Οι «Ειδοί του Μαρτίου», το ιερό δισκοπότηρο της Νομισματικής σε έκθεση – Μαζί άλλα 6.500 κλεμμένα νομίσματα

Το περίφημο χρυσό νόμισμα του Βρούτου, οι «Ειδοί του Μαρτίου», το ακριβότερο του κόσμου, αφού είχε πουληθεί για 4,2 εκατ. δολάρια θα παρουσιαστεί σε έκθεση τον προσεχή Σεπτέμβριο στο Νομισματικό Μουσείο.

Μαζί με αυτό το «ιερό δισκοπότηρο της Νομισματικής», όπως έχει χαρακτηρισθεί λόγω της σπανιότητάς του, που επιστράφηκε στην Ελλάδα τον περασμένο Μάρτιο θα εκτεθούν όμως και χιλιάδες άλλα νομίσματα και αρχαία έργα, όλα προϊόντα αρχαιοκαπηλίας.

Πρόκειται για ένα εντυπωσιακό σύνολο, αποτελούμενο από 6.594 νομίσματα – από χρυσό, ήλεκτρο, άργυρο ή χαλκό-  που φυλάσσονται ήδη στο Νομισματικό Μουσείο, καθώς και από 35 αρχαιότητες , που βρίσκονται σε άλλα ελληνικά μουσεία και Εφορείες Αρχαιοτήτων.

Ανάμεσα στα τελευταία βρίσκεται ο μαρμάρινος Κούρος του 560 π.Χ.  που επαναπατρίσθηκε στις αρχές του 2022 από τη Νέα Υόρκη, όπου βρισκόταν στη συλλογή του αμερικανού δισεκατομμυριούχου Μάικλ Στάινχαρντ, μαζί με πολλές άλλες κλεμμένες αρχαιότητες από την Ελλάδα και άλλες χώρες.

Επίσης, ο περίφημος χάλκινος καλυκωτός κρατήρας, έργο του 370 π.Χ. από τη συλλογή της Σέλμπι Γουάιτ και του Λίον Λέβι –κι αυτή μια συλλογή με πλήθος παράνομων αρχαιοτήτων – που επαναπατρίστηκε από τη Νέα Υόρκη το 2008.

Ακόμη, η κεφαλή του Ερμή Προπυλαίου (πιθανότατα από ερμαϊκή στήλη) του 1^ου -2^ου μ.Χ. αιώνα, που είχε εξαχθεί παράνομα από τη χώρα στα τέλη της δεκαετίας του ΄80 για να επαναπατρισθεί το 2015, αφού εμποδίστηκε η δημοπράτησή της από τον οίκο Bonham’s στο Λονδίνο το 2014.

Αλλά και ένα τηγανόσχημο σκεύος από γαλαζωπό, χλωριτικό σχιστόλιθο, πιθανόν από τη Νάξο της Πρωτοκυκλαδικής εποχής, που  επαναπατρίστηκε το 2014 από το Κρατικό Μουσείο του Μπαντεν της Καλσρούης, μετά από τριετείς διαπραγματεύσεις μεταξύ Ελλάδας και Γερμανίας.

Οι Νόστοι

Με τίτλο «Νόστιμον Ήμαρ. Ξενιτεμοί & Νόστοι», η έκθεση θα παρουσιαστεί, στο πλαίσιο του επίσημου εορτασμού των Ευρωπαϊκών Ημερών Πολιτιστικής Κληρονομιάς 2023, που έχουν θέμα  «Πολιτιστική Κληρονομιά και Παράδοση: Μαρτυρίες του χθες στο σήμερα».

Σύμφωνα με το σκεπτικό της έτσι, φιλοδοξία είναι και η παρουσίαση του έργου των υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού και των συναρμόδιων αστυνομικών και εισαγγελικών αρχών στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, σχετικά με την κατάσχεση και επιστροφή μεγάλου αριθμού παρανόμως  αποκτηθέντων και διακινηθέντων κινητών μνημείων.

Η παρουσίασή της εξάλλου, σε δύο θεματικές ενότητες, που θα αφορούν η μία τα επαναπατρισθέντα αρχαία τέχνεργα και η δεύτερη τις κατασχεθείσες ή παραδοθείσες αρχαιότητες αποσκοπεί στην κάλυψη των διαφορετικών, κάθε φορά περιπτώσεων

Σύμφωνα με το αίτημα της διοργάνωσής της έκθεσης, που κατατέθηκε στο Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο η ανάπτυξή της θα γίνει κατά κύριο λόγο στις δύο αίθουσες περιοδικών εκθέσεων του μουσείου, συγκεκριμένα στον β΄ όροφο του Ιλίου Μελάθρου και στην αίθουσα «Μάντω Οικονομίδου» του α΄ ορόφου, καθώς επίσης όμως, και σε άλλους χώρους του μουσείου. Η διάρκειά της θα είναι ως τις 31 Δεκεμβρίου

Η ιστορία σε ένα νόμισμα

Ιδιαίτερο είναι το ενδιαφέρον για την πρώτη παρουσίαση του χρυσού νομίσματος του Βρούτου, καθώς μόνον τρία ίδια έχουν διασωθεί. Εξάλλου, όπως για πολλά από τα αρχαία που έχουν επιστρέψει –με όποιο τρόπο στην Ελλάδα-  έτσι και για τους «Ειδούς του Μαρτίου» η ιστορία πίσω τους και οι περιπέτειές τους μέσα στο χρόνο είναι έως και μυθιστορηματικές.

