Τατιάνα Σπινάρη Πολλάλη: «Επανάληψη είναι και επανεφεύρεση»

Μια καινούργια σύλληψη της επανάληψης στην εικαστική γλώσσα δοκιμάζει η Τατιάνα Σπινάρη Πολλάλη της CITRONNE Gallery με την ομαδική έκθεση Επαναλήψεις, στον Πόρο. Η ιδιοκτήτρια της γκαλερί έκλεψε λίγο χρόνο για να εξηγήσει στο mononews πώς οι έντεκα καλλιτέχνες της ομαδικής αντιλαμβάνονται και συγκροτούν το έργο τους γύρω απο το κοινό στοιχείο της επανάληψης.

Πρόκειται για τους Νίκος Αλεξίου, Beppe Caturegli, Αλέκος Κυραρίνης, Χριστίνα Μήτρεντσε, Μυρτώ Ξανθοπούλου, Μαρία Οικονομόπουλου, Νίνα Παπακωνσταντίνου, Νίκος Ποδιάς, Έφη Σπύρου, Θάλεια Χιώτη, Πάνος Χαραλάμπους.

Λεπτεπίλεπτα, εξαιρετικά έργα, που δυστυχώς δεν μπορούν να χωρέσουν με άνεση όλες τους οι φωτογραφίες στο συγκεκριμένο αφιέρωμα…

Καθένας από αυτούς τους καλλιτέχνες βέβαια ακολουθεί την δική του, ιδιάζουσα ή “ιδιωτική” προσέγγιση. Τη δική του ταυτότητα, την δική του μεθοδολογία και οπτικό λεξικό. Όλοι χρησιμοποιούν ποικιλόμορφα μέσα και υλικά. Ως κοινό χαρακτηριστικό στη διαδικασία και την τεχνική τους (όπως θα διευκρινίσει παρακάτω η ιδιοκτήτρια και ιστορικός τέχνης Τατιάνα Σπινάρη Πολλάλη), διακρίνεται η αναφορά στην χειρωνακτική εργασία ενώ υποβόσκει η κοινωνική και πολιτική παράμετρος.

Βασικό στοιχείο της δημιουργίας

«Η επανάληψη, δηλαδή τα οργανωμένα ορόσημα του χρόνου, είναι το δομικό στοιχείο που ρυθμίζει την ζωή μας – τον προσωπικό και κοινωνικό μας βίο», εξηγεί η ιδιοκτήτρια της CITRONNE Τατιάνα Σπινάρη Πολλάλη. «Κατ’ αναλογίαν, η επανάληψη ήταν πάντα ένα βασικό στοιχείο της καλλιτεχνικής δημιουργίας».

Οι έντεκα εικαστικοί που συμμετέχουν στην έκθεση κινούνται με γνώμονα μια καθησυχαστική ρουτίνα, βασισμένη στην χειρωνακτική κίνηση, όπως την οικοδομεί το συνεκτικό στοιχείο της επανάληψης. Έτσι, «τα έργα που προκύπτουν αποτελούν μία εργασία αυτορρύθμισης, πρώτα για τους ίδιους τους καλλιτέχνες».

Αυτορρύθμιση

Και τι εννοεί επισημαίνοντας την έννοια αυτορρύθμιση; Ότι «μέσα από την επανάληψη καταγράφεται ένας εσωτερικός ρυθμικός κανόνας, που ανακλά μία εσωτερική δομή -εκεί που η μορφή του κόσμου, όπως τον κατανοούμε και όπως τον διαισθανόμαστε, μορφοποιείται σε δονούμενες βασικές γραμμές. Η εσωτερική ανάγκη αποτύπωσης εντάσσεται σε μία δίνη αφηγηματική, σε έναν ίλιγγο, στη βάση του οποίου οι δημιουργοί οργανώνουν την έκφρασή τους. Έτσι καταγράφεται η καλλιτεχνική αγωνία. Γίνεται πράξη μία διαδικασία ενωτική η οποία έχει διάρκεια πολύ πριν αλλά και πολύ μετά από τη δημιουργία ενός έργου. Έτσι αξιολογείται και να συγκροτείται το τεκμήριο ενός στιβαρού εκφραστικού κέντρου».

