«Η πρόθεση που υπάρχει είναι να μην περιμένουμε το 2023 να καταθέσουμε αναθεωρημένες προτάσεις, γιατί οι ανάγκες είναι αυξημένες και επιτάσσουν να κινηθούμε πάρα πολύ γρήγορα, αλλά αυτό να το κάνουμε το συντομότερο δυνατόν. Άρα πρέπει να υιοθετήσουμε και να ακολουθήσουμε το μοντέλο που ακολουθήσαμε και στα δάνεια. Να υπάρχει μία εξαιρετική συνεργασία μεταξύ του Υπουργείου Ναυτιλίας, του Ναυτικού Επιμελητηρίου, των ακτοπλοϊκών εταιρειών. Να υπάρχουν συγκεκριμένες, κοστολογημένες προτάσεις με χρονοδιάγραμμα υλοποίησης, ώστε να μπορέσουν να ενσωματωθούν στο συνολικό πακέτο ρυθμίσεων που θα υποβάλει η Κυβέρνηση».

Τις επισημάνσεις αυτές υποστηρίζει με θέρμη ο Βασίλης Καζάς, διευθύνων σύμβουλος της Grant Thornton, ο οποίος προτείνει να αξιοποιηθούν οι πόροι από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ώστε να γίνει με ταχύτερους ρυθμούς η μετάβαση της ελληνικής ακτοπλοΐας στην πράσινη ναυτιλία.

Ο Β. Καζάς υπογραμμίζει ότι υπάρχουν οι κύριες ακτοπλοϊκές γραμμές, είναι και οι δευτερεύουσες, οι οποίες αφορούν τις συνδέσεις των περιφερειακών λιμανιών. Και συμπληρώνει: «Υπάρχει το σκέλος της προσφοράς, το οποίο χαρακτηρίζεται από τους Φορείς της άσκησης δραστηριότητας, από το μέγεθος του στόλου, τους παραμέτρους του κόστους, από το θεσμικό πλαίσιο και υπάρχουν και οι ανάγκες των νησιωτικών περιοχών, οι παράμετροι τιμής και οι κανονιστικοί παράγοντες. Δεν πρέπει να δούμε την ακτοπλοΐα σαν μέσο που εξυπηρετεί την τουριστική κίνηση της χώρας. Αυτό, κατά την γνώμη μου, είναι μέγα λάθος. Επειδή η χώρα είναι μία νησιωτική, κατά βάση χώρα, η ακτοπλοΐα παίζει καθοριστικό και καταλυτικό ρόλο στο να συνεχίσουν τα νησιά να έχουν ζωή, να έχουν οικονομική δραστηριότητα και να κρατήσουν τους ανθρώπους στον τόπο τον οποίο μεγάλωσαν».

Ποιοι παράγοντες επηρεάζουν την ακτοπλοΐα

Αναφερόμενος στους παράγοντες που επηρεάζουν την ακτοπλοΐα, τονίζει:

“Υπάρχουν εξωγενείς παράγοντες που επηρεάζουν την ακτοπλοΐα, όπως είναι η ταξιδιωτική κίνηση, οι τιμές καυσίμων που έχουν ανέβει σε επίπεδα που είναι μη διαχειρίσιμα, η εποχικότητα, το κόστος δανεισμού και οι ρυθμιστικές παρεμβάσεις. Από την άλλη, υπάρχουν και οι ενδογενείς παράγοντες που είναι οι επενδύσεις στην ανανέωση του στόλου, οι ακτοπλοϊκές γραμμές δραστηριοποίησης, η συχνότητα των δρομολογίων και οι υποδομές των λιμανιών.

Για να μπορέσουμε να πετύχουμε τον μεγάλο στόχο, που δεν είναι άλλος από το να παραμείνει η νησιωτική Ελλάδα στο σημείο που είναι και να αναπτυχθεί ακόμη περισσότερο χρειάζεται να αναπτύξουμε την ακτοπλοΐα, να ενισχύσουμε την κίνηση των νησιωτικών περιοχών και να πετύχουμε αυτό το οποίο, όλοι, θέλουμε την περιφερειακή και την κοινωνικοοικονομική ανάπτυξη.

