Πομπηία: Ερωτικές σκηνές σε κοινή θέα για πρώτη φορά

Όπου έσκαβαν, συναντούσαν τοιχογραφίες και μωσαϊκά με ερωτικές σκηνές.

Και τα γλυπτά που έφερναν στο φως ήταν αναπαραστάσεις ερωτικών περιπτύξεων. Το σοκ ήταν μεγάλο. Η έκπληξη, η περιέργεια, η αμηχανία μπροστά στο πλήθος των ευρημάτων αυτής της θεματολογίας ερχόταν κόντρα στην έννοια του κλασικού οράματος για τον αρχαίο κόσμο…

Στα μέσα του 19ου αιώνα, σε μια εποχή που το σεξ εθεωρείτο ευρέως άσεμνο, οι αρχαιολόγοι που είχαν αναλάβει να ανασκάψουν την Πομπηία και το Ερκουλάνεουμ, που ήταν θαμμένα ακόμη στη στάχτη του Βεζούβιου είχαν να αντιμετωπίσουν πέρα από τα όποια άλλα ζητήματα και αυτό της ντροπής.

Δεν ήξεραν ακόμη, ότι στον ρωμαϊκό κόσμο η σεξουαλική απόλαυση, όχι μόνον δεν ήταν κατακριτέα και λόγος για να ντρέπεται κανείς αλλά αντίθετα θεωρούνταν πηγή χαράς.

Παρ΄ότι οι πρώτες σχετικές ανακαλύψεις λοιπόν, είχαν γίνει από παλαιότερα, η γενική εντύπωση ως τότε ήταν, πως πρόκειται για μεμονωμένες περιπτώσεις.

Με την πρόοδο των ανασκαφών όμως, γινόταν ολοένα και πιο εμφανές, ότι παραστάσεις με αισθησιακό και ερωτικό περιεχόμενο χαρακτήριζαν σχεδόν όλους τους χώρους της πόλης, από τις ιδιωτικές κατοικίες ως τα ιαματικά λουτρά, από ταβέρνες και καταγώγια ως τα δημόσια κτίρια.

Αλλαγή νοοτροπίας

Σήμερα ωστόσο η Πομπηία αποφασίζει να απενοχοποιηθεί. Με την έκθεση «Τέχνη και σεξουαλικότητα στις οικίες της Πομπηίας», που άρχισε πριν από λίγες μέρες στο Αρχαιολογικό Πάρκο της, περιλαμβάνοντας μία επιλογή των έργων που έχουν ανακαλυφθεί, στοχεύει να εξηγήσει ή έστω να απαντήσει στο ερώτημα της πανταχού παρουσίας του αισθησιασμού στην πόλη του 1ου μ.Χ. αιώνα.

Όχι κάτι εύκολο φυσικά, αν και οι επιμελητές της, ο διευθυντής του Αρχαιολογικού Πάρκου της Πομπηίας Γκάμπριελ Ζούχτριγκελ και η καθηγήτρια Μαρία Λουΐζα Κατόνι πιστεύουν, ότι το αποτέλεσμα είναι ένα κλειδί για την κατανόηση ενός κόσμου, που υπήρχε πριν από 2000 χρόνια.

Πέρασαν φυσικά μερικοί …αιώνες ώσπου να φθάσουμε σ΄αυτήν την αλλαγή νοοτροπίας, που ακολουθεί ασφαλώς και τις αλλαγές στη σημερινή κοινωνία.

Γιατί από το 1849 ως το 2000 τα ευρήματα αντί να εκτεθούν, «εξαφανίστηκαν» ύστερα από απόφαση των Αρχών της Νάπολης, καθώς είχαν χαρακτηριστεί ακατάλληλα για τους πολλούς ενώ μόνον ώριμοι άνθρωποι με ασφαλή ηθική μπορούσαν να τα δουν. Έτσι παρέμειναν κρυμμένα σε ένα «μυστικό δωμάτιο», που άνοιγε μόνον για μελετητές, αλλά και για όποιον ήταν πρόθυμος να δωροδοκήσει τους φύλακες…

Τα εκθέματα

Περί τα εβδομήντα έργα, κυρίως τοιχογραφίες αλλά και γλυπτά παρουσιάζονται στην έκθεση.

