Γεωθερμία για παραγωγή ενέργειας

Ο στόχος της αύξησης της συμμετοχής των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΑΠΕ) στην παραγωγή ενέργειας είναι μονόδρομος για τη μείωση του ενεργειακού κόστους και την αύξηση της ενεργειακής ασφάλειας την επόμενη δεκαετία. Το 2030 πρέπει το 70% της παραγόμενης ενέργειας να προέρχεται από ΑΠΕ.

Η γεωθερμία είναι ανανεώσιμη πηγή ενέργειας, που προσφέρει τη δυνατότητα παραγωγής ισχύος βάσης, καθώς είναι διαθέσιμη 24 ώρες τη μέρα, 365 μέρες το χρόνο, χωρίς να εξαρτάται από τις καιρικές συνθήκες.

Σκοπός της κυβέρνησης είναι η δημιουργία ενός σύγχρονου, σταθερού και διαφανούς επενδυτικού πλαισίου για την ανάπτυξη της γεωθερμίας, με τα αυστηρότερα πρότυπα ασφάλειας και περιβαλλοντικής προστασίας.

Η γεωθερμία είναι μια σταθερή και εγχώρια πηγή καθαρής ενέργειας, με πολλαπλά οφέλη για την κοινωνία, την οικονομία και το περιβάλλον. Γι’ αυτό και η ανάπτυξη της γεωθερμίας αποτελεί στρατηγική του υπουργείου Ενέργειας, με στόχο να την αξιοποιήσει για τη διεύρυνση του ενεργειακού μας μείγματος.

Πρόσφατα εξάλλου το υπουργείο, με τη σχετική Υπουργική Απόφαση έθεσε σε εφαρμογή το θεσμικό πλαίσιο για την αξιοποίηση του γεωθερμικού δυναμικού της χώρας για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

Η Υπουργική Απόφαση καθόρισε τη διαδικασία μίσθωσης των δικαιωμάτων έρευνας, εκμετάλλευσης και διαχείρισης γεωθερμικών πεδίων εθνικού ενδιαφέροντος που αποτελεί το πρώτο βήμα για την αξιοποίηση των πεδίων αυτών για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας. Το επόμενο βήμα θα είναι η αποσαφήνιση της διαδικασίας για τα πεδία τοπικού ενδιαφέροντος και η διερεύνηση καλών διεθνών πρακτικών θέσπισης ειδικών κινήτρων για την ανάπτυξη της γεωθερμίας.

Έτσι αναμένεται το επόμενο διάστημα να προκηρυχθούν οι διαγωνισμοί για την εκμετάλλευση των γεωθερμικών πεδίων ανά την Ελλάδα.

Τι είναι η γεωθερμία

Η γεωθερμία είναι η αποθηκευμένη κάτω από την επιφάνεια της γης (στο υπέδαφος, σε υπόγεια νερά, ατμό ή θερμό αέρα) θερμική ενέργεια με θερμοκρασίες από 25°C έως 350°C. Πρόκειται για μια ανεξάντλητη και καθαρή πηγή ενέργειας, αξιοποιείται στην παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, σε αγροτικές και βιομηχανικές εφαρμογές, θερμοκήπια, ιχθυοκαλλιέργειες, για αφαλάτωση θαλασσινού νερού, θερμά λουτρά και πολλά άλλα.

Η μετάδοση θερμότητας πραγματοποιείται με δύο τρόπους:

α) Με αγωγή από το εσωτερικό προς την επιφάνεια με ρυθμό 0,04 – 0,06 W/m² [1]

β) Με ρεύματα μεταφοράς, που περιορίζονται όμως στις ζώνες κοντά στα όρια των λιθοσφαιρικών πλακών, λόγω ηφαιστειακών και υδροθερμικών φαινομένων.

Μεγάλη σημασία για τον άνθρωπο έχει η αξιοποίηση της γεωθερμικής ενέργειας για την κάλυψη αναγκών του, καθώς είναι μια πρακτικά ανεξάντλητη πηγή ενέργειας. Ανάλογα με το θερμοκρασιακό της επίπεδο μπορεί να έχει διάφορες χρήσεις.

