Στις σχέσεις της παγκόσμιας κοινότητας με τη Ρωσία, μια φράση του Ινδού πρωθυπουργού Ναρέντρα Μόντι δίνει το στίγμα των απόψεων του: “Δεν ζούμε σε εποχή πολέμου”, δήλωσε ο 72χρονος πριν από μερικές εβδομάδες κατά τη διάρκεια συνάντησης με τον Ρώσο πρόεδρο Βλαντιμίρ Πούτιν, σχολιάζει η Handelsblatt.

Σχεδόν αυτολεξεί, η φράση, η οποία θεωρήθηκε ως άμεση κριτική στην επίθεση του Πούτιν στην Ουκρανία, βρίσκεται στην τελική δήλωση των χωρών της G20, η οποία υιοθετήθηκε την περασμένη εβδομάδα στο νησί Μπαλί της Ινδονησίας.

Το απόσπασμα του Μόντι είναι το πιο ορατό αποτέλεσμα της αυξανόμενης διπλωματικής επιρροής της Ινδίας, η οποία γίνεται επίσης αισθητή στο παρασκήνιο: Το γεγονός ότι η συνάντηση στο Μπαλί, στην οποία συμμετείχε επίσης ο στενός εταίρος της Ρωσίας, η Κίνα, κατέληξε σε μια εκπληκτικά σαφή καταδίκη της ρωσικής επιθετικότητας οφείλεται σε μεγάλο βαθμό στην Ινδία, σύμφωνα με τις δυτικές αντιπροσωπείες.

Χωρίς τη βοήθεια της χώρας, οι “εκπληκτικά σαφείς λέξεις” δεν θα ήταν δυνατές, εξήρε ο Γερμανός καγκελάριος Όλαφ Σολτς. Ο Λευκός Οίκος δήλωσε επίσης ότι η Ινδία διαδραμάτισε “ουσιαστικό ρόλο στις διαπραγματεύσεις”.

Η σημασία της Ινδίας στην παγκόσμια πολιτική σκηνή είναι πιθανό να αυξηθεί τους επόμενους μήνες: Την 1η Δεκεμβρίου, η χώρα αναλαμβάνει την προεδρία της Ομάδας των Μεγάλων Οικονομιών (G20), στην οποία συμμετέχει και η Ρωσία.

Ο πρωθυπουργός Μόντι αντιμετωπίζει έτσι το καθήκον να διατηρήσει ένα κοινό φόρουμ συνομιλιών μεταξύ της Δύσης από τη μία πλευρά και της συμμαχίας Ρωσίας-Κίνας από την άλλη. Η Ινδία έχει καλές προοπτικές να μπορέσει να διαδραματίσει διαμεσολαβητικό ρόλο σε αυτό: Ο Μόντι δεν ακούγεται μόνο από τους δυτικούς αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων, αλλά και από τον πρόεδρο της Ρωσίας Πούτιν.

Η λεπτή πράξη εξισορρόπησης της Ινδίας

“Χρειαζόμαστε μια χώρα που μπορεί να αποτελέσει γέφυρα”, λέει ο Xαρς Παντ, ειδικός σε θέματα εξωτερικής πολιτικής στην ινδική δεξαμενή σκέψης Observer Research Foundation. “Η Ινδία θεωρείται όλο και περισσότερο ως ένα κράτος που έχει την ικανότητα να το κάνει αυτό”.

Πίσω από αυτό κρύβεται μια λεπτή πράξη εξισορρόπησης, την οποία η Ινδία ακολουθεί από τότε που ξεκίνησε ο ρωσικός επιθετικός πόλεμος πριν από εννέα μήνες – χωρίς να παραπαίει μέχρι στιγμής. Από τη μία πλευρά, ο Μόντι ζήτησε από νωρίς τον τερματισμό της βίας στην Ουκρανία, αλλά από την άλλη απείχε κάθε φορά που γινόταν ψηφοφορία στα Ηνωμένα Έθνη για την καταδίκη της Ρωσίας.

Η κυβέρνηση Μόντι δεν προσχώρησε επίσης στις δυτικές κυρώσεις κατά της Ρωσίας, η οποία είναι ο σημαντικότερος προμηθευτής όπλων της Ινδίας εδώ και δεκαετίες. Αντιθέτως, η Ινδία εξελίχθηκε σε σημαντικό πελάτη του ρωσικού πετρελαίου – και έτσι βοήθησε τη Ρωσία να αμβλύνει τη δυτική πίεση.

Αυτό έχει δεχθεί έντονη κριτική από την Ουκρανία: “Εάν η Ινδία αγοράζει ρωσικό αργό πετρέλαιο σε τιμές έκπτωσης, πρέπει να καταλάβει ότι η έκπτωση πρέπει να πληρωθεί με ουκρανικό αίμα”, παραπονέθηκε ο υπουργός Εξωτερικών Ντμίτρο Κουλέμπα. Ο Πούτιν, από την άλλη πλευρά, εξήρε πρόσφατα τον Μόντι ως “μεγάλο πατριώτη που είναι ικανός να ακολουθήσει μια ανεξάρτητη εξωτερική πολιτική”.

