Μελάς Μαρτίνος: Γιατί συστήνει τον ιδιοφυή Ken Price;

«Όλα μοιάζουν σοβαρά και μουντά», σημείωνε ο ιδιοφυής Κεν Πράις (Ken Price), που ο Ανδρέας Μελάς της Μελάς Μαρτίνος συστήνει στο ελληνικό κοινό. «Αλλά δίχως επίσημη αναμέτρηση με την ασημαντότητα της συμβολής μας δύσκολα μένει χώρος για γνήσιο γέλιο».

Ο Κεν Πράις (1935-2012) εφηύρε το δικό του αισθητικό ιδίωμα στην κεραμική τέχνη πλαγιοκοπώντας καίρια την αρχαία παράδοση. Υπήρξε αέναα ανανεωτής της τόσο ως γλύπτης  όσο και ως ζωγράφος πρωτότυπων σχεδίων. «Νομίζω ότι οι γλύπτες πρέπει να διδάσκονται σχέδιο για να μπορούν να κοιτάζουν αυτό που οραματίζονται», είχε επισημάνει.

Μεγάλες προσδοκίες

Μόνο ένας επιμελητής όπως ο Ανδρέας Μελάς, πρωτοποριακός (και ευαίσθητος μαζί) αισθητικά και φιλοσοφικά, θα μπορούσε να τον αναδείξει.

Ο Κεν Πράις γεννήθηκε στο Λος Άντζελες και υπήρξε κεντρική φιγούρα της κεραμικής τέχνης, στην άνθισή της τη δεκαετία του 1950. Έδρασε σε μια εποχή που οι μεγάλες προσδοκίες και φαντασιώσεις προσωπικού μεγαλείου αποτελούσαν ενδείξεις μεγαλοφυΐας. Εκείνος όμως διακρινόταν για την ταπεινοφροσύνη του. Μπροστά στην επιθυμία να εμβαθύνει όλο και περισσότερο στην κεραμική και στη ζωγραφική, μπροστά στο ατέρμονο ταξίδι της γνώσης, άρχισε να αντιλαμβάνεται τη δική του ασημαντότητα. Κάτι που ο ίδιος θεώρησε τελικά προνόμιο.

Κανείς δεν δουλεύει όπως ο Πράις

Η πρώτη του έκθεση πραγματοποιήθηκε όταν έκλεισε τα είκοσι πέντε στην θρυλική γκαλερί Ferus του Λος Άντζελες. «Κανείς μα κανείς, ούτε στην ανατολική ούτε στη δυτική ακτή δουλεύει όπως ο Κεν Πράις», έγραφε τότε η Κριτική. Στη διάρκεια της ζωής του έργα του φιλοξενήθηκαν σε ορισμένα από τα σημαντικότερα ιδρύματα των ΗΠΑ (στη Συλλογή Μενίλ, στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης στη Νέα Υόρκη). Θεωρείται σήμερα ένας από τους κύριους εκπροσώπους της κεραμικής τέχνης στην Αμερική.

Εργάστηκε όπως προτάσσουν οι δάσκαλοι του Ζεν, παρατηρούν οι επιμελητές στην Μελάς Μαρτίνος. Συνδυάζοντας το πνεύμα του αρχάριου με την αιχμηρότητα ενός άτακτου αγοριού.

Το χιούμορ του όμως απεκδύθηκε την ειρωνεία.

Μοιραίο κάλεσμα

Ο Κεν Πράις διστακτικά χαρακτήριζε το ταλέντο του μοιραίο «κάλεσμα». Δεν ήθελε την προδιαγεγραμμένο, το προβλέψιμο. Με μικρά, σχολαστικά βήματα μεταμόρφωνε το πιο ασήμαντο αντικείμενο σε κάτι το εξωπραγματικά πρωτόφαντο. Πολλές φορές περιφρονώντας την χρηστική φύση των κεραμικών. Θεωρούσε την επανάληψη και την μανιέρα του καλλιτέχνη σαν πλαστογράφηση του εαυτού του. Και το παιχνίδι με την πλαστικότητα του γήινου υλικού τού θύμιζε έναν μικρό θεό που αναμοχλεύει τα ίδια του τα δημιουργήματα. Με αυτό το σκεπτικό, εξύψωνε τα πιο ταπεινά, μπανάλ αντικείμενα της καθημερινότητας σε οπτικά θαύματα εμποτισμένα με φως.

