Η αβεβαιότητα για την πορεία των τιμών του φυσικού αερίου και για την πορεία της παγκόσμιας οικονομίας κυριαρχεί στις τάσεις στην αγορά ενέργειας και το 2023 αναφέρει ο ΙΕΑ (Διεθνής Οργανισμός Ενέργειας).

Το πρώτο εξάμηνο του 2022, πολλές αγορές ηλεκτρικής ενέργειας συνέχισαν να παρουσιάζουν ραγδαία άνοδο των τιμών, σημειώνει, ιδιαίτερα στην Ευρώπη, αντανακλώντας τη βαθιά αβεβαιότητα τόσο για τις προμήθειες ορυκτών καυσίμων όσο και για τις οικονομικές προοπτικές.

Στην Έκθεση για την αγορά ηλεκτρικής ενέργειας, ο IEA παρουσιάζει τις τελευταίες προβλέψεις για την παγκόσμια ζήτηση, προσφορά και εκπομπές αερίων θερμοκηπίου από την ηλεκτρική ενέργειας έως το 2023. Υπό το φως της εισβολής της Ρωσίας στην Ουκρανία, δίνει επίσης ιδιαίτερη έμφαση στην κατάσταση στην Ευρώπη, συζητώντας τις πρόσφατες εξελίξεις και τα μελλοντικά σχέδια.

Ακολουθούν οι 10 βασικές τάσεις:

10. Η ψηφιοποίηση είναι βασικός παράγοντας για την καθαρή ενέργεια
Η ψηφιοποίηση είναι ζωτικής σημασίας για την εκτέλεση μεταβάσεων καθαρής ενέργειας με την ταχύτητα και την κλίμακα που απαιτείται για την κάλυψη βραχυπρόθεσμων αναγκών έκτακτης ανάγκης και μακροπρόθεσμων καθαρών μηδενικών στόχων.

Οι ψηφιακές τεχνολογίες παρέχουν αναλυτικά και ποικίλα δεδομένα σε πραγματικό χρόνο, τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν για την εξισορρόπηση της προσφοράς και της ζήτησης ενέργειας, υποστηρίζοντας τη βιωσιμότητα, την απόδοση και την ανθεκτικότητα των συστημάτων ηλεκτρικής ενέργειας.

09: Η Ευρώπη λαμβάνει μέτρα προστασίας των καταναλωτών
Μέχρι τα μέσα του 2022, πολλές ευρωπαϊκές κυβερνήσεις εφάρμοσαν μια ποικιλία μέτρων για την προστασία των καταναλωτών. Οι πιο συνηθισμένες ενέργειες περιλαμβάνουν άμεσες καταβολές σε ευάλωτους καταναλωτές (π.χ. με τη μορφή πληρωμών ή κουπονιών), μειωμένους φόρους και χρεώσεις, ρύθμιση τιμών λιανικής και άμεση υποστήριξη για τις επιχειρήσεις.

08: Μείωση της κατανάλωσης ενέργειας και προώθηση της μετάβασης

Ως αντίδραση στη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία και στη συνεχιζόμενη ενεργειακή κρίση, η Ευρωπαϊκή Ένωση στο σύνολό της και οι ευρωπαϊκές χώρες μεμονωμένα έλαβαν μέτρα για να μειώσουν την εξάρτησή τους από τις εισαγωγές από τη Ρωσία.

Αυτές οι προσπάθειες αποσκοπούσαν στον περιορισμό των επιπτώσεων των υψηλών τιμών και των πιθανών ελλείψεων προσφοράς στην οικονομία και στους ευάλωτους πελάτες. Ήταν επίσης απαραίτητα μέτρα για την επιβολή κυρώσεων, όπως απαγόρευση εισαγωγής ρωσικού άνθρακα, μερικό εμπάργκο στις εισαγωγές πετρελαίου και άλλα.

07: Παραμένουν μεγάλες αβεβαιότητες για το 2023
Οι κύριες αβεβαιότητες που επηρεάζουν τις προβλέψεις του IEA για το 2023 για τη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας και το μείγμα παραγωγής αφορούν την ανησυχία για τις τιμές των ορυκτών καυσίμων και την οικονομική ανάπτυξη.

Από τα μέσα του 2022, αναμένει ότι η παγκόσμια αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας το 2023 θα παραμείνει σε παρόμοια πορεία όπως φέτος. Η ισχυρή ανάπτυξη των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας κατά 8% και η ανάκτηση της πυρηνικής παραγωγής θα μπορούσαν να εκτοπίσουν μέρος της ενέργειας από φυσικό αέριο και άνθρακα, με αποτέλεσμα οι εκπομπές CO2 του τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας να μειωθούν κατά 1%.

06: Η Ευρώπη μειώνει την εξάρτηση από τη ρωσική ενέργεια
Η εφαρμογή του σχεδίου REPowerEU της Ευρωπαϊκής Επιτροπής θα επιταχύνει σημαντικά την ανάπτυξη ανανεώσιμων πηγών ενέργειας τα επόμενα χρόνια, διπλασιάζοντας το μερίδιό τους στην ακαθάριστη τελική κατανάλωση ενέργειας της ΕΕ από το 2020 έως το 2030 και θα μειώσει σημαντικά τη χρήση ορυκτών καυσίμων.

Η συνεχιζόμενη κρίση των τιμών της ενέργειας τροφοδοτεί τη συζήτηση για το σχεδιασμό της χονδρικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας, ενώ οι κυβερνήσεις προσπαθούν να μετριάσουν τις υψηλές τιμές ηλεκτρικής ενέργειας με διάφορα προγράμματα στήριξης.