Η λειτουργία του κλάδου καθορίζεται από ένα κανονιστικό πλαίσιο το οποίο δημιουργεί σημαντικές δεσμεύσεις και προκλήσεις. Πρόκειται για τη Σύμβαση Περιορισμού Θαλάσσιας Ρύπανσης, τη Σύμβαση Ασφάλειας Ζωής στη θάλασσα, είναι, ακόμη, οι Κανόνες Διεθνούς Ισάλου Γραμμής, οι Κανόνες Ασφάλειας Πλοίων, το Παγκόσμιο Ναυτιλιακό Σύστημα Κινδύνου και Ασφάλειας. Επίσης, υπάρχουν και πολιτικές της Ευρωπαϊκής Ένωσης που στοχεύουν σε ταχύτερη μετάβαση της Ευρωπαϊκής Ναυτιλίας σε πρότυπα χαμηλών εκπομπών”.

Εξειδικεύοντας τις προτάσεις του εξηγεί ποια μπορεί να είναι η Συμβολή Ταμείου Ανάκαμψης στην ενίσχυση της ακτοπλοΐας:

“Τι μπορούμε να κάνουμε πρακτικά και πώς μπορούμε να παρέμβουμε για να ενισχύσουμε την ανταγωνιστικότητα του κλάδου. Όπως ανέφερα, στο σκέλος των Grants υπάρχουν 4 πυλώνες: η πράσινη μετάβαση, όπου εκεί μπορούν να χρηματοδοτηθούν καθαρές τεχνολογίες για την επιτάχυνση της κρίσης βιώσιμων προσβάσεων και έξυπνων μεταφορών, ανάπτυξη της πράσινης μετάβασης. Υπάρχει, ακόμη, η ψηφιακή μετάβαση, όπου μπορούν να ενσωματωθούν γρήγορες ευρυζωνικές υπηρεσίες, 5G, τεχνητή νοημοσύνη, κυβερνοασφάλεια και ασφαλής συνδεσιμότητα. Υπάρχει η απασχόληση, όπου υπάρχουν κονδύλια για εκσυγχρονισμό επαγγελματικής εκπαίδευσης και κατάρτισης, επανεκπαίδευση του ανθρώπινου δυναμικού. Υπάρχει, τέλος, και ο οικονομικός μετασχηματισμός, όπου μπορούν να γίνουν αναβάθμιση υποδομών με σκοπό την εξυπηρέτηση των δρομολογίων και των πλοίων, παροχή στοχευμένων ενισχύσεων για τον κλάδο της ακτοπλοΐας και διευκόλυνση της πρόσβασης σε δανειακά κεφάλαια και μείωση του κόστους δανεισμού.

Πώς πρέπει να κινηθούμε;

Η πρόθεση που υπάρχει είναι να μην περιμένουμε το 2023 να καταθέσουμε αναθεωρημένες προτάσεις γιατί οι ανάγκες είναι αυξημένες και επιτάσσουν να κινηθούμε πάρα πολύ γρήγορα αλλά αυτό να το κάνουμε το συντομότερο δυνατόν. Άρα πρέπει να υιοθετήσουμε και να ακολουθήσουμε το μοντέλο που ακολουθήσαμε και στα δάνεια. Να υπάρχει μία εξαιρετική συνεργασία μεταξύ του Υπουργείου Ναυτιλίας, του Ναυτικού Επιμελητηρίου, των ακτοπλοϊκών εταιρειών. Να υπάρχουν συγκεκριμένες, κοστολογημένες προτάσεις με χρονοδιάγραμμα υλοποίησης, ώστε να μπορέσουν να ενσωματωθούν στο συνολικό πακέτο ρυθμίσεων που θα υποβάλει η Κυβέρνηση”.

Ο Β. Καζάς είναι κατηγορηματικός:

«Όσο πιο γρήγορα κινηθούμε, όσο πιο γρήγορα συντονίσουμε τις ενέργειές μας και μπορέσουμε να ολοκληρώσουμε συγκεκριμένες προτάσεις, τόσο καλύτερες είναι οι πιθανότητες αυτές οι προτάσεις να γίνουν αποδεκτές και να προχωρήσουμε στην άμεση υλοποίησή τους.

