη χώρα, επιτρέπουν εδώ και δεκαετίες το πλιάτσικο.

Η σημερινή του κατάντια, αντιπροσωπεύει με τον πιο χαρακτηριστικό τρόπο, όλες τις αγκυλώσεις και την ανικανότητα της σημερινής Πολιτείας και της τοπικής αυτοδιοίκησης να υπερασπιστεί τη δημόσια περιουσία και την πολιτιστική μας κληρονομιά.

Μεγάλα σιδερένια βαγόνια πουλήθηκαν από ιδιώτες, τα κουβαδάκια του εναέριου  χρησιμοποιούνται από βοσκούς σαν ποτίστρες, σμιλεμένες πέτρες φεύγουν από τα δημόσια κτήρια, ενώ ακόμη και Ρομά, προσπάθησαν να ρίξουν ολόκληρο πυλώνα του εναέριου για να πουλήσουν τα σίδερα.

Το κτήριο διοίκησης καταρρέει, οι μπίγιες εκφόρτωσης, που αποτελούν σήμα κατατεθέν της γραφικής παραθαλάσσιας και τουριστικής πλέον Μουτσούνας, σκουριάζουν και ο Δήμος αδιαφορεί, γιατί θεωρεί ότι είναι αρμοδιότητα του ΥΠΕΝ. Μάλιστα ούτε καν απαντά στο αίτημα του τοπικού Συλλόγου να βαφτούν οι σκουριασμένες μπίγιες, ενώ η σιδερένια μαούνα που κάποτε μετέφερε τη σμύριδα….πετάχτηκε στην μέση της διαδρομής Απείρανθος-Μουτσούνα στο δρόμο για τα ορυχεία, και μια νύχτα (το 2012-13) ανατινάχτηκε (!!), απο μεγάλη ποσότητα εκρηκτικών,  άγνωστο γιατί.

Τα παραπάνω και άλλα πολλά παράλογα, προέκυψαν στην προσπάθεια να απαντηθεί , το ερώτημα γιατί αντί να συντηρήσει και να αξιοποιεί η Πολιτεία το έτοιμο υπαίθριο βιομηχανικό μουσείο, συντηρώντας τις υποδομές του, το εγκαταλείπει…

Ο Δήμος Νάξου δεν παρεμβαίνει γιατί, όπως δηλώνει στο mononews.gr ο Δήμαρχος Νάξου Δημήτρης Λιανός, δεν έχει αρμοδιότητα.

Έχει ζητήσει να μεταβιβαστεί από το ΥΠΕΝ στο Δήμο η αρμοδιότητα και η χρήση των σμυριδορυχείων, και συνδέει με αυτή την εξέλιξη την οποιαδήποτε παρέμβασή του. Η νομοθετική ρύθμιση όμως αργεί, και στο μεταξύ, τα κτήρια πέφτουν, το ιστορικό μνημείο καταρρέει και το πλιάτσικο συνεχίζεται και σε λίγα χρόνια δε θα υπάρχει τίποτα για να σωθεί.

Η ολοκληρωμένη μελέτη για υπαίθριο βιομηχανικό μουσείο υπάρχει αλλά δεν αξιοποιείται. Η μελέτη για την αξιοποίηση των υποδομών της σμύριδας σε ένα ολοκληρωμένο υπαίθριο βιομηχανικό μουσείο, έγινε το 2000 από το Πολυτεχνείο από τους καθηγητές Νίκο Μπελαβίλα και Αντώνη Φραγκίσκο, αλλά δεν στηρίχθηκε από την Πολιτεία και το Δήμο Νάξου και δεν προχώρησε.