Η Επανάληψη εμβαθύνει και νοηματοδοτεί

Θα μπορούσε κανείς να διακρίνει αυτή τη διαδικασία στα έργα της έκθεσης. Η Επανάληψη συνιστά δυναμικό στοιχείο και άρα όπως παρατηρεί η Τατιάνα Σπινάρη Πολλάλη, «η επανάληψη συχνά συνιστά επανεφεύρεση. Η επανάληψη δεν σημαίνει ότι το στοιχείο που επαναλαμβάνεται είναι πανομοιότυπο, αλλά ότι με την επανάληψη επαναορίζεται και εξελίσσεται προς διάφορες κατευθύνσεις. Εμβαθύνει. Τονίζει και νοηματοδοτεί».

Έτσι, η επανάληψη εν προκειμένω εκφράζεται «ως μοτίβο, ως πανομοιότυπη παράθεση κειμένου και λέξεων, ως αλλεπάλληλες εικόνες», τονίζει η ίδια. «Η επανάληψη της κίνησης, η εμμονική ιεροτελεστική διαδικασία,η τάξη-ταξινόμηση, η κοπιώδης εμβάθυνση είναι μερικά από τα διακριτά χαρακτηριστικά των έργων της έκθεσης. Δημιουργείται, επομένως, μια “άλλη” πραγματικότητα την οποία ο καλλιτέχνης είτε αποκαλύπτει, είτε ανασυνθέτει, είτε και εφευρίσκει», τονίζει η Τατιάνα Σπινάρη Πολλάλη.

Ιδιωτική προσέγγιση σε ομαδική έκθεση

Αλλά έχει σημασία η συγκεκριμένη επιλογή καλλιτεχνών και η συνύπαρξή τους στην ίδια έκθεση. Διότι δεν ανήκουν στην ίδια γενεά ή φύλο, ούτε μοιράζονται κοινό τόπο καταγωγής ή τόπο δημιουργίας. Επιπλέον, «ακολουθούν μια “ιδιωτική” προσέγγιση, ο καθένας με την δική του ταυτότητα, την δική του μεθοδολογία, το δικό του οπτικό λεξικό. Χρησιμοποιούν ποικιλόμορφα μέσα και υλικά και ακολουθούν διαφορετικές μεθόδους και τεχνικές», παρατηρεί η Τατιάνα Σπινάρη Πολλάλη.

«Παρά την ατομικότητα αυτή, όμως, στην έκθεση αναδύονται κοινοί τόποι. Οι καλλιτέχνες μοιράζονται ένα κοινό. Η προκύπτουσα καλλιτεχνική δημιουργία σχετίζεται άμεσα και πρακτικά με την λαϊκή χειροτεχνία. Στους καλλιτέχνες της έκθεσης παρατηρείται ένα ένα κοινό ενδιαφέρον για την αναδιατύπωση παραδοσιακών μορφών της χειροτεχνίας – η οποία, άλλωστε, αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του υλικού μας πολιτισμού, ως δομικό στοιχείο ταυτότητας και κοινότητας. Κοινό χαρακτηριστικό στην διαδικασία και την τεχνική των καλλιτεχνών της έκθεσης είναι και η συνεπαγόμενη αναφορά στην χειρωνακτική εργασία, με μία υποβόσκουσα κοινωνική και πολιτική διάσταση», επαναλαμβάνει η ιστορικός τέχνης.

Νίκος Αλεξίου

Ο Νίκος Αλεξίου παρουσιάζει σε μία εκδοχή σημερινή, την εικαστική του εκτίμηση σε ό, τι αφορά την διάρθρωση και τη μορφή του γνωστού δαπέδου της Μονής των Ιβήρων. Πρόκειται στην ουσία για μια οπτική αναδόμηση η οποία διατηρεί την ρυθμική σύσταση του δαπέδου, αλλά ανανεώνει ολοκληρωτικά το μέτρο της αισθητικής σε μια  νέα εικόνα. Η Black Curtain, το δεύτερο έργο, έχει διάρθρωση και δυναμική δομή ως «πλέξη» ενός βασικού μοτίβου. Η σταθερή και δεδομένη χειρωνακτική συμπεριφορά δημιουργεί ένα λεπταίσθητο αποτέλεσμα, στα όρια μιας προσωπικής «προσευχής».

Νίκος Ποδιάς

Ο Νίκος Ποδιάς συμμετέχει με τρία έργα εικαστικά θεωρήματα –επικλήσεις- σε αυτό που ονομάζεται επιμονή και μετασχηματίζεται σε θάρρος. Ο καλλιτέχνης για ακόμη μία φορά επιλέγει την λιτότητα στη σύσταση των έργων του. Σχοινοβατεί επιλέγοντας την ελάχιστη εικονοποίηση και την μέγιστη αφιέρωση  σε έναν εσωτερικό κανόνα. Έργα όπως το «Fragment» ή το «Net» αποτελούν μία διαδικασία ανασύστασης της σύγχρονης δημιουργίας με πολύ απλούς όρους.

