Φασισμός προ των πυλών: Η μεταμόρφωση-παραμόρφωση του πολιτισμού στην Ιταλία

Το Φεστιβάλ Κινηματογράφου της Βενετίας κατηγορείται για πολιτική προπαγάνδα. Οι ξένοι επιστήμονες δεν θα βρίσκουν πλέον δουλειά στους πολιτιστικούς οργανισμούς.  Οι ποινές θα είναι βαριές για όσους υιοθετούν την «κουλτούρα ακύρωσης» δημόσιων μνημείων και αγαλμάτων (βλέπε, αντιδράσεις της σύγχρονης κοινωνίας σε αμφιλεγόμενες προσωπικότητες). Επίσης, ούτε σε κόμικ μπορούν να εμφανίζονται ζευγάρια του ιδίου φύλου.

Ενώ αντίθετα: Προετοιμάζεται ήδη η «Ρώμη του Χριστιανισμού» για το 2025. Και επιπλέον μνημονεύεται ο Τάφος του Αγνώστου Στρατιώτη, ένα πολεμικό μνημείο στη Ρώμη που ο Μπενίτο Μουσολίνι είχε υιοθετήσει ως εθνικιστικό σύμβολο. Και αυτή είναι μόνον η αρχή.

Για λαϊκισμό, εσωστρέφεια αλλά κυρίως για εθνικισμό, ρατσισμό και ισλαμοφοβία, που περνούν μέσα από τον πολιτισμό ως όχημα διαμόρφωσης και επιβολής μιας νέας κουλτούρας, μακριά από τις δημοκρατικές αξίες κατηγορούν ήδη τους νικητές των εκλογών στην Ιταλία διακεκριμένοι επιστήμονες.

Εκφράζουν την ανησυχία τους αναφορικά με τις για τις δεσμεύσεις για την «υπεράσπιση της ιστορικής μνήμης της Ιταλίας» και για την ποινικοποίηση της «ακύρωσης του πολιτισμού και της εικονομαχίας», παρομοιάζοντάς τες με τις πολιτικές ορισμένων από τους πιο σκληροπυρηνικούς εθνικιστές της Ευρώπης.

Και όπως προειδοποιεί σχετικά ο Τομάσο Μοντανάρι, ιστορικός τέχνης και διακεκριμένος πολιτιστικός σχολιαστής «Η χρήση του πολιτισμού για την προώθηση της εθνικιστικής ιδεολογίας αντικατοπτρίζει τις προσεγγίσεις που χρησιμοποίησαν ο Βίκτορ Όρμπαν, πρωθυπουργός της Ουγγαρίας και ο Βλαντιμίρ Πούτιν της Ρωσίας».

Ενώ η καλλιτέχνις και ερευνήτρια της Μεταπολίτευσης Αλεσάντρα Φερίνι δήλωσε σε συνέντευξή της, ότι το πρόγραμμα των Αδελφών της Ιταλίας εκτυλίσσεται με γλώσσα και συμβολισμούς εθνικιστικούς.

Η Ρώμη του Χριστιανισμού

Η νικήτρια των εκλογών Τζόρτζια Μελόνι ωστόσο, δεν έκρυψε ποτέ τις προθέσεις ούτε τις «αρχές» του ακροδεξιού κόμματός της, διακηρύσσοντας, ότι στα σχέδιά της είναι η «μεταμόρφωση» των τεχνών στην Ιταλία. Άλλωστε είχε ήδη δεσμευτεί, ότι θα προστατεύσει τις «χριστιανικές αξίες» και θα κλείσει τα λιμάνια για τους μετανάστες. Δεν θα της ξέφευγε λοιπόν, ο πολιτισμός.

Έτσι με τον τίτλο «Πολιτισμός και ομορφιά: η Αναγέννησή μας», το πρόγραμμα πολιτισμού των Αδελφών τονίζει, ότι οι τέχνες θα είναι ένα «κεντρικό στρατηγικό σημείο» μιας κυβέρνησης υπό την ηγεσία της Μελόνι.

Σύμφωνα πάντα με αυτό το πρόγραμμα το κόμμα δεσμεύεται στην προώθηση του επόμενου Καθολικού Ιωβηλαίου, το 2025 και της «Ρώμης του Χριστιανισμού». Επίσης προτείνεται η θέσπιση αυστηρότερων νόμων εναντίον όσων βλάπτουν την κληρονομιά, όπως τα αγάλματα, ως μέρος των προσπαθειών του κόμματος να καταπολεμήσει την «αφόρητη και διαδεδομένη αντιδυτική ιδεολογία» της «κουλτούρας ακύρωσης».

Κι εδώ αναφέρεται η περίπτωση του 2020 στο Μιλάνο, όταν διαδηλωτές προκάλεσαν ζημιές στο άγαλμα ενός διάσημου δημοσιογράφου, ιστορικού και συγγραφέα, του Ίντρο Μοντανέλι (1909 -2001), ο οποίος όταν βρισκόταν στην ιταλική Αιθιοπία (πρώην Αβησσυνία) είχε παντρευτεί ένα 12χρονο κορίτσι αφού το έχει αγοράσει πρώτα. Στις συνεντεύξεις του αναφερόταν μάλιστα σ΄ αυτήν ως «ένα μικρό πειθήνιο ζώο».

