Στην τελική ευθεία για την ανάκτηση της επενδυτικής βαθμίδας, για τρεις από τους τέσσερις οίκους που είναι επιλέξιμοι από την ΕΚΤ, εισέρχεται η χώρα μετά και την αναβάθμιση του ελληνικού αξιόχρεου κατά μία βαθμίδα αργά την Παρασκευή από την Fitch.

Η αναβάθμιση καθιστά ακόμη πιο υπερσυντηρητική τη στάση της Moody’s η οποία διατηρεί τη χώρα τρία σκαλοπάτια κάτω από την επενδυτική βαθμίδα, σε αντίθεση πλέον με τη Fitch, τη Standard & Poor’s και την DBRS οι οποίες έχουν φέρει την ελληνική αξιολόγηση ένα μόλις σκαλοπάτι κάτω από την επενδυτική βαθμίδα. Η ανάκτηση της βέβαια δεν θα πρέπει να θεωρείται «περίπατος» καθώς το τελευταίο μίλι ενίοτε είναι και το δυσκολότερο, ενώ κυριαρχεί η αίσθηση στην αγορά πως, εκτός μιας μεγάλης έκπληξης μέχρι τον Απρίλιο, το σημαντικό αυτό βήμα, δεκατρία χρόνια μετά την απώλεια της, θα γίνει μετά τις εκλογές και πιθανόν προς το φθινόπωρο.

1

Υπό την προϋπόθεση φυσικά πως δεν θα υπάρξει σοβαρή πολιτική αστάθεια στο εσωτερικό ή σημαντική επιδείνωση του οικονομικού και γεωπολιτικού περιβάλλοντος στην ευρύτερη περιοχή. Υπενθυμίζεται πως η χώρα και τα ομόλογά της υποβαθμίστηκαν στην κατηγορία «σκουπίδια» το 2010 λίγες εβδομάδες μετά την αδυναμία πρόσβασης στις αγορές χρέους.

Η Fitch πάντως με μια αρκετά θετική έκθεση, αναβάθμισε τη χώρα κατά μια μονάδα, στο ‘BB+’ από ‘BB‘ διατηρώντας σταθερή την προοπτική της αξιολόγησης, επικαλούμενη τις θετικές προβολές για την εξέλιξη των δημοσιονομικών, την ευνοϊκή δομή του χρέους και την σχετικά καλύτερη κατάσταση στο τραπεζικό σύστημα. Μάλιστα ενώ τον Οκτώβριο προέβλεπε οριακή ύφεση φέτος στο 0,6% με τη νέα έκθεση αναθεωρεί στο +0,9% τον προσδοκώμενο ρυθμό μεταβολής του ελληνικού ΑΕΠ φέτος και στο 2,3% το 2024.

Την ικανοποίηση του για την εξέλιξη εξέφρασε ο υπουργός Οικονομικών Χρήστος Σταϊκούρας. «Πρόκειται για τη 12η αναβάθμιση της ελληνικής οικονομίας τα τελευταία 3,5 χρόνια, παρά τις διαδοχικές, εξωγενείς κρίσεις» δήλωσε και υποστήριξε πως «η αναβάθμιση επιβεβαιώνει, επίσης, ότι ο εθνικός στόχος για την επίτευξη της επενδυτικής βαθμίδας εντός του 2023 – με πολλαπλά οφέλη για την κοινωνία και την οικονομία – είναι εφικτός».

Αξίζει να σημειωθεί πως αναφορικά με τις εκλογές η Fitch σημειώνει πως η χώρα είναι πιθανό να έχει δύο διαδοχικές εκλογικές αναμετρήσεις τους επόμενους μήνες, καθώς προς το παρόν κανένα κόμμα δεν φαίνεται πιθανό να κερδίζει την πλειοψηφία με την απλή αναλογική (αναμένονται το δεύτερο τρίμηνο του 2023). Σύμφωνα με τον οίκο αυτό σημαίνει πως ο εκλογικός κύκλος είναι πιθανό να είναι πιο μακρύς, περιορίζοντας τα περιθώρια και το πεδίο εφαρμογής της άσκησης πολιτικής φέτος. Ωστόσο, εκτιμά ότι οι απότομες αλλαγές πολιτικής είναι απίθανες ακόμη και αν υπάρξει αλλαγή κυβέρνησης. Οι σχέσεις με την ΕΕ έχουν εδραιωθεί τόσο από την κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας όσο και του ΣΥΡΙΖΑ, με τη χώρα να απομακρύνεται σταδιακά από το εποπτικό πλαίσιο μετά την κρίση.