Χρέος όλων μας είναι να εργαστούμε αρμονικά για να μπορέσουμε να αξιοποιήσουμε το σύνολο των πόρων του Ταμείου Ανάκαμψης, να γίνουν πράξη οι μεταρρυθμίσεις της χώρας, να αλλάξει ο παραγωγικός μετασχηματισμός, να δημιουργηθούν νέες θέσεις εργασίας και πλούτος, έτσι, ώστε, με στοχευμένες κινήσεις να μπορέσουμε να αμβλύνουμε, με συγκεκριμένα κίνητρα, τις πιο ευάλωτες ομάδες της κοινωνίας μας που σήμερα πλήττονται από την κρίση που βιώνουμε».

Ποιος είναι ο ρόλος του Ταμείου Ανάκαμψης

Κατ’ αρχήν, τι είναι το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας; Το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας ήταν η απάντηση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στον Covid 19. Για πρώτη φορά, 1,9 τρισεκατομμύρια ευρώ μοιράστηκαν στις 27 χώρες, με πληθυσμιακά και κάποια άλλα κριτήρια, και η χώρα μας, από αυτό το ποσό έλαβε 31 δισεκατομμύρια ευρώ. Με τη μόχλευση, αυτό το ποσό θα φτάσει τα 60 δισεκατομμύρια ευρώ. Είναι ένα ποσό το οποίο ουδέποτε στο παρελθόν είχε έρθει στη χώρα μας, και εάν το αξιοποιήσουμε μέχρι το τελευταίο ευρώ, που αυτό είναι χρέος όλων μας, μπορούν να γίνουν όλες εκείνες οι μεταρρυθμίσεις που έχουμε σχεδιάσει, αλλά να αλλάξει και ο παραγωγικός μετασχηματισμός της χώρας και να μιλάμε για μία καινούργια Ελλάδα. Ο σχεδιασμός και η υποβολή ενός στρατηγικού σχεδίου για το Ταμείο Ανάκαμψης ήταν ένα πολύ δύσκολο εγχείρημα. Γιατί το λέω αυτό; Γιατί θα έπρεπε για κάθε δράση να εκπονηθεί ένα αναλυτικό σχέδιο και να τεθούν συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα υλοποίησης, γιατί με βάση αυτά θα κρίνονται οι εκταμιεύσεις. Τα χρήματα δεν θα έρθουν στην χώρα, αν δεν πιαστούν συγκεκριμένοι στόχοι και χρονοδιαγράμματα, τα οποία έχουν τεθεί. Η χώρα μας κατόρθωσε να υποβάλει αυτό το σχέδιο τον Απρίλιο του 2021, μέσα στις ημερομηνίες που είχαν τεθεί. Είμαστε μόνο 5 χώρες από τις 27 της Ευρωπαϊκής Ένωσης που κατορθώσαμε να πετύχουμε αυτόν τον στόχο και το σχέδιο χαρακτηρίστηκε από τις πηγές της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σαν “breathtaking”. Ήταν μία εξαιρετική εργασία αυτή που έγινε. Η υλοποίηση όμως αυτού του εγχειρήματος είναι ακόμα πολύ πιο δύσκολη, γιατί χρειάζεται να πιάνονται όλοι οι στόχοι που έχουν τεθεί. Μέχρι σήμερα, που βρισκόμαστε; Κατορθώσαμε να εκπληρώσουμε όλους τους στόχους του 2021. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα ο πρωθυπουργός της χώρας, την προηγούμενη Παρασκευή να ανακοινώσει ότι αποδεσμεύτηκε μία καινούργια δόση 3,6 δισεκατομμύρια ευρώ και είμαι σε θέση να γνωρίζω ότι, από την εμπλοκή μας σε όλη τη διαδικασία, θα εκπληρωθούν και οι στόχοι οι οποίοι έχουνε τεθεί για το 2022. Η υποχρέωση που έχουμε, όχι μόνο εμείς αλλά όλες οι χώρες, είναι ότι τα χρήματα θα πρέπει να έχουν απορροφηθεί μέχρι το τέλος του 2026. Σε περίπτωση που δεν πιάνονται οι στόχοι, τα χρήματα δεν μπορούν να απορροφηθούν ή να μετακυληθούν από τις χώρες. Αυτό το εγχείρημα δεν το πέτυχαν πολλές χώρες, γι’ αυτό, εάν είδατε στο Φόρουμ των Δελφών, ο πρωθυπουργός ανακοίνωσε ότι 230 δισεκατομμύρια ευρώ δάνεια παραμένουν αδιάθετα, γιατί δεν μπόρεσαν οι χώρες οι οποίες είχαν δεσμευτεί να καταθέσουν προγράμματα που δείχνουν ότι θα τα απορροφήσουνε.