Σήμερα, οι τουρίστες βλέπουν τα σύρματα και τα κουβαδάκια του ιδιότυπου παλιού τελεφερίκ πάνω από τα βουνά της Ανατολικής Νάξου και  αναρωτιούνται τί είναι αυτό που αντικρίζουν, αφού δεν υπάρχει πουθενά η ιστορική πληροφορία, για να μάθουν την εκπληκτική ιστορία εκμετάλλευσης της σμύριδας του παλαιότερου μεταλλείου του Αιγαίου, που ξεκινά από τον 15ο αιώνα και η ιστορία του, αφηγείται την εξέλιξη  του ελληνικού κράτους τον 20ο αιώνα. Μαθαίνουν  όμως την ανικανότητα την ανευθυνότητα και τον παραλογισμό του σύγχρονου ελληνικού κράτους που επιβεβαιώνεται από κάθε κυβέρνηση.

Παρά την αδιαφορία και την εγκατάλειψη, εντυπωσιάζει τους επισκέπτες, και στο trip advisor βρίσκεται ανάμεσα στα πέντε πρώτα ιστορικά μνημεία της Νάξου.

Το ΥΠΕΝ, έχει μειώσει όσο γίνεται τους υπαλλήλους που αφιερώνει στη σμύριδα, αγνοεί το μνημείο και ασχολείται μόνο με την πληρωμή των ενσήμων των σμυριδεργατών.

Της… αρμόδιας Υπηρεσίας

Το ιστορικό κτήριο της διοίκησης των σμυριδορυχείων, -με τις τοιχογραφίες στους τούχους-, πέφτει. Όσο για το ΥΠΕΝ…. έχει αναθέσει το θέμα στην αρμόδια Υπηρεσία… Το Γραφείο Σμυριδωρυχείων Νάξου υπάγεται στο Τμήμα Επιθεώρησης Μεταλλείων του Υπουργείου Περιβάλλοντος και Ενέργειας.

Για την αποκατάσταση του κτηρίου Διευθυνσης που καταρρέει η αρμόδια υπηρεσία του ΥΠΕΝ απαντά στον τοπικό Σύλλογο “τα Καπόνια” (αφού ο Δήμος δεν …έχει αρμοδιότητα, ο Σύλλογος κάνει τη δική του προσπάθεια) στο παρακάτω έγγραφο, ότι έχει υποβάλει δύο αιτήματα (!) στην αρμόδια υπηρεσία από  το Νοέμβριο του 2022,  για να επισκευαστεί το κτήριο και ο εναέριος!

 

Νίκος Μπελαβίλας (ΕΜΠ): Θα μπορούσαμε να έχουμε πολιτιστική διαδρομή Ορυχεία του Αιγαίου

Τι θα μπορούσε να γίνει;

Την προσπάθεια του Πολυτεχνείου για την δημιουργία ενός υπαίθριου βιομηχανικού Μουσείου μας αφηγείται ο καθηγητής του ΕΜΠ Νίκος Μπελαβίλας,  που διηύθυνε το Γραφείο Λαυρίου του ΕΜΠ για τη δημιουργία του Τεχνολογικού-Πολιτιστικού Πάρκου, το Βιομηχανικό Μουσείο Ερµούπολης και είναι επιστημονικός υπεύθυνος του έργου του Μουσείου Μεταλλείας-Μεταλλουργίας Λαυρίου.   Ο κ. Μπελαβίλας ήταν επικεφαλής  των ερευνών του ΕΜΠ για τα ιστορικά μεταλλεία στο Αιγαίο, το Μητρώο Ελληνικής Βιομηχανικής Κληρονομιάς, το ιστορικό κέντρου της Πρέβεζας, το Μητροπολιτικό Πάρκο Ελληνικού, το στρατηγικό σχέδιο για τις ακτές του Σαρωνικού και της αποτύπωσης των προσφυγικών οικισμών του Πειραιά και μέλος της Διεθνούς Επιτροπής για τη Διατήρηση της Βιομηχανικής Κληρονομιάς – TICCIH.