Σύμφωνα με τον διεθνή οίκο, οι βασικοί παράγοντες που οδήγησαν στη νέα αναβάθμιση είναι οι εξής:

– Βελτιωμένη δημοσιονομική θέση: Η υψηλότερη ονομαστική ανάπτυξη, η υπεραπόδοση στην εκτέλεση του προϋπολογισμού και η ευνοϊκή δομή στο χρέος συνηγόρησαν υπέρ της αναβάθμισης. Το έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης αναμένεται να συρρικνωθεί περαιτέρω στο 1,8% του ΑΕΠ το 2024, από 3,8% το 2022, καθώς περιορίζονται τα προσωρινά μέτρα,. Αυτό φέρνει βελτίωση στο πρωτογενές ισοζύγιο με εκτίμηση για πρωτογενές πλεόνασμα 0,9% του ΑΕΠ το 2024 και ισοσκελισμένη θέση το 2023. Ο οίκος αναφέρει πως υπάρχει κάποια αβεβαιότητα σχετικά με τις δημοσιονομικές πολιτικές μετά τις επικείμενες εκλογές αλλά τα ρίσκα είναι περιορισμένα εξαιτίας της ευρείας δέσμευσης στη δημοσιονομική σύνεση η οποία έχει πλέον και ένα track record στο πρόσφατο παρελθόν της χώρας. Επιπροσθέτως, το χρέος υποχώρησε στο 170% του ΑΕΠ και να υποχωρήσει με τη δημιουργία πρωτογενών πλεονασμάτων περαιτέρω στο 160,6% το 2024 παραμένοντας βέβαια ένα από τα υψηλότερα χρέη στην ομάδα των χωρών που αξιολογεί η Fitch. Όπως όμως σημειώνει υπάρχουν θετικά στοιχεία, όπως τα χαμηλά κόστη εξυπηρέτησης, οι πολύ μεγάλες ωριμάνσεις (κοντά στα 20 χρόνια), και υψηλά κεφαλαιακά αποθέματα (κοντά στο 15% του ΑΕΠ) που περιορίζουν τους δημοσιονομικούς κινδύνους.

– Περιορισμένα ρίσκα στον τραπεζικό κλάδο: Εξακολουθεί να καταγράφεται σημαντική πρόοδος στην μείωση των κόκκινων δανείων με τον εγχώριο δείκτη NPL να υποχωρεί στο 9,7% κατά το τρίτο τρίμηνο του 2022, κάτω από 10% για πρώτη φορά μετά το 2009 εξαιτίας των τιτλοποιήσεων του Ηρακλή και της ανάκαμψης. Ο οίκος αναμένεται περαιτέρω βελτίωση στην κεφαλαιακή θέση του ενεργητικού του κλάδου υποστηριζόμενη και από τις περιορισμένες νέες εισροές NPEs. Οι δείκτες NPL σε μη συστημικές τράπεζες θα συνεχίζουν να αποτελούν πρόκληση, σύμφωνα με τη Fitch, αλλά καθώς αυτές οι τράπεζες αντιπροσωπεύουν λιγότερο από το 5% του κλάδου, οι πιθανοί κίνδυνοι κάπως μετριάζονται. Η ζήτηση για δάνεια από την πλευρά των νοικοκυριών παραμένει ασθενής, αλλά η συνολική πίστωση προς τον ιδιωτικό τομέα επιταχύνθηκε το δεύτερο εξάμηνο του 2022, λόγω και των επιχειρήσεων. Οι περιορισμένοι  μακροοικονομικοί κίνδυνοι, η ανθεκτικότητα στην αγορά εργασίας, τα μέτρα κρατικής στήριξης και η συνεχής αύξηση των τιμών των ακινήτων αναμένεται να μετριάσουν την πίεση στους δανειολήπτες.