Χριστίνα Μήτρεντσε

Το χαρτί είναι το υλικό το οποίο επεξεργάζεται η Χριστίνα Μήτρεντσε. Τα «Ακροκέραμα» είναι μια σειρά γλυπτικών χειροποίητων έργων με διπλωμένα και μεταποιημένα περιοδικά κεντήματος, χαρτιά, εξώφυλλα βιβλίων και εφήμερο υλικό από την οικογενειακή συλλογή της καλλιτέχνιδας με αναφορές στην χειρονακτική παράδοση και την αρχιτεκτονική, μεταξύ άλλων. Η επανάληψη στη δουλειά της επικεντρώνεται στα ίδια τυπωμένα μοτίβα που βρίσκονται στα εκ νέου οικειοποιημένα βιβλία ή συλλεκτικά περιοδικά, που αποτελούνται από διαφορετικά μοτίβα, τα οποία στη συνέχεια επαναλαμβάνονται με τον ίδιο τρόπο σε όλο το τυπωμένο χαρτί ή σελίδες. H Μήτρεντσε χρησιμοποιεί την επανάληψη του διπλώματος του χαρτιού και των σελίδων με τον ίδιο ρυθμό των μοτίβων που ρέουν σε όλο το γλυπτό. Ἐτσι ολόκληρο το γλυπτό γίνεται μια ενιαία, συνεκτική ενότητα.

Μυρτώ Ξανθοπούλου

Η επαναλαμβανόμενη γραφή, η επαναλαμβανόμενη φράση είναι κεντρικό στοιχείο στην δουλειά της Μυρτώς Ξανθοπούλου. Οι λέξεις και οι χειρονομίες που επαναλαμβάνονται απαιτούν χρόνο, και κόπο. Η επανάληψη λειτουργεί σαν καταγραφή αυτού του χρόνου. Τα έργα έτσι αποκτούν μια χρονική διάσταση, υπερβαίνουν την κυριολεξία και την υλικότητά τους, γίνονται σχεδιαγράμματα διαλογισμών. Η επανάληψη είναι μέθοδος δουλειάς αλλά και «στρατηγική» ύπαρξης, κατανόησης, και αποδοχής, του καθημερινού, του αβάσταχτου, του βαρετού.

Νίνα Παπακωνσταντίνου

Η Νίνα Παπακωνσταντίνου παραθέτει γνωστά λογοτεχνικά έργα ως πυκνογραμμένες δυσανάγνωστες σελίδες. Το κείμενο εξαφανίζεται, γίνεται εικόνα και ρυθμός. Η γραφή, η αντιγραφή και η αποτύπωση, ως εικαστική πρακτική,  δημιουργούν τα επαναληπτικά μοτίβα.

Στη δουλειά της Νίνας Παπακωνσταντίνου η επανάληψη έχει να κάνει με τη διαδικασία, τόσο στα έργα με αποτύπωμα κόκκινου καρμπόν σε χαρτί, όσο και σε αυτά με μπλε μελάνι καρμπόν από τη σειρά της Βιβλιοθήκης. Δεν επαναλαμβάνει δηλαδή εικόνες ή μοτίβα, αλλά επαναλαμβάνει τον ίδιο τρόπο μεταγραφής ή αποτύπωσης των κειμένων σε κάθε σειρά.

Στην περίπτωση των έργων με αποτύπωμα μπλε καρμπόν, για παράδειγμα, χρησιμοποιεί τον ίδιο τύπο χαρτιού, τον ίδιο τύπο καρμπόν, ακόμα και τον ίδιο τύπο στυλό για κάθε έργο. Οι διαφορές μεταξύ των έργων σχετίζονται με άλλες συνισταμένες, όπως το μέγεθος του βιβλίου ή το λογοτεχνικό είδος (πεζογραφία, ποίηση, θεατρικό κλπ.)

