Και ο γύρος αύξησης των επιτοκίων ξεκίνησε. Το μόνο που μπορώ να ευχηθώ είναι «καλά ξεμπερδέματα».

Ο πληθωρισμός έκανε την εμφάνιση του. Τα αίτια δεν είναι νομισματικά («πολλά λεφτά στην κυκλοφορία», για να το θέσουμε απλά) αλλά πραγματικά: η γεωπολιτική σύγκρουση με την ενέργεια ως ένα από τα όπλα, οι αλυσίδες εφοδιασμού, ο οικονομικός εθνικισμός.

Η απάντηση είναι να αυξηθούν τα επιτόκια. Με το κόστος χρήματος ακριβό, τα δάνεια απαιτούν μεγαλύτερο μέρος του εισοδήματος για να εξυπηρετηθούν, οπότε τα νοικοκυριά μειώνουν την κατανάλωση. Η ανάπτυξη επιβραδύνεται, οι δανειστές απολαμβάνουν υψηλότερο εισόδημα που το αποταμιεύουν (ή ασχολούνται με εξαγορές και συγχωνεύσεις που δεν προσθέτουν πραγματική αξία στην οικονομία) και οι πληθωριστικές πιέσεις αρχίζουν να αποδυναμώνονται.

Η απάντηση της σύγχρονης οικονομικής πολιτικής στον πληθωρισμό είναι, λοιπόν, η ύφεση. Όσο μεγαλύτερος ο πληθωρισμός, τόσο βαθύτερη πρέπει να είναι η ύφεση.

Πέρα από το γεγονός ότι στην συγκεκριμένη περίπτωση σε επίπεδο μακροοικονομίας η πολιτική αυτή είναι λαθεμένη (ας μου εξηγήσει κάποιος πως τα υψηλότερα επιτόκια θα αντιμετωπίσουν το δίδυμο γεωπολιτική-ενέργεια, εκτός κι θεωρεί ότι η απάντηση είναι να παγώσουν όλοι τον χειμώνα και να όλοι σκάσουν το καλοκαίρι) υπάρχει το ερώτημα «ποιος ωφελείται από την πολιτική αυτή, και ποιες μπορεί να είναι οι πολιτικές προεκτάσεις της;»

Με τον πληθωρισμό θίγονται πρωταρχικά όσοι έχουν σταθερά εισοδήματα. Δηλαδή, οι συνταξιούχοι, οι χαμηλά αμειβόμενοι, οι μικροεπιχειρήσεις (π.χ. mama and papa stores) και γενικά οι μη προνομιούχοι. Τι τους «λέει» η οικονομική πολιτική; Θα σας αυξήσω κι άλλο το κόστος διαβίωσης και θα υποφέρετε ακόμη περισσότερο. Θα μειώσετε, λοιπόν, την κατανάλωση και το σύστημα θα βρει την ισορροπία του. Όπως τους έθιγε, δηλαδή, ο πληθωρισμός αλλά τώρα από διαφορετικό κανάλι.

Ποιους ωφελεί αυτή η οικονομική πολιτική; Τους δανειστές γενικά. Όλους όσους τα τελευταία περίπου δέκα με δώδεκα χρόνια δάνειζαν με όφελος χαμηλότερο από την προεξοφλητική αξία του δανείου.

Πρόκειται, δηλαδή, για μία βαθιά ταξική πολιτική που δεν λαμβάνει υπόψη της ούτε το ανθρώπινο κόστος της ύφεσης (που επαυξάνεται από την άνοδο της ανεργίας) ούτε την πολιτική επίπτωση. Κι αυτό γίνεται, διότι ταυτόχρονα με την υιοθέτηση της πολιτικής της αύξησης των επιτοκίων, η δημοσιονομική πολιτική ακυρώνεται. Η θέσπιση σκληρού κανόνα ως προς το επιτρεπόμενο ύψος του πρωτογενούς ελλείμματος είναι η μέθοδος.

Όταν, δε, όλα αυτά συμβαίνουν με το κοινωνικό κράτος σε σχεδόν πλήρη υποβάθμιση, σε σχεδόν τα περισσότερα κράτη που ασπάζονται την φιλοσοφία και το καθεστώς της φιλελεύθερης δημοκρατίας, ο δρόμος είναι διάπλατα ανοιχτός για την υπονόμευση του ίδιου του καθεστώτος.

Η απάντηση στον πληθωρισμό που τρώει τις συντάξεις, τα συνταξιοδοτικά αποθέματα, τις ΜμΕ, τις χαμηλές και μεσαίες εισοδηματικές τάξεις, μπορεί να είναι μόνο διπλή: η χρήση της δημοσιονομικής πολιτικής για να ξαναβρεί την ικμάδα του και να αναστήσει τον σκοπό του το κοινωνικό κράτος και να απαλύνει τις αρνητικές επιπτώσεις του πληθωρισμού. Και η έμφαση στις επενδύσεις για να αντιμετωπιστεί το πρόβλημα από την πλευρά της παραγωγής.

Το μεγάλο εμπόδιο στην επιστροφή στις αρχές της πολιτικής οικονομίας, είναι το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα. Πρόκειται για ένα τέρας που ξέφυγε από τον έλεγχο και τώρα έχει γιγαντωθεί και ανεξαρτοποιηθεί από τα κράτη και τις κυβερνήσεις τους. Είναι ένα ολιγοπωλιακό σύστημα, με δικούς του κανόνες –που το ίδιο έχει γράψει-, δικούς του στόχους – το συνεχώς διογκούμενο κέρδος—και την δική του δυναμική – την συνεχή εξάπλωση του.

Η προσωπική πρόβλεψη μου είναι απλή: όσο το παγκόσμιο χρηματοπιστωτικό σύστημα που γέννησε η κατάργηση του Glass-Stegall Act παραμένει ανεξέλεγκτο ως προς τους κανόνες λειτουργίας του και εμμονικό ως προ τους στόχους του, η μεν οικονομία θα περνά από τη μία κρίση στην άλλη, η δε φιλελεύθερη δημοκρατία δεν θα μπορεί να αντισταθεί στην επέλαση του αυταρχισμού.

Διαβάστε επίσης

Οι Σειρήνες από το παρελθόν την μάγεψαν