Ο Σταύρος Νιάρχος, ο Αριστοτέλης Ωνάσης, οι γυναίκες της ζωής του(ς) και το «Ηappily ever after»

«Σε νοσοκομείο της Λωζάνης, σε ηλικία 86 ετών, άφησε την τελευταία του πνοή ο Σταύρος Νιάρχος, ένας από τους πλουσιότερους επιχειρηματίες του κόσμου. Η περιουσία του, όπως έγραψε τελευταία το περιοδικό Fortune, έφτανε τα 4 δισ. δολάρια και συγκαταλεγόταν μεταξύ των 100 πλουσιοτέρων ανθρώπων του κόσμου, μεταξύ των οποίων και άλλοι Έλληνες, όπως οι Ιω. Λάτσης, Γ.Π. Λιβανός, Γ.Σ. Λιβανός, Κ.Λεμός, «Big» John Γουλανδρής, Αθηνά Ωνάση.»

Στις 16 Απριλίου του 1996 η είδηση του θανάτου του Σταύρου Νιάρχου κάνει τον γύρο του κόσμου μέσα από πρωτοσέλιδα, φωτογραφικά ντοκουμέντα, επικήδειους με αποκαλύψεις, συναισθηματικά φορτισμένα κείμενα στην εποχή προ social media. Ο Σταύρος Νιάρχος, πέθανε σαν σήμερα, πριν από ακριβώς 26 χρόνια, από σπάνια ασθένεια.

Πώς τον χαρακτήρισαν τότε οι δημοσιογράφοι της εποχής, άνθρωποι που τον γνώρισαν από κοντά κι άλλοι τόσοι που ήλπιζαν να τον έχουν συναντήσει έστω μία φορά στην ζωή τους για ένα κλικ; «Από τους δυναμικότερους εφοπλιστές» και «πιο επιτυχημένους Έλληνες επιχειρηματίες του 20ού αιώνα», «θεμελιωτής» του «ελληνικού θαύματος» στη ναυτιλία, «ιδρυτής» των Ελληνικών Διυλιστηρίων Ασπροπύργου και των Ελληνικών Ναυπηγείων στον Σκαραμαγκά, «θαυματοποιός», «οραματιστής», «βασιλιάς Μίδας».

Και φυσικά δεν υπήρχε δημοσίευμα χωρίς αναφορά στον Αριστοτέλη Ωνάση και τη σχέση των δύο ισχυρών ανδρών που ταξίδεψαν την δική τους Ελλάδα στον χάρτη και τον κόσμο. Σύμφωνα μάλιστα με τον ξένο Τύπο και τα αφιερώματα που δημοσιεύτηκαν την ημέρα του θανάτου του Έλληνα κροίσου, ο Σταύρος Νιάρχος είχε συνδέσει το όνομα του παγκοσμίως με περισσότερα από 80 τάνκερ και πέθανε στο νοσοκομείο, λίγες μόλις εβδομάδες μετά την καρδιακή προσβολή που λέγεται ότι είχε υποστεί.

Αν διαβάσει κανείς βιογραφίες για τον Σταύρο Νιάρχο, αν προσπαθήσει να αποκωδικοποιήσει ακόμη και το βλέμμα του στις φωτογραφίες, θα δει έναν άνδρα μάλλον σκοτεινό που είχε γίνει γνωστός ως ο μυστηριώδης δισεκατομμυριούχος με το σασπένς να ενισχύει το στόρι της ζωής του, ακόμη περισσότερο, όπως άλλωστε αρμόζει σε ένα πρόσωπο που γεννήθηκε για να γίνει πρωταγωνιστής.

Και ναι, η προσωπική του περιουσία ξεπερνούσε τα 4 δισεκατομμύρια δολάρια. Κανείς δεν μπόρεσε ποτέ να αμφισβητήσει το γεγονός πως είχε το μαγικό προαίσθημα, ένστικτο, τη διορατικότητα να αιχμαλωτίσει την στιγμή και να την εκμεταλλευτεί για να την φέρει στα μέτρα του, ειδικά αν η στιγμή είχε σχέση με τον κόσμο της ναυτιλίας. Εκείνο που οι άλλοι θεωρούσαν καταστροφή, δράμα, αδιέξοδο, εκείνος το έβλεπε σαν ευκαιρία, είτε αν επρόκειτο για οικονομική κρίση είτε για τον πόλεμο.

Το μυστικό του; «Απλό» και αποτελεσματικό, όπως απέδειξε με τις κινήσεις, τις πράξεις, την εξέλιξη του, το έργο που άφησε πίσω του. «Να αγοράζεις φθηνά και να αγοράζεις φιλόδοξα.» Με άλλα λόγια, «think big».