Η ελληνική αξιολόγηση επιπλέον αποτυπώνει τους εξής παράγοντες:

– Τo κατά κεφαλήν εισόδημα που υπερβαίνει κατά πολύ τη μέση αξιολόγηση χωρών με αντίστοιχη αξιολόγηση. Οι αξιολογήσεις στο σκέλος της διακυβέρνησης και οι δείκτες ανθρώπινης ανάπτυξης είναι από τους υψηλότερους σε σύγκριση με άλλες χώρες που δεν κατέχουν την επενδυτική βαθμίδα

– Μακροοικονομικές προοπτικές: Η Fitch προβλέπει ανάπτυξη 0,9% για το 2023 και 2,3% για το 2024 βελτιώνοντας προηγούμενες εκτιμήσεις εξαιτίας βελτίωσης στο ισοζύγιο κινδύνων και ειδικότερα της πρόσφατης αποκλιμάκωσης των τιμών ενέργειας και της εξασθένισης του σεναρίου για περιορισμένα μέτρα εξοικονόμησης ενέργειας στην Ευρώπη. Επιπλέον συνεχίζεται η πρόοδος τις μεταρρυθμίσεις που είναι σε ένα μεγάλο βαθμό συνδεδεμένες και με τα ορόσημα του Ταμείου Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Οι μεταρρυθμίσεις αυτές, σε συνδυασμό με την απορρόφηση των πόρων του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου 2014-2020, θα παράσχουν εύρωστο επενδυτικό momentum. Κίνδυνος παραμένει το ενδεχόμενο καθυστερήσεων στην αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης λόγω του εκλογικού κύκλου, αλλά προς το παρόν αναμένεται πως αυτές θα είναι προσωρινές

– Η Fitch αναμένει μια σταθερή αποκλιμάκωση του πληθωρισμού, από το 9,3% του 2022 στο 5% το 2023 και στο μόλις 1,5% για το 2024, εξαιτίας της μείωση των τιμών της ενέργειας και άλλων εμπορευμάτων καθώς και εξαιτίας της επίδρασης βάσης (base effect). Ο δομικός πληθωρισμός αναμένεται επίσης να υποχωρήσει, αλλά μια πιο ήπιο ρυθμό. Η Fitch αναφέρει πως «οι εξελίξεις γύρω από τους μισθούς εξακολουθούν να αποτελούν ρίσκο.

– Οι αποδόσεις των κρατικών ομολόγων σταθεροποιήθηκαν κατά τους τελευταίους μήνες. Τον Ιανουάριο η Ελλάδα εξέδωσε ομόλογο 3,5 δισ. ευρώ με απόδοση 4,27% (οι αποδόσεις τον περασμένο Σεπτέμβριο ήταν 5%), που αντιστοιχεί στο ήμισυ του πλάνου δανεισμού του ΟΔΔΗΧ για φέτος. Η Fitch αναμένει ότι ο λόγος τόκων προς έσοδα θα αυξηθεί μόνο σταδιακά στο 5,5% το 2024 σε σύγκριση με τη διάμεση πρόβλεψη για τις χώρες σε «BB» για 9%. Παράλληλα, εκτός των μακρινών περιόδων λήξεως, το ελληνικό χρέος είναι εξ ολοκλήρου σταθερό και εξ ολοκλήρου σε τοπικό νόμισμα, μειώνοντας περαιτέρω τους κινδύνους αστάθειας της αγοράς. Μια σημαντική αλλαγή είναι το ενδεχόμενο ανα ταξινόμησης από τη Eurostat εγγυήσεων για τον «Ηρακλή«, η οποία θα μπορούσε να προσθέσει 18 δισ. ευρώ (ή 8,5% του ΑΕΠ) στο δημόσιο χρέος. Δεν θα άλλαζε ωστόσο το έλλειμμα, ούτε θα αύξανε τις πληρωμές τόκων.

– Η Fitch αναμένει σταδιακή μείωση του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών από 8% του ΑΕΠ το 2022, στο 5,5% κατά μέσο όρο το 2023 – 2024. Τα αυξανόμενα επίπεδα άμεσων ξένων επενδύσεων και οι σταθερές ροές των ευρωπαϊκών πόρων θα στηρίξουν το ισοζύγιο πληρωμών.

Διαβάστε επίσης

Σταϊκούρας: Η αναβάθμιση της Fitch επιβεβαιώνει τον στόχο για την επενδυτική βαθμίδα μέσα στο 2023

Fitch: Αναβάθμισε την Ελλάδα στο ΒΒ+, με σταθερό outlook – Προβλέπει ανάπτυξη 0,9% και 5% πληθωρισμό το 2023