Επίσης ο Μοντανέλι, που κατά τα άλλα έχαιρε μεγάλης εκτίμησης, ενώ εργαζόταν ως δημοσιογράφος για το φασιστικό περιοδικό Civiltà Fascista, είχε υποστηρίξει, ότι οι στρατιώτες δεν θα έπρεπε σε καμία περίπτωση να συναδελφώνονται με μαύρους, τουλάχιστον «μέχρι να τους δοθεί μια κουλτούρα». Ο βανδαλισμός του αγάλματός του λοιπόν, στο πλαίσιο του κινήματος Black Lives Matter είχε πυροδοτήσει έντονες συζητήσεις σχετικά με την μνήμη τέτοιων προσωπικοτήτων.

Το υλικό των δικτατοριών

Ο υπεύθυνος στρατηγικής για τον πολιτισμό του ακροδεξιού κόμματος εξάλλου, Φεντερίκο Μολικόνε είναι πιο ξεκάθαρος στις βλέψεις τους για μια νέα Ιταλία, επενδύοντας στο «συλλογικό φαντασιακό» μέσα από τον πολιτισμό και την εκπαίδευση. Κάτι που, όπως επισημαίνει ο Τομάσο Μοντανάρι «αποτελεί το υλικό των δικτατοριών». Και η Ιταλία ως γνωστόν ξέρει καλά από τέτοιες δικτατορίες.

Ο Μολικόνε όμως, ο οποίος διοργάνωσε πολλές εκθέσεις και πρωτοβουλίες κοινοτικής τέχνης ενώ ήταν πρόεδρος της επιτροπής πολιτισμού της Ρώμης από το 2008 έως το 2013 είναι επίσης αυτός, που ζήτησε πρόσφατα από την RAI, τον εθνικό τηλεοπτικό σταθμό της Ιταλίας, να απαγορεύσει το καρτούν Peppa Pig διότι είχε συμπεριλάβει μέσα στους χαρακτήρες του ένα ζευγάρι του ιδίου φύλου.

Είναι ο ίδιος, που επιτέθηκε στο Φεστιβάλ της Βενετίας και αυτός που δήλωσε, ότι οι επόμενοι διευθυντές των μουσείων της Ιταλίας θα επιλέγονται από το εγχώριο δυναμικό. (Θυμίζουμε, ότι στο πλαίσιο μουσειακών μεταρρυθμίσεων του 2014, ο πρώην πλέον, υπουργός Ντάριο Φραντσεσκίνι είχε διορίσει έναν αριθμό μη Ιταλών διευθυντών υψηλού προφίλ, επιδιώκοντας την ανανέωση και την εξέλιξη).

Οι υποσχέσεις

Από την άλλη, θωπεύοντας τα αυτιά των ψηφοφόρων με δήθεν επαναστατικά μέτρα για τον πολιτισμό το κόμμα της Μελόνι υποσχέθηκε τη μείωση του ΦΠΑ στο 4% (από 22%) στις πολιτιστικές υπηρεσίες και τη μείωση του κόστους των εισιτηρίων για την προσέλκυση των Ιταλών στα μουσεία.

Επίσης  την παροχή κινήτρων για τη διατήρηση της πολιτιστικής κληρονομιάς, αποκατάστασης και ανακαίνισης,  προώθηση της συνεργασίας μεταξύ ιδιωτικών και δημόσιων ιδρυμάτων για τη «μεγιστοποίηση του πολιτιστικού δυναμικού της Ιταλίας» και το άνοιγμα χώρων πολιτιστικής κληρονομιάς, που δεν είναι προσβάσιμοι.

Δια στόματος του Μολικόνε εξάλλου δηλώθηκε και η περικοπή της γραφειοκρατίας των μουσείων (!) και η επιβράβευση εκείνων που ψηφιοποιούν τις συλλογές τους και προωθούν το έργο τους στο διαδίκτυο. Και ακόμη η ανάσυρση έργων που βρίσκονται σε αποθήκες, η μείωση γραφειοκρατίας για δάνεια τέχνης και η αύξηση των επισκεπτών!

Προτάσεις που ακούστηκαν με συμπάθεια, παρ΄ότι οι περισσότερες συνιστούν κοινοτοπίες για το χώρο του πολιτισμού ή είναι ανέφικτες. Όπως  του Βιτόριο Σγκάρμπι, ιστορικού της τέχνης και κάποτε υφυπουργού Πολιτισμού του Σίλβιο Μπερλουσκόνι, ο οποίος δήλωσε μεταξύ άλλων ότι η Ιταλία οφείλει να καταργήσει εντελώς τα εισιτήρια στα μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους για τους Ιταλούς, ενώ θα χρεώνει μόνον τους ξένους τουρίστες. Με το δεδομένο ωστόσο ότι η Ιταλία είναι μέλος της Ε.Ε, τέτοια δυνατότητα, αναφορικά με τα άλλα κράτη μέλη, απλώς δεν υφίσταται.

Διαβάστε επίσης:

Γιάννης Μόραλης: Από τη μυρωδιά της λαδομπογιάς στην αποθέωση – Έκθεση στο Μουσείο Μπενάκη

Τα ευρήματα του μετρό σε έκθεση στον Πειραιά – Προχωρεί το Μουσείο Εναλίων