Μπορεί η… σύλληψή του να έγινε στη Νέα Υόρκη, από τους Έλληνες γονείς του που ζούσαν εκεί σαν Αμερικανοί πολίτες, όμως εκείνος γεννήθηκε στην Αθήνα, στις 3 Ιουλίου του 1909, μόλις τρεις μήνες αφότου είχαν επιστρέφει οικογενειακώς από τις Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής.

Μεγάλωσε στον Πειραιά, αγάπησε την θάλασσα, το νερό, το κολύμπι κι άρχισε να φοράει το καπέλο του ιστιοπλόου ήδη από τα 9 του χρόνια. Στα 20 του είχε αποφοιτήσει από τη Νομική Σχολή, αλλά γρήγορα θέλησε να αναζητήσει διαφορετική καριέρα, να ασχολείται με την οικογενειακή επιχείρηση αλευρόμυλων, να αγοράζει έξι φορτηγά πλοία. Τα υπόλοιπα είναι λίγο πολύ γνωστά.

Αν κλείσουμε τα φώτα, βυθιστούμε στο σκοτάδι και δούμε το τρέιλερ της ζωής του Σταύρου Νιάρχου στη μεγάλη οθόνη; Θα τον δούμε να παίρνει σημαντικές αποφάσεις. Να αγοράζει πάντοτε τα μεγαλύτερα πλοία στην πρώτη του επαφή με τη ναυτιλία στην οικογενειακή επιχείρηση με τους θείους του.

Θα τον δούμε να «επωφελείται» από τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, να φοράει τη ναυτική του στολή, να γίνεται ο ήρωας της ζωής του, να κοιτάει μπροστά. Θα τον παρακολουθήσουμε πιο στενά και μετά το τέλος του πολέμου, το 1945, στην Ουάσινγκτον, να αποχαιρετά έξι πλοία του που χάθηκαν στον πόλεμο και αντί να θρηνεί, να επενδύει 2 δισ. δολάρια σε φορτηγά πλοία και τάνκερ.

Θα τον θαυμάσουμε όταν έκανε τις περίφημες διαπραγματεύσεις, made in USA, αλλά με ενδιαφερόμενους από ολόκληρο τον κόσμο, ιδρύοντας εταιρίες, μύθους, αυτοκρατορίες, για να αντιμετωπίσει εμπόδια, ψέματα, μαχητές, όπως όταν η αμερικανική κυβέρνηση τον κατηγόρησε για φοροδιαφυγή, κι εκείνος δέχτηκε να πληρώσει 12 εκατομμύρια δολάρια πρόστιμο, και να αφήσει πίσω του ορισμένα από τα πλοία του για να φτιάξει τρία σούπερ τάνκερ στην Αμερική.

Η ταινία με πρωταγωνιστή τον Σταύρο Νιάρχο είναι ασπρόμαυρη και σιγά-σιγά γίνεται technicolour. Στις δυσκολίες, γινόταν ακόμη πιο δυνατός. Στις αναποδιές, επέστρεφε νικητής. Στις σκοτεινές ημέρες (και νύχτες), εκείνος έβρισκε το φως. Οτιδήποτε άγγιζε, δεν γινόταν μόνο χρυσός, αλλά διπλασιαζόταν κιόλας, πολλαπλασιαζόταν, γινόταν τεράστιο, «larger than life», ό,τι κι αν μπορεί να σημαίνει αυτό στην καθημερινότητα ενός φιλόδοξου ανθρώπου που έτυχε να γεννηθεί στην Ελλάδα αλλά θέλησε να κατακτήσει τον κόσμο.

Αιώνιοι αντίπαλοι

Αυτό που θα έπρεπε να αντιμετωπίσει ο σκηνοθέτης της ταινίας είναι να βρει ο casting director ποιος θα μπορούσε να αποδώσει καλύτερα τον ρόλο του Σταύρου Νιάρχου και του αιώνιου αντιπάλου του, Αριστοτέλη Ωνάση. Αλλά ποιος δεν θα ήθελε να δει έναν Robert de Niro κι έναν Αl Pacino να τους ερμηνεύει, να στρέφει την κάμερα στα μάτια τους κάθε φορά που ερχόντουσαν αντιμέτωποι με μια νέα πρόκληση…

Λίγο πριν από το διάλειμμα, θα βλέπαμε τον Σταύρο Νιάρχο να πανηγυρίζει όταν το 1956, «λάνσαρε» το μεγαλύτερο τάνκερ της εποχής, να αποθεώνεται στη γενέτειρα του σαν σωτήρας, Έλληνας θεός, αληθινός ήρωας, για να συννεφιάσει λίγο μετά, όταν ο Αριστοτέλης Ωνάσης αποθεώθηκε ίσως σαν πιο σημαντικός ήρωας της ελληνικής και παγκόσμιας ιστορίας, όταν δημιούργησε την Ολυμπιακή Αεροπορία.

