Η “αρχικαπετάνα” Δόμνα Βισβίζη είναι μία από τις κορυφαίες γυναίκες του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα του 1821, η οποία είχε μια τεράστια προσφορά στις θαλασσινές μάχες, έδωσε όλο το βίος της, τα κοσμήματα της, ακόμη και το μπρίκι “Καλομοίρα” για την εθνική ανεξαρτησία και στα στερνά της ζωής της, εξαθλιωμένη, πάμφτωχη, πέθανε στον Πειραιά, αφού περιπλανήθηκε στην Ερμιόνη, στο Ναύπλιο, στην Ερμούπολη της Σύρου με τα πέντε παιδιά της.

Η Δόμνα Βισβίζη, όμως, δεν είχε ούτε και από τους ιστορικούς την ανάλογη αναγνώριση των αγώνων της, όπως είχε η Λασκαρίνα Μπουμπουλίνα και η Μαντώ Μαυρογένους. Μόλις, το 2005, στήθηκε η προτομή της στο Πεδίο του Άρεως, ως ελάχιστη τιμή σε αυτήν την γυναίκα που καπετάνευσε στο μπρίκι “Καλομοίρα” με τα 16 κανόνια και τους 140 ναύτες, μετά τον θάνατο του άντρα της

1

Η Δόμνα Βισβίζη γεννήθηκε το 1783 στον Αίνο της Ανατολικής Θράκης και πέθανε σε ηλικία 67 ετών στον Πειραιά το 1850.

Το έτος 1808, σε ηλικία 25 ετών παντρεύτηκε τον καπετάνιο Αντώνη Βισβίζη ή Χατζή-Αντώνη Βισβίζη και απέκτησαν πέντε παιδιά.

Ο καπετάν Χατζη – Αντώνης ήταν καραβοκύρης και ήταν από τους πλουσιότερους της περιοχής του Αίνου. Ναυπήγησε το μπρίκι “Καλομοίρα” το οποίο είχε διαμορφωμένη και ειδική αίθουσα συνεδριάσεων.

Ο Χατζη – Αντώνης, από νωρίς είχε μυηθεί στην “Φιλική Εταιρεία” και στις 23 Μαρτίου 1821 αρμάτωσε το καλύτερο από τα καράβια του, την «Καλομοίρα», ένα μπρίκι χτισμένο στην Οδησσό, με 16 κανόνια και με πλήρωμα 140 ναύτες και ξεκίνησε τον Αγώνα.

Μαζί του ήταν και σύζυγος Δόμνα. Τον ακολούθησε με τα τέσσερα παιδιά της, τα οστά των προγόνων της, την εικόνα της Παναγίας και μια χούφτα χώμα από την Αίνο.

Η Δόμνα συμμετείχε ενεργά στις ναυμαχίες, στη Σάμο, στη Λέσβο και στον Εύριπο.

Τον Φεβρουάριο του 1821, ο καπετάν Χατζη – Αντώνης, μετέφερε με το πλοίο του από την Κωνσταντινούπολη στο Άγιον Όρος όπλα, πολεμοφόδια και τον Εμμανουήλ Παππά, που είχε αποστολή να ξεσηκώσει τη Μακεδονία.

Στις αρχές του 1822, ο Χατζή – Αντώνης Βισβίζης με το μπρίκι”Καλομοίρα” υποστηρίζει τους επαναστάτες του Ολύμπου. Συμμετέχει επίσης στις ναυμαχίες του Άθω, της Λέσβου, της Σάμου και υποστήριξε από την θάλασσα, τις επιχειρήσεις των Δημητρίου Υψηλάντη, Οδυσσέα Ανδρούτσου και του Νικηταρά στην Αγία Μαρίνα Λαμίας.

Αλλά τη νύχτα, της 17ης Ιουνίου 2022, “ημέρα Τρίτη, οκτώ ώρα νυκτός, έχασε τη ζωήν του από βόλι ο καπετάν Αντώνης Βισβίζης. Το κουμάντο του μπρικιού “Καλομοίρα” παίρνει η χήρα Δόμνα Βισβίζη».

Η Δόμνα Βισβίζη, εκείνη την περίοδο ήταν έγκυος στο πέμπτο παιδί της. Αλλά ανέλαβε αμέσως δράση, συμμετείχε στην πολιορκία της Εύβοιας, καθηλώνοντας τα στρατεύματα του Ομέρ Πασά, εμποδίζοντας τη μεταφορά τους στη Στερεά Ελλάδα.