Η υψηλής ενθαλπίας (>150°C) χρησιμοποιείται συνήθως για παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας.

Η μέσης ενθαλπίας (80 έως 150°C) που χρησιμοποιείται για θέρμανση ή και ξήρανση ξυλείας και αγροτικών προϊόντων καθώς και μερικές φορές και για την παραγωγή ηλεκτρισμού (π.χ. με κλειστό κύκλωμα φρέον που έχει χαμηλό σημείο ζέσεως).

Η χαμηλής ενθαλπίας (25 έως 80°C) που χρησιμοποιείται για θέρμανση χώρων, για θέρμανση θερμοκηπίων, για ιχθυοκαλλιέργειες, για παραγωγή γλυκού νερού.

Σήμερα η γεωθερμία είναι πια γνωστή και εδραιωμένη πρακτική ως μια ανεξάντλητη, φυσικά καθαρή, ήπια και ανανεώσιμη ενεργειακή πηγή.

Η Ελλάδα, λόγω των κατάλληλων γεωλογικών συνθηκών, διαθέτει πλούσιο γεωθερμικό δυναμικό και θεωρείται από τις πλέον ευνοημένες χώρες παγκοσμίως. Έως σήμερα, σε 30 περιοχές σε όλη τη χώρα έχουν εντοπιστεί γεωθερμικά πεδία τα οποία μπορούν να αξιοποιηθούν για άμεσες χρήσεις, με ήπιο περιβαλλοντικό αποτύπωμα, και να καλύψουν μια σειρά από ενεργειακές ανάγκες (π.χ. θέρμανση ιχθυοκαλλιεργειών, θερμοκηπιακές καλλιέργειες, ξήρανση αγροτικών προϊόντων, θέρμανση και ψύξη κατοικιών, σχολείων και νοσοκομείων αφαλάτωση νερού, λειτουργία λουτροθεραπευτικών εγκαταστάσεων κ.λπ.) και να παίξουν καθοριστικό ρόλο στην ενεργειακή αυτονομία των περιοχών σε διάφορους παραγωγικούς τομείς: στον πρωτογενή τομέα, με τη μείωση του ενεργειακού κόστους στη γεωργία και τις ιχθυοκαλλιέργειες, στη μεταποίηση καθώς και στη θέρμανση κατοικιών, σχολείων και νοσοκομείων.

Τα γεωθερμικά πεδία διακρίνονται ως τοπικού και εθνικού ενδιαφέροντος:

• Στα τοπικού ενδιαφέροντος η θερμοκρασία του προϊόντος κυμαίνεται από 30°C-90°C,
• στα εθνικού ενδιαφέροντος η θερμοκρασία του προϊόντος υπερβαίνει τους 90°C.

Με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας, ύστερα από γνώμη της Ε.Α.Γ.Μ.Ε., γίνεται ο χαρακτηρισμός ενός ερευνημένου χώρου ως γεωθερμικού πεδίου και η υπαγωγή του σε κατηγορία τοπικού ή εθνικού ενδιαφέροντος. Επίσης, με απόφαση του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας γίνεται ο χαρακτηρισμός μίας περιοχής ως περιοχής γεωθερμικού ενδιαφέροντος.

Η έρευνα, διαχείριση και εκμετάλλευση του γεωθερμικού δυναμικού, με εξαίρεση τα πεδία τοπικού ενδιαφέροντος και τις ΠΓΘΕ, υπάγεται στην αρμοδιότητα του Υπουργού Περιβάλλοντος και Ενέργειας. Η έρευνα, διαχείριση και εκμετάλλευση του γεωθερμικού δυναμικού σε πεδία τοπικού ενδιαφέροντος και τις ΠΓΘΕ υπάγεται στην αρμοδιότητα του συντονιστή Αποκεντρωμένης Διοίκησης.