Ο κ. Μπελαβίλας δηλώνει στο mononews: “Ξεκινήσαμε το 1997 στο Πολυτεχνείο και σχεδιάσαμε ένα υπαίθριο μουσείο, σε μήκος 9 χλμ από το Λυώνα μέχρι τη Μουτσούνα. Αποτυπώσαμε το σύστημα των πυλώνων του εναέριου σιδηρόδρομου και καταθέσαμε την πρόταση ως Πολυτεχνείο στη Νομαρχία το 2000. Ταυτόχρονα κάναμε και πρόταση στο Horizon ( ή στο Leonardo) για την ανάδειξη της άυλης και υλικής πολιτιστικής κληρονομιάς. Η πρόταση όμως δεν στηρίχτηκε από την τοπική αυτοδιοίκηση και το 2002 απορρίφθηκε”.

Σημειώνεται ότι το Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο ανέλαβε την αποκατάσταση του μεγάλου βιομηχανικού συγκροτήματος της Γαλλικής Εταιρείας Μεταλλείων Λαυρίου. Η αρχιτεκτονική, τεχνική και ιστορική τεκμηρίωση των κτιρίων και των εγκαταστάσεων, η ανακάλυψη και διάσωση του αρχείου της εταιρείας είναι βήματα τα οποία άνοιξαν τον δρόμο για την περαιτέρω έρευνα.

“Σήμερα ο Δήμος Σερίφου, μας ζητά βοήθεια για να κάνουμε κάτι ανάλογο στη Σέριφο. Η μελέτη για τη Νάξο υπάρχει χρειάζεται μόνο επικαιροποίηση, αλλά από τότε δε μας το ζήτησε κανείς. Το ορυχείο σμύριδας  της Νάξου είναι το παλιότερο του Αιγαίου και θα μπορούσε με το Γεωπάρκο του Λαυρίου ως Μητρόπολη, να αποτελέσουν τα πέντε ορυχεία, σε Λαύριο, Μήλο, Σέριφο, Νάξο και Θάσο να αποτελέσουν ένα πολιτιστικό μονοπάτι της Unesco”, αναφέρει ο κ. Μπελαβίλας..

Δημήτρης Λιανός-Δήμαρχος Νάξου: Πρέπει να περάσει η αρμοδιότητα και χρήση των σμυριδορυχείων στο Δήμο

Για τον Δήμαρχο Νάξου, η αξιοποίηση των υποδομών και των κτηρίων και η συντήρησή τους μπορεί να γίνει μόνο αν το ΥΠΕΝ, αναθέσει την αρμοδιότητα στο Δήμο. Επίσης, δε διαχωρίζει τη λειτουργία των ορυχείων της σμύριδας από το ιστορικό μνημείο, με αποτέλεσμα, αν δεν γίνει η μεταβίβαση της αρμοδιότητας στο Δήμο, ο Δήμος να μην κάνει τίποτα.

Ειδικότερα, ο κ. Λιανός σημειώνει στο mononews: ” Οι εκτάσεις αυτές ανήκουν στο υπουργείο Περιβάλλοντος. Το υπουργείο θέλει να κλείσει το Ορυχείο σμύριδας ως μη βιώσιμο, και εμείς έχουμε ζητήσει να μας παραχωρηθεί, στο Δήμο Νάξου, η αρμοδιότητα και η χρήση στα ορυχεία και τις εγκαταστάσεις και όλης της έκτασης. Τότε θα μπορέσουμε να υποβάλουμε τεχνικά δελτία για τις αποκαταστάσεις και τις επισκευές του εναέριου και των κτηρίων. Πρέπει όμως πρώτα να μας παραχωρηθεί η χρήση. Τώρα δεν έχει αρμοδιότητα ο Δήμος σε τίποτα από όλα αυτά.

Τη συντήρηση του εναέριου την έχει το Υπουργείο Περιβάλλοντος, και πρέπει εκείνο να φροντίζει και την αξιοποίηση και την διατήρησή του. Έχει τη διεύθυνση Επιθεώρησης, τη διεύθυνση Συντήρησης, δηλαδή υπαλλήλους που στέλνουν έγγραφα ο ένας στον άλλον, χωρίς να ενδιαφέρονται να κάνουν τίποτα, γιατί ούτε διαθέτουν πόρους, ούτε φρόντισαν να το εντάξουν στις αναπλάσεις του Ταμείου Ανάκαμψης.