Θάλεια Χιώτη

Η Θάλεια Χιώτη έχει και αυτή ως αφετηρία το βιβλίο. Από τις αποκολλημένες σελίδες αναδημιουργεί πλέγματα, νήματα και υφάνσεις, από την  επανάληψη των οποίων προκύπτει μια κωδικοποιημένη πληροφορία. Η γνώση είναι, προέρχεται από ανα-γνώσεις. Μερικές είναι παράδοξες, διασταυρούμενες, υποδόριες. Τα “ξεφλουδισμενα” κείμενα του Φρόιντ όπως η ερμηνευτική των ονείρων είναι μια από αυτές.

Μαρία Οικονομοπούλου

Μια άλλη προσέγγιση εκθέτει η Μαρία Οικονομοπούλου η οποία κεντά πάνω σε ύφασμα. Οι παρατιθέμενες τακτικές σειρές από γυναικείες παλάμες παραπέμπουν αυτομάτως στην χειρομαντεία αλλά και, συνειρμικά, στην κίνηση του χεριού που δημιουργεί. Με αφετηρία την φωτογραφία, συνθέτει φυτικές επαναλήψεις, άνθη και φύλλα, σε επαναλαμβανόμενες παραλλαγές σε σχήμα Όμικρον, δηλαδή μια ανθοφορούσα διακοσμημένη έλλειψη.

Έφη Σπύρου

Η Έφη Σπύρου επίσης δημιουργεί μοτίβα που θυμίζουν κεντήματα, έστω και αν το χρηστικό υλικό της είναι βιομηχανικό. Πρόκειται για ένα πλέγμα δομών και συστημάτων, το οποίο αντανακλά και κοινωνικές εμπειρίες, όπως και οικολογικούς προβληματισμούς.

Αλέκος Κυραρίνης και Beppe Caturegli

Στις 11 εικαστικές παρεμβάσεις περιλαμβάνονται τα γλυπτά του Αλέκου Κυραρίνη και του Beppe Caturegli. Ο Αλέκος Κυραρίνης επεξεργάζεται το μάρμαρο. Αντλεί από φυτικά στοιχεία, η επανάληψη των οποίων δημιουργεί ρυθμικά μοτίβα. Τα έργα αυτά, λεπτεπίλεπτα ως προς την σχολαστική τους επεξεργασία, παραπέμπουν στα λιθανάγλυφα της Τήνου, αλλά και στα δαντελωτά κεντήματα της παραδοσιακής χειροτεχνίας του νησιού. Αντιθέτως, ο Beppe Caturegli, με χρηστικό υλικό τον πηλό, δημιουργεί αρχετυπικούς κόσμους. Επεξεργάζεται αφαιρετικά τον χρόνο ως κύκλο, δηλαδή ένα σχήμα χωρίς αρχή ή τέλος.

Πάνος Χαραλάμπους

Τέλος, ο Πάνος Χαραλάμπους στο έργο του από την ενότητα  Tobacco Archive ζωγραφίζει επαναλαμβανόμενους αριθμούς και γράμματα – λογαριασμούς, ημερομηνίες και ονόματα πάνω σε επιφάνεια φτιαγμένη από αλλεπάλληλες στρώσεις φύλων καπνού. Στο βίντεο “Η κλέφτρα καρακάξα”,  αποτυπώνει τον εαυτό του σε μια επανάληψη, μια συστηματική και σταθερή ρουτίνα φροντίδας, η οποία οδηγεί στην εξημέρωση και την ταύτιση.

Και… Ἐπὶ τύμβῳ

Παράλληλα με την έκθεση στην CITRONNE Gallery, στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Πόρου, εγκαινιάζεται η ατομική έκθεση του Αλέκου Κυραρίνη «Ἐπὶ τύμβῳ», σε συνεργασία με την Τατιάνα Σπινάρη Πολλάλη της CITRONNE Gallery.

Διάρκεια έκθεσης: 27 Μαΐου – 30 Σεπτεμβρίου, 2023.

Πληροφορίες

CITRONNE Gallery – Πόρος

ΕΠΑΝΑΛΗΨΕΙΣ

Νίκος Αλεξίου Ι Beppe Caturegli I Αλέκος Κυραρίνης Ι Χριστίνα Μήτρεντσε Ι Μυρτώ Ξανθοπούλου Ι Μαρία Οικονομόπουλου Ι Νίνα Παπακωνσταντίνου Ι Νίκος Ποδιάς Ι ‘Εφη Σπύρου Ι Θάλεια Χιώτη Ι Πάνος Χαραλάμπους

Εγκαίνια: 27 Μαΐου 2023 | 20.00 – 22.00
Διάρκεια: 27 Μαΐου – 27 Ιουλίου 2023