Διαβάζω τούτες τις ημέρες περισπούδαστα άρθρα για τον στην Ελλάδα, όπου κατά κανόνα παρατίθενται συγκρίσεις τιμών για να αποδειχθεί πόσο αναίτια ακριβή για το πορτοφόλι του Έλληνα είναι η χώρα. Αυτές οι συγκρίσεις στοιχειοθετούν μία εικόνα αρνητική για την χώρα μας. Άλλοτε άμεσα, άλλοτε έμμεσα φαίνεται ωσάν να φταίει η κερδοσκοπία, ο χονδρέμπορος, ο ασύδοτος λιανοπωλητής. Έτσι, τουλάχιστον ερμηνεύεται, ο υψηλότερος σε σύγκριση με την Ευρώπη ελληνικός πληθωρισμός.

Χωρίς αμφιβολία, τα φαινόμενα αυτά είναι υπαρκτά: στην Ελλάδα –αλλά και σε όλες τις οικονομίες. Ουσιαστικά, σε μεγάλο βαθμό, αντικατοπτρίζουν τον συνδυασμό δύο αρνητικών εξελίξεων: της αυξημένης ελευθερίας της αγοράς και του μειωμένου ρόλου του κράτους. Διότι, από μόνες τους,  οι αγορές θα τείνουν προς το ολιγοπώλιο και το μονοπώλιο, θα διοχετεύσουν ιδιωτικό κόστος στον δημόσιο τομέα και θα ενσωματώσουν στο κέρδος τους οφέλη που τους προσφέρει το κράτος.

Μέρος του πληθωρισμού, λοιπόν, μπορεί να ελεγχθεί με την αποκατάσταση μίας πιο αποτελεσματικής ισορροπίας ανάμεσα στην ελευθερία της αγοράς και τον βαθμό του κρατικού παρεμβατισμού. Αυτή είναι, βέβαια, μία άλλη ιστορία που ανάγεται στην εξέλιξη του καπιταλισμού τον τελευταίο μισό αιώνα περίπου.

Από την άλλη μεριά, όμως, οι συγκρίσεις τιμών με επίπεδο προϊόντος μπορεί να είναι άκρως παραπλανητικές. Στα άρθρα που έχουν δημοσιευτεί μία ελληνική τιμή συγκρίνεται με μία φτηνότερη και μία ακριβότερη – σε ευρωπαϊκό πάντα πλαίσιο. Πουθενά δεν εξηγείται η αιτία της διαφοράς. Επιπλέον, δεν είναι ξεκάθαρο ποιες ακριβώς είναι οι τιμές που συγκρίνονται. Για παράδειγμα η μέση τιμή ενός λίτρου γάλακτος έχει τόσο ουσιαστικό οικονομικό νόημα όσο το μέσο κατά κεφαλή ΑΕΠ. Σημασία έχει να προσφέρεται στον καταναλωτή και φτηνό και ακριβό γάλα—πράγμα που ισχύει στην χώρα μας.

Αλλά, ακόμη κι αν η σύγκριση είναι το φτηνότερο ελληνικό γάλα με το αντίστοιχο φτηνότερο π.χ. Γερμανικό, τότε οφείλουμε να δούμε που οφείλεται αυτό. Πάλι ως παράδειγμα, το κόστος συλλογής  γάλακτος από τις μικρές ελληνικές φάρμες είναι προφανώς πολύ υψηλότερο από το αντίστοιχο Γερμανικό ή Ολλανδικό, όπου κυριαρχούν οι μεγάλες μονάδες με την μεγάλη παραγωγή.

Στο ίδιο ακριβώς πλαίσιο εξηγείται το υψηλότερο κόστος παραγωγής για τον μικρό Έλληνα γεωργό-κτηνοτρόφο σε σύγκριση με τον μεγάλο Γερμανό ή Ολλανδό.