Θέλω να αξιοποιήσω τη σμύριδα σύμφωνα με τη μελέτη της Ernst and Young

Σχετικά με το πώς θα μπορούσε να αξιοποιηθεί η σμύριδα, ο κ. Λιανός σημειώνει: “Επί υπουργείας Χατζηδάκη, το 2020, έγινε μια μελέτη της Ernst and Young που ανέδειξε τις δυνατότητες αξιοποίησης της σμύριδας.

Σήμερα το Υπουργείο Ενέργειας, έχει υποβαθμίσει τη δραστηριότητα αυτή, και δεν ασχολείται πια κανένας υπάλληλος. Κατάργησε την όποια δομή είχε εδώ, και μόνο πληρώνει 400.000 περίπου το χρόνο μόνο για τα ένσημα των σμυριδεργατών. Εμείς ζητάμε να εκχωρήσει αυτά τα ποσά στο Υπουργείο Εσωτερικών ώστε να συνεχίσουν να τα πληρώνονται τα ένσημά τους οι σμυριδεργάτες και αφού περάσει η δραστηριότητα στο Δήμο Νάξου.

Και όταν γίνει βιώσιμη η λειτουργία του ορυχείου μετά από 5 με 10 χρόνια, να μη χρειάζεται πια να τα δίνει. Το ΥΠΕΝ θέλει να διώξει την εξόρυξη σμύριδας και θέλει να το παραχωρήσει σε τρίτο και το πιο λογικό είναι να το πάρει ο Δήμος”, σημειώνει ο κ. Λιανός.

Ωστόσο το υπουργείο έχει ήδη κάποιες δεσμεύσεις….σε άλλο τρίτο, όπως εξηγεί ο κ. Λιανός: ” Το ΥΠΕΝ έχει κάνει ένα διαγωνισμό και εκποίησε μια μεγάλη ποσότητα σμύριδας, που ανέλαβε ένας ανάδοχος. Ο τοπικός αυτός επιχειρηματίας αγοράζει όλη την ποσότητα σμύριδας και το ΥΠΕΝ έχει δέσμευση να δίνει όλη την ποσότητα της σύμβασης. Εμείς ως Δήμος ζητάμε από το υπουργείο να μας παραχωρήσει τη δραστηριότητα της εξόρυξης και την έκταση για να μπορούμε να κάνουμε παρεμβάσεις στο πλαίσιο ενός σχεδίου αξιοποίησης της σμύριδας και της έκτασης.

Επίσης ζητάμε να σπάσει τη σύμβαση με τον τοπικό επιχειρηματία, που αγοράζει τις ποσότητες, ώστε να το αξιοποιήσει ο Δήμος”.

Στα εμπόδια ήταν και οι αντιδράσεις ειδικά των Κορωνιδιατών σμυροδεργατών, που φοβούνται, ότι αν περάσει στο Δήμο το ορυχείο θα χάσουν δικαιώματα. “Τώρα πιστεύω ότι κάμπτονται οι αντιδράσεις και είμαι αισιόδοξος ότι μπορεί να προχωρήσει η μεταβίβαση στο Δήμο. Αλλά και σήμερα βρισκόμαστε εκεί που ήμασταν και πριν δυο χρόνια, αναμένουμε να περάσει η αρμοδιότητα στον Δήμο Νάξου”, αναφέρει ο Δήμαρχος του νησιού..

“Επικρατεί ένας παραλογισμός”

Για το Δήμαρχο Νάξου, για να λυθεί το πρόβλημα με τις εγκαταστάσεις που καταρρέουν, πρέπει να λυθεί ο γόρδιος δεσμός της λειτουργίας των ορυχείων, που βασίζεται στον Κανονισμό της Σμύριδας, όπως προσδιορίζεται από ένα Διάταγμα του 1935. Επίσης εντοπίζει μια σειρά από παραλογισμούς, στον τρόπο που διαχειρίζεται το ΥΠΕΝ το θέμα.