H ΕΑΓΜΕ αναμένεται να στείλει άμεσα στο υπουργείο Ενέργειας τα δεδομένα των αναλύσεών της, για τις περιοχές γεωθερμικού ενδιαφέροντος στη Βόρειο Ελλάδα, που πληρούν τις προϋποθέσεις ώστε να εισέλθουν σε διαγωνιστική διαδικασία για έρευνα και εκμετάλλευση γεωθερμικών πεδίων.

Γεωθερμία για παραγωγή ενέργειας

Η άντληση των γεωθερμικών ρευστών, με τη βοήθεια προηγμένων τεχνολογικών μεθόδων που είναι σήμερα διαθέσιμες, επιτρέπει όχι μόνο την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας, αλλά και την αξιοποίησή τους σε άλλες χρήσεις, όπως η αφαλάτωση του θαλασσινού νερού, η θέρμανση και ψύξη των κτιρίων, η θέρμανση των θερμοκηπίων, οι ιχθυοκαλλιέργειες κ.λπ.

Σήμερα, η συνολική ισχύς των εγκαταστημένων γεωθερμοηλεκτρικών μονάδων σε όλο τον κόσμο υπερβαίνει τα 9,000 ΜW, καθιστώντας τη γεωθερμία μια αξιόπιστη, προσιτή και απόλυτα φιλική στο περιβάλλον εναλλακτική πηγή ενέργειας.

Η ανάπτυξη της γεωθερμίας εξαρτάται από ειδικούς παράγοντες, όπως πχ. το βάθος, τα χαρακτηριστικά του γεωθερμικού ταμιευτήρα, τη σύνθεση του γεωθερμικού ρευστού και την τροφοδοσία του, τη χρήση γης στην επιφάνεια του εδάφους κ.α. Η παραγωγή ενέργειας από γεωθερμία αποτελεί έναν από τους βασικούς άξονες ανάπτυξης Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας και εντάσσεται στις προτεραιότητες του επιχειρησιακού σχεδίου της ΔΕΗ Ανανεώσιμες Α.Ε.

Η συσσωρευμένη εμπειρία που έχει αποκτήσει μέσω της ΔΕΗ, η οποία διεξήγαγε έρευνες πηγών γεωθερμίας ήδη από το 1973, αποτελεί έναν πολύτιμο οδηγό για την εξέλιξή της στον συγκεκριμένο τομέα.

Η ΔΕΗΑΝ έχει μισθώσει το δικαίωμα έρευνας, εκμετάλλευσης και διαχείρισης γεωθερμικού δυναμικού εθνικού ενδιαφέροντος (θερμοκρασίας άνω των 90 βαθμών Κελσίου). Η συνεργασία θα υλοποιηθεί μέσω της κοινής θυγατρικής «Γεωθερμικός Στόχος ΙΙ» (51% ΗΛΕΚΤΩΡ, 49% ΔΕΗ Ανανεώσιμες). Σήμερα πραγματοποιείται η χωροθέτηση της ερευνητικής γεώτρησης.

Η ΔΕΗ Ανανεώσιμες θα ολοκληρώσει τις έρευνες για τον εντοπισμό και χαρακτηρισμό του γεωθερμικού δυναμικού στις εν λόγω περιοχές, με χρηματοδότηση από τη «Γεωθερμικός Στόχος ΙΙ», η οποία έχει σκοπό να αναπτύξει την επόμενη πενταετία γεωθερμικούς σταθμούς ισχύος 5 MW σε κάθε μια από τις περιοχές (Μήλος-Κίμωλος, Λέσβος, Μέθανα και Νίσυρος), εφόσον εντοπιστεί το κατάλληλο γεωθερμικό δυναμικό.

Ο προϋπολογισμός των ερευνών για τις τέσσερις περιοχές ανέρχεται σε 70 εκατ. ευρώ και το κόστος εγκατάστασης των μονάδων παραγωγής σε 50 εκατ. ευρώ