Πώς θα διοχετευτούν οι πόροι του Ταμείου Ανάκαμψης

Στο πρόγραμμα υπάρχουν τα grants (οι επιδοτήσεις), οι οποίες έχουν τέσσερις πυλώνες: πράσινη μετάβαση, ψηφιακός μετασχηματισμός, απασχόληση και κοινωνική συνοχή, και ιδιωτικές επενδύσεις και μετασχηματισμός, ενώ υπάρχουν και τα δάνεια, οπού εκεί υπάρχουν πέντε κατευθύνσεις: πράσινη μετάβαση, ψηφιακός μετασχηματισμός, καινοτομία & έρευνα, εξωστρέφεια και αύξηση μεγέθυνσης των επιχειρήσεων. Με βάση τις οδηγίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, το 38% θα πρέπει να πάει στην πράσινη μετάβαση και το 20% όλων των δράσεων στον ψηφιακό μετασχηματισμό. Δράττομαι της ευκαιρίας, επειδή είναι εδώ και ο πρόεδρος του Επιμελητηρίου που μας φιλοξενεί, να πω ότι πάρα πολλές δράσεις αφορούν μικρομεσαίες επιχειρήσεις, και στον τομέα των δανείων αλλά και στον τομέα των grants, και μπορούν να αξιοποιηθούν από μικρομεσαίες επιχειρήσεις. Επειδή είχαμε τον πόλεμο στην Ουκρανία και την ενεργειακή κρίση, το σχέδιο το οποίο είχαμε υποβάλλει είχε διαφορετικά κοστολογικά στοιχεία, τα οποία τώρα πρέπει να αναθεωρηθούν. Εκτός όμως από την αναθεώρηση των κοστολογικών στοιχείων, υπήρξαν και άλλα θέματα, τα οποία αναδεικνύουν ότι πρέπει να γίνουν ορισμένες διορθωτικές κινήσεις σε αυτό το σχέδιο το οποίο έχουμε υποβάλλει. Η πρώτη προτεραιότητα σήμερα είναι η ενεργειακή ασφάλεια της χώρας. Έτσι, θα πρέπει να σχεδιαστούν καινούργιες δράσεις για την αποθήκευση, για τα δίκτυα, θα πρέπει να απλοποιηθούν και να επιταχυνθούν διαδικασίες για Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας, και ειδικό βάρος θα πρέπει να δοθεί στο ενεργειακό κόστος που αντιμετωπίζουν ορισμένες κατηγορίες επιχειρήσεων, όπως η βιομηχανία, ο αγροδιατροφικός τομέας και φυσικά ο λόγος για τον οποίο είμαι σήμερα εδώ, η ακτοπλοΐα. Θεωρητικά, έχουμε τη δυνατότητα αυτές τις αναθεωρήσεις να τις υποβάλλουμε το 2023, αυτό που προβλέπεται από το σχέδιο του Ταμείο Ανάκαμψης. Όμως, η πρόθεση που υπάρχει, είναι να επιταχυνθούν αυτές οι διαδικασίες και να υποβληθούν πολύ πιο σύντομα, ίσως και πριν από το καλοκαίρι, έτσι ώστε να υπάρξει αξιοποίηση των πόρων του Ταμείου για την ενεργειακή ασφάλεια της χώρας.