“Επικρατεί ένας παραλογισμός. Μέχρι το 2022 τα σμυριδορυχεία δεν είχαν καν ΑΕΠΟ, λειτουργούσαν χωρίς περιβαλλοντικούς όρους. Απέκτησαν ΑΕΠΟ το 2022, αλλά και τώρα χρειάζεται ειδική μελέτη για την ασφάλεια για κάθε στοά που κάνει εξόρυξη και γι αυτό φέτος δεν έχουν ακόμη λειτουργήσει. Γιατί δεν αναλαμβάνει την ευθύνη ο υπουργός, να λειτουργήσουν στοές χωρίς μέτρα προστασίας και Περιβαλλοντικούς όρους. Πέρυσι για να ανοίξουν οι στοές και να λειτουργήσουν για ένα μήνα για να παραχθούν οι ποσότητες που έπρεπε ώστε να πάρουν τα ένσημά τους οι σμυριδεργάτες, …..κατατέθηκε νομοθετική ρύθμιση και την ψήφισε ομόφωνα το Ελληνικό Κοινοβούλιο …για να ανοίξουν οι στοές…

Να σας πω εδώ, ότι σύμφωνα με τον Κανονισμό των Ορυχείων Σμύριδας και το Διάταγμα του 1935, τα ένσημα μπαίνουν με το καντάρι και όχι με το χρόνο, οπότε μπορεί σε ένα μήνα να λάβουν τα ένσημα του έτους, αν συμπληρώσουν τις ποσότητες που αντιστοιχούν. Ο ιδιοκτήτης κάθε στοάς, δηλώνει ο ίδιος πόσοι δούλεψαν στην στοά και τι ποσότητες παρέδωσαν  και ανάλογα με αυτή τη δήλωση μπαίνουν τα ένσημα….Και δεν παίρνουν μισθό, μόνο ένσημα, τα οποία είναι συμπληρωματικά για κάποιους αν κάνουν άλλη δουλειά και έχουν άλλο κύριο ασφαλιστικό φορέα.

Αν περάσουν στο Δήμο, θα υπάρξει ένας εξορθολογισμός, να μάθουμε τουλάχιστον ποιοι και πόσοι είναι στη λίστα. Θα δημιουργηθεί μια δομή ανάπτυξης για την τοπική κοινωνία”, σημειώνει ο κ. Λιανός.

Άλλος παραλογισμός, είναι ότι ο Δήμος ζητησε από το Υπουργείο το κτήριο διοίκησης και δεν του το έδωσε. Ο τοπικός σύλλογος Καπόνια, ζήτησε το ζυγιστήριο, ένα μικρό κτήριο από το ΥΠΕΝ και το πήρε. Αλλά μετά ζητάμε από το Δήμο ευθύνες για την συντήρηση.

Τρίτος παραλογισμός, ο ίδιος υπάλληλος του ΥΠΕΝ που έρχεται και κάνει έλεγχο και βλέπει τα λατομεία του μαρμάρου που δεν τηρούν περιβαλλοντικούς όρους αλλά τα επιτρέπει, ο ίδιος έχει και τη σμύριδα, και την κλείνει γιατί δεν τηρεί περιβαλλοντικούς όρους.

Τέταρτος παραλογισμός….δεν ξερουν. Οταν κάναμε τη σύσκεψη με υπουργείο Εσωτερικών και το ΥΠΕΝ, για να περάσει η δραστηριότητα σμύριδας στο Δήμο και να μεταβιβαστεί η χρηματοδότηση των 400.000 για τα ένσημα των σμυριδεργατών, ρωτούσαμε τους Διευθυντές των αρμόδιων υπηρεσιών του ΥΠΕΝ ποιές είναι οι υποχρεώσεις σε τρίτους, δηλαδή στον ανάδοχο που πουλάει το Δημόσιο όλη την ποσότητα. Δεν ξέρανε που είναι η σύμβαση και τι προβλέπει, ούτε αν μπορεί να σπάσει….

