Στην τετραετία που πέρασε η χώρα μας έζησε μία επιχειρηματική αναγέννηση. Είχαν περάσει τα πέτρινα χρόνια των μνημονίων και τα αντί-επιχειρηματικά έτη του ΣΥΡΙΖΑ, όταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης ξεκίνησε το άνοιγμα της οικονομίας, δίνοντας νέα ηθική διάσταση στον κόσμο των εταιρειών.
Το θέμα της κοινωνικά αποδεκτής επιχειρηματικής ηθικής δεν είναι περιθωριακό. Έχοντας κερδίσει το μονοπώλιο της σκέψης παράγοντας πολυπληθή (αν και όχι τόσο πολυμαθή) κείμενα, η αριστερά είχε επιβάλει σε σημαντικό βαθμό την θέση ότι η επιχειρηματική δράση είναι «κακή» για την κοινωνία. Στο ένα άκρο το ΚΚΕ με την ιαχή ότι οι επιχειρηματίες πίνουν το αίμα του λαού. Λίγο πιο πέρα το ΠΑΣΟΚ που δεν διακρίθηκε για την φιλό-επιχειρηματική του προσέγγιση (κάτι με τις καθηλώσεις των τιμών, κάτι με τις ξαφνικές και αναίτιες κρατικοποιήσεις) . Ανάμεσα στα δύο αυτά κόμματα, βρέθηκε ο ΣΥΡΙΖΑ που φρόντισε να στείλει τις επενδύσεις στα τάρταρα και τους επιχειρηματίες στην ξενιτιά.
Η κυβέρνηση Μητσοτάκη έδωσε ξανά «αξιοπρέπεια» (ο αγγλικός όρος dignity έχει σημασία) στην επιχειρηματική δράση και ο επιχειρηματικός κόσμος – στην Ελλάδα και στο εξωτερικό – ανταποκρίθηκε. Παρά τις κρίσεις και με την βοήθεια ευρωπαϊκών κονδυλίων, η χώρα μας κατάφερε να βγει γρήγορα στην επιφάνεια και να διακριθεί για τον ρυθμό ανάπτυξης της. Πρώτα ήρθε, δηλαδή, η αλλαγή νοοτροπίας και μετά ακολούθησαν οι πράξεις.
Με τα πολλά πλεονεκτήματά του αλλά και τα όχι λίγα μειονεκτήματά του, ο επιχειρηματικός κόσμος κατ’ αρχάς επεδίωξε τον εκσυγχρονισμό του –κυρίως όμως μέσω συνεργασιών με ξένους που συμπεριλάμβαναν και διάθεση μετοχών. Το σχετικά μεγάλο μέρος της προσαρμογής, όμως, έπεσε στις πωλήσεις ελληνικών εταιρειών σε ξένους.
Η συγκεκριμένη τάση μπορεί να ερμηνευτεί με αναφορά στην ψυχολογική κούραση του Έλληνα επιχειρηματία μετά από δεκαετίες που κατηγορήθηκε για τα μύρια όσα. Εξάλλου, ούτε ο Κωνσταντίνος Καραμανλής ήταν ιδιαίτερα ευνοϊκά διακείμενος προς τον επιχειρηματικό κόσμο – πόσο μάλιστα ο Ανδρέας Παπανδρέου και όλο το Βαθύ ΠΑΣΟΚ. Η σύντομη θητεία του Κωνσταντίνου Μητσοτάκη δεν επαρκούσε για να αλλάξει η νοοτροπία, αυτή του Κώστα Καραμανλή έμεινε με το αποτύπωμα του προθαλάμου των μνημονίων.
Το επιχειρηματικό μοντέλο της τελευταίας τετραετίας μπορεί να ήταν αναγκαίο για να περάσει η χώρα από την απόρριψη στην αποδοχή της έννοιας της επιχειρηματικότητας ως μία θεμιτή και επιθυμητή δράση, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι το μοντέλο είναι κατ’ ανάγκη το ένα και μοναδικό και το μόνιμα αποδεκτό από την κοινωνία.
Λίγο πριν τις εκλογές και πάντως μετά από αυτές, το σύστημα δείχνει τάσεις ανεξέλεγκτης από τους θεσμούς λειτουργίας. Τα παραδείγματα επεκτείνονται από τις παραβάσεις της εργατικής νομοθεσίας και τις εικονικές εκπτώσεις μέχρι την δημιουργία ολιγοπωλιακών καταστάσεων και έμφασης σε ολοένα αυξανόμενα περιθώρια κέρδους. Ταυτόχρονα, ομολογουμένως χωρίς να υπάρχουν συγκεκριμένα στοιχεία, επικρατεί η κοινή αίσθηση ότι τα πλεονεκτήματα της ανάπτυξης που φέρνει η περίπου φρενήρης (για τα ελληνικά δεδομένα) επιχειρηματική δράση υποχρεωτικά ωφελούν την μεγάλη μάζα των πολιτών. Προσωπικά θα εκτιμούσα πως μία μελέτη των εξελίξεων μπορεί να δείξει διεύρυνση της ανισότητας.
Το βάρος της προσαρμογής αναπόφευκτα πέφτει στην κυβέρνηση, που οφείλει να χαράξει τα όρια και τις κατευθύνσεις, αλλά και στον ίδιο τον επιχειρηματικό κόσμο, που οφείλει να αναρωτηθεί αν η Ελλάδα θα αποτελέσει εξαίρεση στην σκληρή παγκόσμια κριτική που έχει αρχίσει να ασκείται κατά των πρακτικών της σύγχρονης επιχειρηματικότητας: το ανελέητο κυνήγι του άμεσου κέρδους, της δημιουργίας λογιστικών υπεραξιών, της ραγδαίας αύξησης των χρεών, της τεράστιας ανόδου των ανισοτήτων.
Στο πλαίσιο αυτό, το ενδιαφέρον της ΔΕΗ για την Κωτσόβολος μπορεί εύκολα να ερμηνευτεί ως μία εκμετάλλευση ισχύος και εγκαθίδρυσης ολιγοπωλιακής θέσης σε τομέα συναφή με την ενέργεια. Λέμε τώρα.
Διαβάστε επίσης
ΕΙΔΗΣΕΙΣ ΣΗΜΕΡΑ