Με τις λέξεις «Eid Mar» στην μία του όψη και στην δεύτερη το πορτρέτο του Βρούτου αυτός ο σπάνιος aureus Βρούτου είχε κοπεί το 42 π.Χ. ως θριαμβική αναφορά στη δολοφονία του Ιούλιου Καίσαρα το 44 π.Χ.  Γι΄αυτό και κάτω από τις λέξεις εμφανίζονται ο σκούφος της Δημοκρατίας και δύο ξίφη. Η κοπή είχε γίνει σε νομισματοκοπείο, που είχε ιδρύσει ο Μάρκος Ιούνιος Βρούτος, μεταξύ Φιλίππων και Καβάλας στο διάστημα των δύο ετών, που διεξαγόταν ο πόλεμος εναντίον της Ρώμης. Στόχος ήταν εξάλλου, η καταβολή των μισθών στους στρατιώτες που είχε μαζί του ο συνωμότης πολιτικός, δολοφόνος του Ιούλιου Καίσαρα.

Στους Φιλίππους άλλωστε δόθηκε η τελική μάχη το 42 π.Χ. με την ήττα Βρούτου και Κάσσιου από τον Οκταβιανό και τον Μάρκο Αντώνιο.

Σύμφωνα με την Εισαγγελία του Μανχάταν, που είχε παραδώσει το νόμισμα, μαζί με άλλα 29 αρχαία, επίσης προερχόμενα από αρχαιοκαπηλία, στην υπουργό Πολιτισμού Λίνα Μενδώνη, οι «Ειδοί του Μαρτίου» εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στη διεθνή αγορά τέχνης το 2016, Τότε το νόμισμα είχε προσφερθεί προς πώληση στο Μόναχο, χωρίς όμως  να αναφέρεται η προέλευσή του. Στη συνέχεια μεταφέρθηκε λαθραία στο Λονδίνο, όπου πουλήθηκε σε αγοραστή  με έδρα τις Ηνωμένες Πολιτείες. Τελικώς κατασχέθηκε από το Γραφείο της Εισαγγελίας κατά τη διάρκεια μιας κοινής έρευνας με πολλές ξένες αστυνομικές υπηρεσίες.

Το αργυρό δηνάριο

Ένα ακόμη νόμισμα Βρούτου, αργυρό δηνάριο από το μετακινούμενο, στρατιωτικό νομισματοκοπείο του, θα παρουσιαστεί στην έκθεση. Το νόμισμα είχε πουληθεί από δύο Έλληνες  στην εταιρεία Classical Numismatic, Inc. στο Λονδίνο έναντι μεγάλου χρηματικού ποσού, αλλά όταν η πώληση έγινε αντιληπτή το 2005, το υπουργείο Πολιτισμού ξεκίνησε μεγάλο δικαστικό αγώνα για τη διεκδίκησή του, κάτι που τελικώς επιτεύχθηκε το 2006.

Ανάμεσα στα λοιπά νομίσματα που έχουν επαναπατρισθεί και θα εκτεθούν, περιλαμβάνονται αργυρά και χάλκινα νομίσματα από τη Νέα Υόρκη, τη Ζυρίχη, το Τορίνο, το Μόναχο, τη Βέρνη, το Σαν Φραντσίσκο, ακόμη και από το Ελσίνκι.

Προερχόμενα από κατασχέσεις και παραδόσεις εξάλλου, οι θησαυροί  νομισμάτων της Καλαμαριάς, του  Ποντολείβαδου Κιλκίς, Βέργι πλησίον Σερρών, Κυπαρισσίας, Βεργίνας, Σοφικού και Ουγγρί Αχαΐας.

Διαβάστε επίσης:

Ο «Εραστής της λαίδης Τσάτερλι», μια βίλα στο Κάπρι και μερικά εκατομμύρια

Συλλογή χιλιάδων έργων τέχνης του Μπερλουσκόνι – Αλλά ποια αξίζουν πραγματικά;

Το Μεγάλο Ταξίδι στην Ελλάδα του 19ου αιώνα – Συνεργασία Μουσείου Μπενάκη και Βρετανικής Πρεσβείας