05: Οι τιμές χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας εκτοξεύονται
Το πρώτο εξάμηνο του 2022, οι τιμές του φυσικού αερίου στην Ευρώπη τετραπλασιάστηκαν και ο άνθρακας υπερτριπλασιάστηκε από την ίδια περίοδο του 2021, με αποτέλεσμα οι τιμές χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας να υπερτριπλασιαστούν σε πολλές αγορές.

Ο δείκτης τιμών του IEA για τις μεγάλες παγκόσμιες αγορές χονδρικής ηλεκτρικής ενέργειας έφτασε σε επίπεδα που ήταν διπλάσια από τον μέσο όρο του πρώτου εξαμήνου από το 2016 έως το 2021.

04: Οι εκπομπές στον τομέα της ηλεκτρικής ενέργειας πρόκειται να μειωθούν
Αφού ανέβηκαν σε ιστορικό υψηλό το 2021, οι εκπομπές CO2 από τον παγκόσμιο τομέα ηλεκτρικής ενέργειας αναμένεται να μειωθούν το 2022, αν και κατά λιγότερο από 1%. Η ένταση των εκπομπών αναμένεται να μειωθεί κατά περισσότερο από 2%.

03: Οι ανανεώσιμες πηγές ενέργειας αυξάνονται ταχύτερα από τη ζήτηση και αντικαθιστούν τα ορυκτά καύσιμα
Οι έντονες προσθήκες δυναμικότητας βοηθούν την παγκόσμια παραγωγή ενέργειας από ανανεώσιμες πηγές σε ανάπτυξη άνω του 10% το 2022. Παρά τη μείωση κατά 3% της πυρηνικής ενέργειας, η παραγωγή χαμηλών εκπομπών άνθρακα αναμένεται να αυξηθεί κατά 7%, με αποτέλεσμα μείωση 1% στη συνολική παραγωγή που βασίζεται σε ορυκτά καύσιμα .

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η ενέργεια από άνθρακα αυξάνεται ελαφρά καθώς οι μειώσεις στην Κίνα και τις Ηνωμένες Πολιτείες εξισορροπούνται από την ανάπτυξη στην Ευρώπη. Η ενέργεια φυσικού αερίου μειώνεται κατά 2,6% καθώς η ανάπτυξη στη Βόρεια Αμερική και τη Μέση Ανατολή αντισταθμίζει μέρος της πτώσης στην Ευρώπη και στην Κεντρική και Νότια Αμερική.

02: Οι περιορισμένες αγορές φυσικού αερίου ευνοούν τις μονάδες με καύση άνθρακα
Λόγω των υψηλών τιμών του φυσικού αερίου και των περιορισμών εφοδιασμού, ο άνθρακας αντικαθιστά το αέριο για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σε αγορές με πλεονάζουσα δυναμικότητα εργοστασίων άνθρακα. Στην Ευρώπη, οι κυβερνήσεις καθυστέρησαν τη σταδιακή κατάργηση των εργοστασίων άνθρακα και άρουν τους περιορισμούς για να αυξήσουν τη διαθεσιμότητα παραγωγής άνθρακα, μειώνοντας έτσι την κατανάλωση φυσικού αερίου για τη βελτίωση της ασφάλειας του εφοδιασμού.

01: Η αύξηση της ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας επιβραδύνεται σημαντικά το 2022
Αφού η παγκόσμια ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας αυξήθηκε κατά 6% το 2021, ωθούμενη από την ταχεία οικονομική ανάκαμψη καθώς χαλάρωσαν τα lockdown για τον Covid-19, αναμένουμε ότι η ανάπτυξη θα επιβραδυνθεί στο 2,4% το 2022 – περίπου το ίδιο με τον μέσο όρο από το 2015 έως το 2019. Αυτό αντανακλά πιο αργή παγκόσμια οικονομική ανάπτυξη, υψηλότερες τιμές ενέργειας μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία και ανανέωση των περιορισμών για τη δημόσια υγεία, ιδιαίτερα στην Κίνα.

Οι συνεχιζόμενες υψηλές τιμές της ενέργειας ως συνέπεια της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία είχαν ως αποτέλεσμα συνολικά υψηλές τιμές των εμπορευμάτων. Με τη σειρά τους, τα υψηλά ποσοστά πληθωρισμού οδήγησαν τις κεντρικές τράπεζες σε όλο τον κόσμο να αυξήσουν τα επιτόκια. Τα αυστηρά υγειονομικά μέτρα στην Κίνα επηρέασαν τη βιομηχανική παραγωγή και αύξησαν την ένταση στις ήδη στενές παγκόσμιες αλυσίδες εφοδιασμού.

Λαμβάνοντας υπόψη ότι η βιομηχανία ευθύνεται για περισσότερο από το 40% της τελικής ζήτησης ηλεκτρικής ενέργειας και το 20% καταναλώνεται από το εμπόριο και τις υπηρεσίες, η προκύπτουσα επιβράδυνση της οικονομικής δραστηριότητας έχει προκαλέσει μείωση της κατανάλωσης. Μια αξιοσημείωτη εξαίρεση είναι η Ινδία, όπου οι ασυνήθιστα υψηλές θερμοκρασίες το δεύτερο τρίμηνο του 2022 ώθησαν τη ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας σε νέα ύψη ρεκόρ.

Διαβάστε επίσης:

Μαρία Αλεξίου: Προτεραιότητά μου η ένταξη της βιωσιμότητας στα προγράμματα εκπαίδευσης μελλοντικών στελεχών