Η διαδικασία χορήγησης των δανείων του Ταμείου

Η αχίλλειος πτέρνα αυτού του εγχειρήματος, όταν σχεδιαζόταν, ήταν τα δάνεια. Και γιατί ήταν τα δάνεια; Γιατί το 50% θα έπρεπε να ήταν δάνεια του Ταμείου Ανάκαμψης, το 30% θα έπρεπε να το δίδει μία εμπορική τράπεζα, και το 20% θα έπρεπε να είναι από ίδια κεφάλαια επενδυτών. Επιλέξιμες δαπάνες θα είναι όλες οι δαπάνες. Τι παρατηρήσαμε; Ότι υπήρξε μία εξαιρετική συνεργασία. Και είναι κάποιοι μύθοι, οι οποίοι κάποια στιγμή πρέπει να καταρρίπτονται: ότι δεν μπορεί το Δημόσιο με τον Ιδιωτικό Τομέα να συνεργάζεται αρμονικά, κλπ. Το Ταμείο Ανάκαμψης, το Υπουργείο, οι εμπορικές τράπεζες (οι τέσσερις συστημικές, η Παγκρήτια και η Optima) και ο επιχειρηματικός κόσμος συνεργάστηκαν άψογα, και σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα υπογράφηκε μία σύμβαση, ένα MoU, μεταξύ των τραπεζών και του Ταμείου Ανάκαμψης, καθορίστηκαν όλες οι λεπτομέρειες και άρχισαν από έναν μήνα πριν να δίδονται τα πρώτα δάνεια. Μέσα σε έναν μήνα, όσο και αν σας κάνει εντύπωση, έχουν κατατεθεί επενδυτικά σχέδια 2 δισεκατομμυρίων ευρώ, και είναι προς κατάθεση ακόμα 120 επενδυτικά σχέδια, και μέχρι το τέλος του έτους το ποσό το οποίο θα έχει κατατεθεί θα μας εκπλήξει. Γιατί θα συμβεί αυτό; Γιατί το επιτόκιο το οποίο παίρνουμε από το Ταμείο Ανάκαμψης είναι 0,35% και η χρονική διάρκεια είναι 10 έως 15 χρόνια. Καταλαβαίνετε λοιπόν, πόσο ελκυστικό είναι αυτό για κάποιον ο οποίος θέλει να κάνει μία επένδυση. Επειδή ο πληθωρισμός στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή και στη χώρα μας τρέχει με πάρα πολύ υψηλούς ρυθμούς, αυτά τα επιτόκια, το 2023 είναι πιθανό να αναθεωρηθούν από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Άρα θα πρέπει όσοι ενδιαφέρονται να καταθέσουν τα επενδυτικά τους σχέδια μέχρι το τέλος του έτους. Γι’ αυτό τον λόγο σας είπα ότι είμαι και εξαιρετικά αισιόδοξος ότι θα προχωρήσει πάρα πολύ γρήγορα αυτή η διαδικασία. Ο τρόπος που δίδονται αυτά τα δάνεια είναι πάρα πολύ απλός. Για πρώτη φορά στη χώρα μας, και αυτό είναι και πρωτοποριακό, φτιάχτηκε μία ηλεκτρονική πλατφόρμα, όπου όλα τα δάνεια θα είναι πάνω στην ηλεκτρονική πλατφόρμα, θα υπάρχει μία απόλυτη διαφάνεια, και θα υπάρχουν τέσσερα απλά στάδια: η υποβολή της αίτησης, η αξιολόγηση του επενδυτικού σχεδίου από την τράπεζα, η αξιολόγηση της επιλεξιμότητας της αίτησης και η εκταμίευση του δανείου. Για όλα θα ασχολούνται οι τράπεζες. Δεν θα έχει καμία ανάμειξη το Δημόσιο ή το Ταμείο Ανάκαμψης. Το Ταμείο Ανάκαμψης έχει μεταφέρει σε escrow account συγκεκριμένα ποσά στις συστημικές τράπεζες, και με το που ολοκληρώνεται η εκταμίευση αυτών των ποσών, θα γεμίζουν οι escrow account με καινούργια ποσά.