Γιώργος Μπάκαλος (πρώην Πρόεδρος Κοινότητας Απειράνθου): Έχω σταματήσει γύφτους που ετοιμάζονταν να καταβάσουν ολόκληρο πυλώνα του Εναέριου για να πάρουν τα σίδερα

Ο Γιώργος Μπάκαλος ήταν ο προηγούμενος Πρόεδρος του τοπικού Συμβουλίου Απειράνθου στον οποίο μας παρέπεμψε ο νυν Πρόεδρος Μανώλης Αυγερινός, λέγοντας ότι εκείνος γνωρίζει καλά το πρόβλημα.

Ο Γιώργος Μπάκαλος μίλησε στο mononews.gr με μεγάλη απογοήτευση για τη στάση της Πολιτείας διαχρονικά και περιγράφει την καταστροφή του ιστορικού βιομηχανικού μνημείου.

“Παλιά μιλούσα στους τουρίστες για την ιστορία του Εναέριου, αλλά σταμάτησα να το κάνω γιατί ντρέπομαι γι αυτό που αντικρύζουν. Τα βαγόνια, τα σύρματα, οι εξοπλισμοί εξαφανίζονται κάθε χρόνο όλο και περισσότερο. Όποιος θέλει παίρνει ό,τι προλάβει να πάρει.

Σε μαζωμούς (τόπους βοσκών),  θα δεις τα κουβαδάκια του εναέριου να έχουν γίνει ποτίστρες για τα ζώα. Ένα συνεχές πλιάτσικο. Τις ράγες του Εναέριου θα τα δεις στις κληματαριές.

Και τα μεγάλα σιδερένια βαγόνια που ήταν πάνω στις γραμμές φόρτωσης, μπήκαν σε φορτηγά και πουλήθηκαν για σίδερα. Αυτό έγινε τη δεκαετία του 90. Υπήρχαν ράγες πάνω στο μόλο και επειδή δεν έγινε το έργο της πάκτωσής τους, τις πήρε η θάλασσα. Και όλο το έργο εδώ και 30 χρόνια, φθείρεται και καταστρέφεται.

Πλιάτσικο έγινε και στα σπίτια του Δημοσίου και στις αποθήκες με τα ανταλλακτικά. Όποιος ήθελε έπαιρνε ότι ήθελε. Ακόμη και τις σμιλευμένες πέτρες έπαιρναν από τα κτήρια και τις έβαζαν στα σπίτια τους.

Όσο υπήρχαν κάποιοι υπάλληλοι του Δημοσίου στην περιοχή, υπήρχε μια εγκράτεια. Τα τελευταία χρόνια που το υπουργείο απέσυρε όλους τους υπαλλήλους από εκεί, δεν υπάρχει κανένα όριο πια και πλέον καταστρέφεται συστηματικά. Δεν έχει καμιά σχέση το πώς ήταν πριν μερικά χρόνια και τι έχει απομείνει σήμερα. Και ο Δήμος μετέφερε το Γραφείο Σμυριδορυχείων στη Χώρα απομακρύνοντας και τον τελευταίο άνθρωπο που θα μπορούσε να φρενάρει το πλιάτσικο”.

“Και αιτία είναι η αδιαφορία, μονίμως, από όλους του υπουργούς που πέρασαν. Όταν μίλησα στον επί Προεδρίας μου υπουργό ΥΠΕΝ κ. Σκουρλέτη για τη συντήρηση, μας είπε εκβιαστικά, να δεχτούμε να γίνει Συνεταιρισμός και μετά να συζητήσει για συντήρηση των κτηρίων και των υποδομών. Όποτε η τοπική κοινότητα ή ο Δήμος ζήτησε από το ΥΠΕΝ να συντηρηθεί το ιστορικό βιομηχανικό αυτό μνημείο, αυτό αρνήθηκε. Και μάλιστα μας αντιμετώπιζαν με ειρωνικό και περιπαικτικό τρόπο.”

Αγγελική (Λίνα) Ημέλλου: Καταστρέφεται η βιομηχανική κληρονομιά της Νάξου

Η ιστορία της σμύριδας και του εναέριου σιδηρόδρομου