Όμως, η Δόμνα Βισβίζη, δεδομένου ότι ξόδεψε όλη την περιουσία της για τη συντήρηση του σκάφους και τη διατροφή του πληρώματος, υποχρεώθηκε να παραδώσει την “Καλομοίρα” στους Υδραίους.

Το 1827, η Δόμνα Βισβίζη, εγκαταστάθηκε στην Ερμούπολη και τότε έδωσε και τα τελευταία 46 ισπανικά τάλληρα ως συμβολή για τον αγώνα απελευθέρωσης της Χίου.

Η Δόμνα Βισβίζη, στη συνέχεια με τα πέντε ορφανά και ανήλικα παιδιά της πήγε στο Ναύπλιο. Συνεταιρίστηκε με έναν καλόγερο για να ανοίξει καφενείο, αλλά την εξαπάτησε και έχασε και τα ελάχιστα χρήματα που είχε.

Στον λιμό του 1826 πεθαίνει και το ένα παιδί της. Η άλλοτε αρχόντισσα της Αίνου και καραβοκύρησα Δόμνα Βισβίζη, γνώρισε ττότε η μεγαλύτερη φτώχεια.

«…Γνωρίζω ότι φαίνομαι όχι μόνον οχληρά και βαρετή, αλλά και τολμηρά. Ανάγκη όμως μεγίστη μ’ αναγκάζει και μάλλον με βιάζει! Κατ’ ανάγκη λιμού, λιμοκτονίας και άκρας πτωχείας κατήντησα κλινήρης εις τόπον ξένον, μακράν των δυστυχών μου ορφανών και ανηλίκων. Δεν είμαι εις κατάστασιν να επιστρέψω εις αυτά, επειδή έμεινα έρημος και αυτής της εφημέρου τροφής στερούμενη, κινδυνεύομεν να αποθάνομεν από την πείναν! Επί Μάρτυρι Θεώ δεν έχω καν τα αναγκαία μου έξοδα να επιστρέψω προς την ατυχή οικογένειά μου… Ο πατήρ των ανηλίκων ορφανών μου εθυσίασεν και ζωήν και κατάστασιν υπέρ του έθνους, τα παιδιά του λιμοκτονούν, πεθαίνουν από την πείναν! Το έθνος δεν ευσπλαγχνίζεται; Κινδυνεύουν και εντός ολόγου χάνονται… Προστρέχω προς την έμφυτον φιλανθρωπίαν σας, θερμώς παρακαλούσα όπως μοι γίνη καν μικρά εξοικονόμησις, ίνα περιθάλψω και δυνηθή ανακουφίσω τα τέκνα μου και προλάβω αυτά πριν, ή εκ της λιμοκτονίας εξοντωθώσι. Της εξοχότητός της δούλη, η δυστυχής χήρα Δόμνα Βισβίζη», γράφει σε επιστολή της, που έστειλε με απόγνωση στον κυβερνήτη στον Ιωάννη Καποδίστρια.

Αφιερωμένο στη Δόμνα Βισβίζη είναι το δημοτικό τραγούδι, που αποκάλυψε έρευνα του Αντώνη Ρωσσίδη:

Πουλάκι πόθεν έρχεσαι, πουλάκι γι’ αποκρίσου
μην είδες και μην άκουσες για την κυρά Δομνίτσα
την όμορφη και δυνατή, την αρχικαπετάνα
που ‘χει καράβια ‘τίμητα και πρώτο μέσα στ’ άλλα
καράβι γοργοτάξιδο, καράβι τιμημένο
καράβι που πολέμησες στης Ίμβρος το μπουγάζι.

Και το πουλάκι στάθηκε και το πουλάκι λέει:
την είδα την απάντησα σιμά στο Αγιονόρος.
Τρεις μέρες επολέμαγε με δυο χιλιάδες Τούρκους
καράβια ‘δω, καράβια ‘κει, καράβια παραπέρα
και τούτη σαν τον αητό όρμαγε και χτυπούσε
δεξιά, ζερβά κι ανάστροφα κι ακόμα όπου βολούσε.

Κι άκουγες βόγγους δυνατούς και στεναγμούς μεγάλους
κι άκουγες κλάματα πικρά και κλάματα απαίσια
κι η θάλασσα εκοκκίνιζε σαν των Τουρκών τα φέσια.