Ευθυμία και σωματικές καλύμπες

Μέντοράς του υπήρξε ο ελληνοαμερικανός Πίτερ Βούλκος (Peter Voulkos 1924-2002) που με την περίσσεια αρρενωπότητά του ισχυριζόταν ότι αντιμετώπιζε τα αντικείμενά του με μετωπική επίθεση. Ωστόσο, ο Πράις δούλευε με σχολαστικότητα στη μικρή κλίμακα, που πίστευε ότι μπορούσε να εκπέμπει πολλαπλάσια δύναμη. Θαύμαζε τον Τζόζεφ Κορνέλ (Joseph Cornell 1903 -1972), και τις θήκες που λειτουργούσαν ως ταμπλώ με το εκλεπτυσμένο περιεχόμενό τους.

Αμφότεροι οι Τζόζεφ Κορνέλ και Κεν Πράις εργάζονταν στις παρυφές της συγκεκριμένης σκηνής. Αλλά ενώ οι συνθέσεις του Κορνέλ προσφέρονταν σε μελαγχολικές σκέψεις, ενώ τα έργα του Πράις προκαλούσαν έκπληξη και ευθυμία, με κύρια ενασχόλησή τους τις σωματικές καμπύλες. Η πλαστικότητα και ζωντάνια αυτών των μορφών σχετιζόταν με τη θερμότητα της εξοχής όπου εργαζόταν (στο Νέο Μεξικό) ενώ η κλίμακά τους σεβόταν τη φυσική αναλογία.

Η καταβύθιση στην οικολογική παρακμή

Τα κεραμικά της σειράς Pluto ware (1993-1996), αποτελούνται από μπολ, πιάτα, κούπες, βάζα που απεικονίζουν τοξικά εργοστάσια να ξερνούν σκοτεινά σύννεφα και απαισιες πετρελαιοκηλίδες να σπιλώνουν εξαίσια χρωματισμένα τοπία.

Φιλοτεχνήθηκαν κατά τη διάρκεια μιας ιδιαίτερης δεκαετίας όταν ο Κεν Πράις επέστρεψε στο Λος Άντζελες (πήρε θέση στο πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας) και έζησε ως επί το πλείστον στην πόλη. Δανείστηκε το όνομά τους από τον μυθικό Πλούτωνα, που εκτός από θεός του κάτω κόσμου υπήρξε και προστάτης των καρπών. Και προφανώς στα αγγλικά αποτελεί λογοπαίγνιο που συνηχεί με τον όρο pollution, μία από τις λίγες φορές που o Πράις ενδίδει σε δυσοίωνες προβλέψεις της πραγματικότητας και την αποτυπώνει.

Το έρεβος λεπτεπίλεπτα σχεδιασμένο

Και δημιουργείται έτσι ένα παράδοξο αίσθημα, τα γήινα κεραμικά που υποτίθεται ότι στο περιεχόμενό τους φέρουν θρεπτικές αξίες, αντανακλούν τελικά ερεβώδεις ορίζοντες και δηλητηριώδη νερά.

Ο Πράις παρέμενε πάντα πολύ φειδωλός στα λόγια. Χρησιμοποιούσε περιορισμένο λεξιλόγιο, πρόσεχε να μην προδώσει το μυστήριο που πίστευε ότι εκλύει η τέχνη. Σε μια από τις τελευταίες του συνεντεύξεις, υπήρξε μόνο επαρκώς γλαφυρός.

«Μπορώ να φιλοξενήσω ιδέες. Και μου έρχονται. Μια δεξιότητα που συνήθιζα να αποκαλώ “πορεία προς το ασυνείδητο” και εκεί μου αρέσει να βρίσκομαι, ξέρετε, σε αυτό το χώρο όπου βρίσκεσαι ανοιχτός, το μυαλό σωπαίνει και σύντομα διαφόρων ειδών πράγματα, ξέρετε, διαφόρων ειδών πιθανότητες προκύπτουν».

Το παραπάνω κείμενο δανείζεται στοιχεία από μελέτη που δημοσιεύει η γκαλερί melas martinos που διευθύνει ο Ανδρέας Μελάς.

Πληροφορίες

Ken Price: Sculpture and Drawing

Εγκαίνια Πέμπτη 1η Ιουνίου, 6 – 9 μμ.
Διάρκεια ως 23 Σεπτεμβρίου 2023

Melas Martinos

Πανδρόσου 50,

10555 Αθήνα
Τρίτη με Σάββατο 12 – 6 μμ και κατόπιν ραντεβού.