Ειδικά στα τρόφιμα, το ελληνικό πρόβλημα είναι κυρίως πρόβλημα μεγέθους κλήρου, έκταση χρήσης φυσικού κεφαλαίου και σύγχρονης οργάνωσης. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι η ανάπτυξη π.χ. της ελληνικής γαλακτοβιομηχανίας έγινε με τις πολιτικές που εφάρμοσαν σε επίπεδο φάρμας/μονάδας στην δεκαετία 1985-1995 οι τρεις μεγάλες εταιρείες ΔΕΛΤΑ, ΜΕΒΓΑΛ και ΦΑΓΕ—όχι το υπουργείο γεωργίας που ήταν περίπου ανύπαρκτο. Στόχος ήταν η δημιουργία ενός σύγχρονου κτηνοτροφικού κλάδου—κι αυτό το πέτυχαν σε μεγάλο βαθμό.

Το πρόβλημα μεγέθους είναι που υπονομεύει το σύνολο της ελληνικής γεωργίας. Ο μικρός κλήρος δεν επιδέχεται την χρήση μηχανημάτων που φέρνουν μείωση κόστους, απαιτεί υψηλότερο ποσοστό κέρδους απ’ ότι μία μεγάλη μονάδα που μπορεί να βασιστεί στην μεγάλη ποσότητα διάθεσης και δεν έχει τα μέσα για να επενδύσει στις οικονομίες που φέρνει η σύγχρονη οργάνωση και η χρήση σύγχρονων μεθόδων παρακολούθησης των εξελίξεων.

Πολύ απλά το υψηλό ελληνικό κόστος οφείλεται στην αδυναμία εκμετάλλευσης οικονομιών κλίμακας, στην ατελή εκπαίδευση και πληροφόρηση που παρέχει το κράτος και στην μη υιοθέτηση σύγχρονων μεθόδων παραγωγής και μάρκετινγκ – όπως π.χ. τα μακροχρόνια συμβόλαια, η εγγύηση της ποιότητας, η χρήση ειδικών εφαρμογών για την πρόβλεψη του καιρού, η έγκαιρη προετοιμασία για πιθανές καταστροφές κοκ.

Η χώρα μας υποφέρει από σημαντικές στρεβλώσεις στην λειτουργία της αγοράς—κι αυτό είναι ιδιαίτερα εμφανές και ενέχει μεγάλο κόστος στον τομέα της γεωργίας. Οι συνεταιρισμοί (που θα μπορούσαν να δώσουν μία λύση) απέτυχαν, διότι κομματικοποιήθηκαν, ενεπλάκησαν σε προσωπικές αντιπαραθέσεις και δεν οργανώθηκαν με βάση την εξωστρέφεια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα (ένα από τις εκατοντάδες) είναι ο Συνεταιρισμός για το γλυκό κρασί της Σάμου: ένα προϊόν που θα μπορούσε εύκολα να έχει διεθνή αποδοχή και υψηλό ποσοστό κέρδους σταδιακά φθίνει διότι οι άνθρωποι αρνούνται να συνεννοηθούν μεταξύ τους.

Στην σύγχρονη γεωργία μία ρόδα διαμέτρου 10 μέτρων, ειδικής κατασκευής, αενάως περιστρεφόμενη και περιοδικά εμβαπτιζόμενη σε νερό εμπλουτισμένο με συστατικά,  μπορεί να παράγει μαρούλια σε ποσότητα που να καλύπτει όλο τον χρόνο τις ανάγκες μίας πόλης 10.000 κατοίκων.

Εμείς έχουμε την Κορινθία και την Άρτα χέρσα και εισάγουμε λεμόνια και πορτοκάλια.

Καλό είναι να ενημερώνεται ο πολίτης για τις εξελίξεις. Ακόμη καλύτερο θα είναι να πληροφορείται για τα αίτια των εξελίξεων. Χωρίς αυτό, η διολίσθηση στην συγκινησιακή άγνοια του λαϊκισμού είναι απλή, εύκολη και γρήγορη.

Διαβάστε επίσης

Στα αποκαΐδια της Βούλας