Κεντρικό έκθεμα είναι η τοιχογραφία της Λήδας και του κύκνου, που ανακαλύφθηκε το 2018.

Η σκηνή, πιστή στο μύθο απεικονίζει τη στιγμή που ο θεός Δίας, μεταμφιεσμένος σε κύκνο, είτε βιάζει είτε αποπλανεί τη Λήδα, βασίλισσα της Σπάρτης. Και όπως είναι γνωστό μετά από αυτή τη συνεύρεση η Λήδα γέννησε δύο αυγά, από τα οποία προήλθαν οι δίδυμοι Κάστωρ και Πολυδεύκης και η Ελένη, η οποία πυροδότησε τον Τρωικό Πόλεμο.

Επίσης σε καίρια θέση βρίσκονται γλυπτά που αναπαριστούν έναν Ερμαφρόδιτο και έναν Σάτυρο όπως και δύο ζευγάρια Κενταύρων αλλά και δύο μετάλλια διακοσμημένα με εικόνες σατύρων και νυμφών που εντοπίστηκαν σε ένα τελετουργικό άρμα, το οποίο ανακαλύφθηκε πέρυσι στην Πομπηία.

Πολύ συνηθισμένες είναι οι παραστάσεις που δείχνουν ζευγάρια σε καθαρά σεξουαλικές σκηνές και όπως λέει ο Γκάμπριελ Ζούχτριγκελ αυτό έχει να κάνει με τον τρόπο με τον οποίο οι Ρωμαίοι αντιλαμβάνονται χρησιμοποιούσαν τον ελληνικό πολιτισμό ως πολιτιστικό κώδικα, καθώς πολλά από τα έργα αναφέρονται στους ελληνικούς μύθους και τις ιστορίες, που προέρχονταν από τις ελληνικές παραδόσεις.

Οι επισκέπτες εξάλλου, καθοδηγούμενοι από μια εφαρμογή, μπορούν να περιηγηθούν και να ξεναγηθούν στα σπίτια κατά μήκος της Via del Vesuvio. Εκεί όπου υπάρχουν φρέσκο με σεξουαλικού περιεχομένου, συμπεριλαμβανομένης μιας που απεικονίζει τον έλληνα θεό της γονιμότητας Πρίαπο, να ζυγίζει τον ανδρισμό του σε μια ζυγαριά.

Οι οίκοι ανοχής

Το όλο θέμα προφανώς έχει να κάνει με την συχνότητα που εμφανίζονται αυτές οι παραστάσεις, που απλώς ήταν περισσότερες σε σπίτια πλουσίων. «Οι μελετητές έχουν την τάση να ερμηνεύουν κάθε δωμάτιο που είναι διακοσμημένο με αυτές τις σκηνές ως κάποιο είδος οίκου ανοχής», σημειώνει ο διευθυντής του πάρκου. Ο ίδιος όμως διαφωνεί. Κι ένας από τους βασικούς λόγους είναι, ότι τα πορνεία είχαν συγκεκριμένη δομή με μικροσκοπικά δωμάτια, κτιστό ανάκλιντρο με αχυρένιο στρώμα και πέτρινο μαξιλάρι. Καμία σχέση με τις βίλες και την πλούσια διακόσμησή τους, πολύ συχνά με ερωτικές παραστάσεις.

Ανάμεσα σ΄αυτές, και ομοφυλοφιλικές σκηνές, όπως και αγάλματα. Χαρακτηριστικό, το γλυπτό που ανακαλύφθηκε στην Οικία του Χρυσού Περικάρπιου, που αναπαριστά νεαρό άνδρα, ο οποίος εικάζεται, ότι υπηρετούσε τον κύριό του κατά τη διάρκεια συμποσίων, αλλά και σεξουαλικά.

«Η καθημερινή ζωή των αρχαίων ήταν εξίσου περίπλοκη με τη δική μας και είναι επικίνδυνο να ανασυνθέσουμε τι συνέβη σε αυτά τα μέρη κρίνοντας μόνο από τις εικόνες», υπενθυμίζει όμως ο Γκάμπριελ Ζούχτριγκελ.

Διαβάστε επίσης

Το τελευταίο γεύμα στην Πομπηία – Από τις λιχουδιές ως τις οδοντογλυφίδες