Η ταινία θα έχει σασπένς. Αν θα έχει «χάπι εντ»; Αυτό θα πρέπει να το κρίνει ο καθένας για τον εαυτό του. Ας δούμε το υπόλοιπο φιλμ σε fast forward. Και rewind ή still frame όταν θέλουμε να παγώσουμε για λίγο τον χρόνο και να διακτινιστούμε στην χρυσή εποχή της Ελλάδας. Δύσκολη αλλά δημιουργική. Θα τον δούμε να πέφτει και να ξανασηκώνεται, να απογοητεύεται και να ξαναχτυπά, να ανεβαίνει στον θρόνο του και να γκρεμίζει τον μύθο του, να χάνει και να ξανακερδίζει, να εναρμονίζεται με την εποχή, να χτυπά τον αντίπαλο του, να κερδίζει και να χάνει, να αποκτά παλάτια σε διαφορετικά σημεία του πλανήτη, να διοικεί την αυτοκρατορία του από το Creole, και μετά το Atlantis.

Θα πρέπει να γίνει ρεπεράζ όμως και στη Σπετσοπούλα. Τον παράδεισο που δημιούργησε. Εκεί όπου διασκέδαζε με βασιλείς, αρχηγούς κρατών, σταρ του Χόλιγουντ. Έξι χρόνια μετά ο Αριστοτέλης Ωνάσης «απάντησε» με τον Σκορπιό.

Όλα ήταν θέμα timing για τον Σταύρο Νιάρχο. Μέχρι να ολοκληρωθεί το… φιλμ, θα δούμε τον φωτογενή Έλληνα πρωταγωνιστή να πουλάει όταν έπρεπε, να επιμένει, να εγκαταλείπει το παιχνίδι για να επιστρέψει, να παραμένει στην κορυφή, να ενισχύει τους γιους του σαν διαδόχους, να παντρεύεται και να παίρνει διαζύγιο, ξανά και ξανά, την Ελένη Σπορίδη, την Μελπομένη Κάππαρη, να παντρεύεται κι εκείνος κληρονόμο της οικογένειας Λιβανού, την Ευγενία, για να στείλει το δικό του μήνυμα στον Αριστοτέλη Ωνάση.

Το 1965 χώρισε με την Ευγενία Λιβανού και στα 56 του παντρεύτηκε την Σάρλοτ Φορντ, την 24χρονη κόρη του Χένρι Φορντ, της αμερικανικής αυτοκινητοβιομηχανίας, για να αποκτήσουν μαζί ένα παιδί και να χωρίσουν το 1967. Κι ενώ ο Αριστοτέλης Ωνάσης παντρεύτηκε την Τζάκι Κένεντι, ο Σταύρος Νιάρχος ξαναβρέθηκε στο πλευρό της Ευγενίας Λιβανού, η οποία, έφυγε από τη ζωή το 1970, ύστερα από υπερβολική κατανάλωση υπνωτικών χαπιών. Για να την ξεπεράσει, παντρεύτηκε την πρώην σύζυγο του Ωνάση, Τίνα Λιβανού, που πέθανε στο Παρίσι το 1974, από την ίδια ακριβώς αιτία.

Η κόρη της, Χριστίνα Ωνάση, απαίτησε να γίνει ιατροδικαστική έρευνα με την υπόνοια ότι μπορεί να μην ήταν αυτή η αιτία θανάτου. Κάτι που φυσικά δεν αποδείχθηκε ποτέ. Η Χριστίνα Ωνάση πέθανε το 1975, ο Σταύρος Νιάρχος συνέχισε να επενδύει αμύθητα ποσά σε διαφορετικές βιομηχανίες, να ξοδεύει χρήματα, να συλλέγει έργα τέχνης, να δωρίζει 5 εκ. δολάρια στο Cornell Medical Center στο Νοσοκομείο της Νέας Υόρκης για να σώσει 100 Ελληνόπουλα…

Αν έζησε κι αν πέθανε ευτυχισμένος; Αυτό δεν μπορεί να το πει ο σκηνοθέτης. Ούτε καν ο σεναριογράφος. The End.