Στην πραγματικότητα, ο Μόντι θέτει σαφώς τα εθνικά συμφέροντα της Ινδίας στο επίκεντρο της εξωτερικής του πολιτικής. Η κυβέρνησή του δικαιολογεί την αγορά φθηνού πετρελαίου από τη Ρωσία με την υποχρέωση απέναντι στον πληθυσμό της, ο οποίος αντιμετωπίζει προβλήματα διαβίωσης λόγω της αύξησης των τιμών της ενέργειας. Και η άρνηση της πολιτικής αποδέσμευσης από τη Ρωσία εξηγείται στο Νέο Δελχί από την απειλή που αισθάνεται η Ινδία από την Κίνα – σε αυτό το πλαίσιο, η Ινδία δεν θέλει να εγκαταλείψει τη φιλία της με τη Μόσχα.

Ο Ναρέντρα Μόντι θέλει να γίνει η φωνή των αναδυόμενων χωρών

Αυτό όμως δεν σημαίνει ότι η Ινδία υποστηρίζει την επιθετικότητα της Ρωσίας – το αντίθετο μάλιστα. Η κυβέρνηση του Νέου Δελχί θεωρεί αυτό ως την αιτία της κρίσης τροφίμων, καυσίμων και λιπασμάτων από την οποία υποφέρει ο παγκόσμιος Νότος, ιδιαίτερα από την άποψη της Ινδίας.

Το συμπέρασμα της Ινδίας, ωστόσο, διαφέρει από τη δυτική άποψη. Αντί να ενισχύσει στρατιωτικά την Ουκρανία, ο Μόντι εστιάζει στον τερματισμό των συγκρούσεων το συντομότερο δυνατό.

“Έχω επανειλημμένα πει ότι πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να επιστρέψουμε στο δρόμο της εκεχειρίας και της διπλωματίας στην Ουκρανία”, δήλωσε στην Ινδονησία, υπογραμμίζοντας τα προβλήματα που προκύπτουν στα φτωχότερα μέρη του κόσμου ως αποτέλεσμα της σύγκρουσης: “Η σημερινή έλλειψη λιπασμάτων είναι η αυριανή επισιτιστική κρίση, για την οποία ο κόσμος δεν θα έχει λύση”.

Η Ινδία θέλει να χρησιμοποιήσει την προεδρία της G20 για να τοποθετηθεί ως ηχηρή φωνή των αναδυόμενων και αναπτυσσόμενων χωρών – όχι μόνο όσον αφορά τις συνέπειες του πολέμου στην Ουκρανία. Η κυβέρνηση του Νέου Δελχί θέλει επίσης να προωθήσει λύσεις για την κρίση χρέους του παγκόσμιου Νότου και τη συζήτηση για μεγαλύτερη στήριξη των φτωχότερων χωρών στον αγώνα κατά της κλιματικής αλλαγής.

Κατά τη διάρκεια της προεδρίας θα πραγματοποιηθούν περισσότερες από 200 διεθνείς συναντήσεις σε 56 ινδικές πόλεις – με κορυφαία τη σύνοδο κορυφής των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων που έχει προγραμματιστεί για τον Σεπτέμβριο του 2023. “Είναι η πρώτη φορά που η Ινδία μπορεί να καθορίσει την ατζέντα για τον κόσμο”, δήλωσε ο επικεφαλής διαπραγματευτής της G20 της Ινδίας Amitabh Kant. “Μέχρι στιγμής, έχουμε ανταποκριθεί μόνο στην ατζέντα των ανεπτυγμένων χωρών”.

Θα ταξιδέψει ο Μόντι στη Μόσχα και το Κίεβο;

Ωστόσο, ένα σημαντικό μέρος της προεδρίας της Ινδίας στην G20 θα μπορούσε να πραγματοποιηθεί εκτός της χώρας – με τη μορφή προσωπικών επισκέψεων στους συμμετέχοντες στην G20. Σύμφωνα με τα ινδικά μέσα ενημέρωσης, ο Μόντι αναμένεται να ταξιδέψει στη Μόσχα πριν από το τέλος του έτους – ως πιθανό προοίμιο βαθύτερων μεσολαβητικών προσπαθειών.

Υπάρχουν επίσης εικασίες για ένα ταξίδι στο Κίεβο. Ο Μόντι θα μπορούσε να ακολουθήσει το παράδειγμα του προέδρου της Ινδονησίας Τζόκο Γουιντόντο, ο οποίος επίσης πραγματοποίησε προσωπικές επισκέψεις στην Ουκρανία και τη Ρωσία πριν από την πρόσφατη σύνοδο κορυφής της G20 για να προωθήσει μια ειρηνευτική λύση.

Τον περασμένο μήνα, ο υπουργός Εξωτερικών της Ινδίας S. Jaishankar είχε διατυπώσει τον στόχο της δημιουργίας μιας κατάστασης στην οποία “τα μέρη της σύγκρουσης θα μπορούν τουλάχιστον να καθίσουν και να συνομιλήσουν μεταξύ τους”. Η Ινδία ήταν έτοιμη να κάνει ό,τι μπορεί για να το επιτύχει αυτό.

Σε τηλεφωνική επικοινωνία που είχε με τον Μόντι, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Σελένσκι απέρριψε τις διαπραγματεύσεις με τον Πούτιν, αλλά τόνισε ότι η Ουκρανία τάσσεται υπέρ μιας “ειρηνικής λύσης μέσω διαλόγου”.

Διαβάστε επίσης

Κίνα: Δηλώνει πρόθυμη να συνεργαστεί με τη Βόρεια Κορέα για τη διασφάλιση της ειρήνης