Εθνική Πινακοθήκη: Δρώμενο για τον «τρομοκράτη» της τέχνης Κωνσταντίνο Παρθένη

«Ὅταν μιλῇ κανείς γιά Τέχνη στόν τόπο μας, πρέπει νά ἔχῃ ὑπ’ ὃψιν του τόν Κωνσταντῖνον Παρθένην. […] Ἔχω σχηματίσει σαφῆ, σαφεστάτην τήν ἀντίληψιν ὅτι τά ἔργα του ἀποτελοῦν ἕνα εἶδος τρομοκρατίας τοῦ ὀπισθοδρομικοῦ κριτικοῦ αἰσθητηρίου τοῦ τόπου μας».

Το 1930 ο δημοσιογράφος και διανοούμενος Νικόλαος Γιοκαρίνης γράφοντας αυτά τα λόγια για τον Κωνσταντίνο Παρθένη ένα πράγμα είχε στο μυαλό του: Να στιγματίσει τον καλλιτέχνη για τις καινοτομίες του στη ζωγραφική και με τον συντηρητισμό που τον διέκρινε, να τον χρίσει ως εξοβεληστέο στα μάτια των ομοτέχνων του και βεβαίως του κοινού. Ο Παρθένης, που είχε διοριστεί πρόσφατα ως καθηγητής στη Σχολή Καλών Τεχνών είναι γνωστό, ότι είχε υποστεί μεγάλη επιθετικότητα από τους εντός αλλά και εκτός της σχολής, έτσι αυτή η πολεμική κριτική δεν ήταν η μόνη.

Παρ’ ότι είχε γραφεί όμως, από έναν άνθρωπο, ο οποίος στη συνέχεια υπηρέτησε τον ολοκληρωτισμό από θέσεις ευθύνης στη μεταξική δικτατορία και κυρίως στην κατοχική κυβέρνηση, η αναφορά του αυτή θίγει σαφώς τα ζητήματα που αφορούν το διαχρονικό νόημα της αυθεντικής και ρηξικέλευθης καλλιτεχνικής δημιουργίας, την αμφιλεγόμενη κοινωνική θέση του καλλιτέχνη, τη συνεχή πάλη του για αυτοπροσδιορισμό.

Και είναι αυτό ακριβώς το θέμα, που επιχειρεί να αναδείξει η θεατρική περφόρμανς του Γιώργου Κουτλή με τίτλο «Κωνσταντίνος Παρθένης – Νικόλαος Γιοκαρίνης. Εξομολόγηση-Θεατρικό δρώμενο», που θα παρουσιαστεί στις 1, 2 και 2 Μαρτίου στην Εθνική Πινακοθήκη. Πρόκειται δηλαδή, για μια σύγχρονη δραματουργική προσέγγιση το ιστορικό κείμενο του Ν. Γιοκαρίνη «Αι Εξομολογήσεις των: με τον κ. Κωνσταντίνον Παρθένην διά την παλαιάν και τη νέαν τέχνην». Στην Εθνική Πινακοθήκη άλλωστε συνεχίζεται η έκθεση «Κωνσταντίνος Παρθένης (1878-1967), Η ιδανική Ελλάδα της ζωγραφικής του».

Ο ελληνοκεντρικός μοντερνιστής

Μπορεί σήμερα ο Κωνσταντίνος Παρθένης (1878 – 1967) να είναι γνωστός ως ο ελληνοκεντρικός μοντερνιστής, που τίμησε μέσα από το έργο του την παράδοση από την αρχαιότητα και το Βυζάντιο ως τη νεώτερη εποχή, ο ζωγράφος που επέβαλλε τις ρηξικέλευθες για την εποχή του απόψεις για τον μοντερνισμό, στη ζωή του όμως υπήρξε μία προσωπικότητα έντονη, που προκαλούσε πολλές αντιδράσεις, συγκρούσεις και ρήξεις.

Με τον διορισμό του στη Σχολή Καλών Τεχνών άλλαξε τον τρόπο διδασκαλίας της τέχνης και δίδαξε μία νέα ηθική για την καλλιτεχνική εκπαίδευση. Ενώ οι στενές φιλίες του με διανοούμενους και πολιτικούς, καθώς και οι απόψεις του για τις πολιτικές αναταράξεις της ελληνικής ιστορίας στον Μεσοπόλεμο αντανακλώνται στην πορεία αλλά και στο έργο του.

Οι εντάσεις έτσι, που προκαλούσε η παρουσία του στους συναδέλφους του οδήγησε την ακαδημαϊκή καριέρα του σε αδιέξοδο. Ούτε όμως η αποδοχή του από τους συγχρόνους του υπήρξε ομόθυμη.

Η απόσυρσή του εξάλλου τα τελευταία τριάντα χρόνια της ζωής του στο σπίτι-εργαστήριό του συνέβαλαν στη δημιουργία ενός μυστηρίου γύρω από την δυσνόητη συχνά ζωγραφική του. Από την άλλη ωστόσο, είναι γεγονός, ότι κάθε δημιουργός που πιστεύει ακλόνητα και παθιασμένα στην ανάγκη ανανέωσης των εκφραστικών του μέσων, αμφισβητήθηκε και εξυμνήθηκε όσο λίγοι μέσα στην πορεία της ζωής του.

Όσον αφορά το θεατρικό δρώμενο είναι μία καλλιτεχνική παραγωγή με ανάθεση της Εθνικής Πινακοθήκης και στο ρόλο του Παρθένη θα εμφανιστεί ο Γιάννης Τσορτέκης, ενσαρκώνοντας το μεγαλείο, την πνευματικότητα και τον δημιουργικό οίστρο του καλλιτέχνη, που αναζητά τη σχέση του με το παρελθόν, καθώς και τον ρόλο του στην κοινωνία και στον σχεδιασμό του μέλλοντος.

Διαβάστε επίσης: