Ένα  παράδοξο χαρακτηρίζει την κυβερνητική πολιτική στην ενέργεια.

Ενώ αναγνωρίζει η ίδια η κυβέρνηση δια στόματος Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη, ότι η τιμή στη χονδρεμπορική αγορά ενέργειας, δε διαμορφώνεται σωστά με βάση τις σημερινές ανάγκες και δεδομένα, (άλλοι το λένε στρεβλώσεις), δεν προχωρά σε καμιά παρέμβαση δομική και περιορίζεται σε επιδοτήσεις ελάφρυνσης του κόστους για τους καταναλωτές.

Σε επιδοτήσεις από την αρχή της κρίσης το Σεπτέμβριο του 2021 έχει δώσει πάνω από 2 δισ. τα οποία προέρχονται από τα δικαιώματα ρύπων και τα παραπάνω κέρδη από τις ΑΠΕ.

Και εκεί τελειώνει η κρατική παρέμβαση, σε αντίθεση με άλλα κράτη που επέλεξαν να κάνουν περισσότερα.

Στην Ελλάδα, δηλαδή δε μειώθηκαν κρατήσεις και φόροι στην ενέργεια, ούτε δημοτικά τέλη από τους λογαριασμούς, δεν μπήκε πλαφόν στη λιανική τιμή ενέργειας ούτε στη χονδρική τιμή που διαμορφώνεται στο Χρηματιστήριο Ενέργειας, ούτε φορολογήθηκαν τα “ουρανοκατέβατα” κέρδη που δημιουργούνται στους παραγωγούς ενέργειας από τη διαφορά της πολύ αυξημένης τιμής της χονδρικής σε σχέση με το πραγματικό κόστος τους.

Όλα τα παραπάνω ήταν τα “εργαλεία” δηλαδή οι δυνατότητες που έδωσε η Κομισιόν στις κυβερνήσεις από τον Οκτώβριο του 2021.

Η Ελλάδα όμως επικεντρώνεται μόνο στα επιδόματα. Και είναι η μόνη χώρα από τις χώρες του Νότου της Ευρώπης που περιορίστηκε στην επιδοματική πολιτική. Μάλιστα παρότι αναγνωρίζει τα δομικά προβλήματα της αγοράς ενέργειας.

Έτσι η κυβέρνηση ανακοίνωσε γενναιόδωρη επιδοματική πολιτική για να ενισχύσει νοικοκυριά και επιχειρήσεις και να ανταπεξέλθουν στο αυξημένο ενεργειακό κόστος, με επιδόματα ύψους 900 εκατ. ευρώ για Μάρτιο και Απρίλιο, ενώ σύμφωνα με τον κ. Σκρέκα μαζί με τις εκπτώσεις των ΔΕΠΑ και ΔΕΗ στο δίμηνο Μαρτίου Απριλίου το σύνολο των επιδομάτων φτάνει τα 3,5 δισ. ευρώ.

Στις ελληνικές προτάσεις είναι και ένας  ευρωπαϊκός Μηχανισμός Αλληλεγγύης για την ενεργειακή κρίση – EU Energy Crisis Solidarity Facility (ECSF), πάλι με άξονα να χρηματοδοτηθούν επιδόματα.

Μοιράζοντας όμως λεφτά, περιορίζεται το ενεργειακό κόστος;

Και γιατί ενώ αναγνωρίζεται από την κυβέρνηση ότι υπάρχει δομικό πρόβλημα στην αγορά ενέργειας, το υπουργείο Ενέργειας δε συζητά λύσεις;

Την ίδια στιγμή τόσο η βιομηχανία, όσο και ο ίδιος ο Πρωθυπουργός αναγνωρίζει ότι πρέπει κάτι να αλλάξει. Γιατί όμως δεν αλλάζει;

Η Κομισιόν δίνει εργαλεία, οι άλλες χώρες τα αξιοποιούν

Η Κομισιόν δίνει τη δυνατότητα  στα κράτη μέλη  να παρέμβουν στις αγορές ενέργειας τους με πολλούς τρόπους για να περιορίσουν τις υψηλές τιμές ενέργειας.

Από τον Οκτώβριο του 2021 έδωσε τη δυνατότητα στις χώρες μέλη να επιλέξουν από μια εργαλειοθήκη 6 μέτρων όσα  εκείνες θεωρούν κατάλληλα για να αντιμετωπίσουν την εκτόξευση των τιμών ενέργειας. Οι χώρες μπορούσαν να επιλέξουν από τα εξής μέτρα:

Μείωση φόρου στην ενέργεια, Ρύθμιση στην τιμή λιανικής, Ρύθμιση στην τιμή χονδρικής, Φορολόγηση ουρανοκατέβατων κερδών, Επιδόματα σε κοινωνικές ομάδες, εντολή στήριξης στην κρατική εταιρεία ενέργειας.

Η Ελλάδα επέλεξε δύο από τα έξι εργαλεία την επιδοματική πολιτική και την εντολή στήριξης των τιμολογίων από τη ΔΕΗ.

Επιλέγοντας μόνο επιδόματα,  και όχι δομική παρέμβαση στον τρόπο που διαμορφώνονται οι τιμές ενέργειας, δεν όμως κατάφερε να περιορίσει τους παράγοντες που εκτοξεύουν την τιμή ενέργειας στην αγορά. Και φαίνεται πως δεν προτίθεται και να το κάνει.

Τι έκαναν οι άλλες χώρες

Δε συμβαίνει το ίδιο στις άλλες ευρωπαϊκές χώρες που όπως αποκαλύπτει μελέτη του Bruegel έχουν αξιοποιήσει πολύ περισσότερα εργαλεία από την εργαλειοθήκη της Κομισιόν.

“Πρωταθλήτρια” αποδείχθηκε η Ισπανία που αξιοποίησε 5 από τα 6 μέτρα που υπέδειξε η Κομισιόν: Τη μείωση φόρου στην ενέργεια, τη ρύθμιση στην τιμή λιανικής, ρύθμιση στην τιμή χονδρικής, φορολόγηση ουρανοκατέβατων κερδών, επιδόματα σε κοινωνικές ομάδες.

Μάλιστα  η πλειοψηφία των ευρωπαϊκών χωρών με εξαίρεση την Ελλάδα, έλαβε και δομικά μέτρα και όχι μόνο επιδοματικά, παρότι η ίδια η ελληνική κυβέρνηση αναγνωρίζει ότι η ελληνική αγορά ενέργειας έχει δομικά προβλήματα στη διαμόρφωση της τιμής στην αγορά.

Αναλυτικά μπορούμε να δούμε, στη μελέτη του Bruegel  το κάθε  μέτρο ή εργαλείο που πρότεινε η Κομισιόν ποιες χώρες το ακολούθησαν:

Ρύθμιση τιμής στη Λιανική Αγορά: Βέλγιο, Βουλγαρία, Ουγγαρία, Λιθουανία, Πολωνία, Ρουμανία, Ισπανία, Ηνωμένο Βασίλειο.

Ρύθμιση τιμής στη χονδρεμπορική αγορά: Γαλλία, Πορτογαλία, Ρουμανία, Ισπανία, Ηνωμένο Βασίλειο.

Μείωση φόρων στην ενέργεια: Βέλγιο, Κύπρος, Τσεχία, Εσθονία, Γερμανία, Ιρλανδία, Ιταλία, Ολλανδία, Πολωνία, Πορτογαλία, Ισπανία.

Φορολόγηση στα ουρανοκατέβατα κέρδη παραγωγών ενέργειας: Βουλγαρία, Γερμανία, Γαλλία, Ιταλία, Ρουμανία, Ισπανία, Ηνωμένο Βασίλειο

Επιδόματα σε ευπαθείς κοινωνικές ομάδες: Αυστρία, Βέλγιο, Τσεχία, Δανία, Εσθονία, Γαλλία, Γερμανία, Ελλάδα, Ιρλανδία, Ιταλία, Λετονία, Λιθουανία, Λουξεμβούργο, Νορβηγία, Πολωνία, Ρουμανία, Ισπανία, Σουηδία.

Εντολή στήριξης σε κρατικές εταιρείες ενέργειας: Κύπρος, Γαλλία, Ελλάδα, Πορτογαλία

Το παράδοξο με το πλαφόν στη χονδρεμπορική τιμή στην ενέργεια

Η λήψη δομικών μέτρων και η αλλαγή των όρων στην ενεργειακή αγορά, αποδεικνύεται τελικά να είναι….ταμπού για το υπουργείο Ενέργειας.

Τη συζήτηση για το πλαφόν στη χονδρική τιμή ενέργειας, την άνοιξε η Κομισιόν στην ανακοίνωσή της σχετικά με το ενεργειακό κόστος πριν λίγες εβδομάδες.

Εκεί ανέφερε ότι το άρθρο 5 της Οδηγίας για την Ηλεκτρική αγορά περί ελεύθερης διαμόρφωσης της τιμή, μπορεί να παρακαμφθεί και να παρέμβει μια κυβέρνηση με πλαφόν στην τιμή αν συντρέχουν κάποιες προϋποθέσεις (απουσία διμερών συμβολαίων, η χονδρεμπορική να καθορίζει το 100% της τιμής λιανικής), που ισχύουν στην ελληνική αγορά.

Ακολούθησαν τα 6 σημεία  από τον Πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη, ο οποίος σε ένα από αυτά αναφέρει το θέμα του πλαφόν στη χονδρεμπορική τιμή ενέργειας, ανοίγοντας τη συζήτηση και για την Ελλάδα.

Ακολούθως υποστήριξε στο CNBC “Έχουμε ένα μοντέλο τιμολόγησης ηλεκτρικής ενέργειας που αντιστοιχεί σε μια άλλη εποχή, όταν οι  ΑΠΕ ήταν ακριβές και θέλαμε να ενθαρρύνουμε  την ένταξή τους στο ενεργειακό μίγμα. (και  γι αυτό προβλέφθηκε η οριακή τιμή συστήματος να καθορίζεται από την υψηλότερη προσφορά).

Όμως πλέον δεν είναι αυτό το ζητούμενο, σημείωσε. Και πλέον η οριακή τιμή συστήματος διαμορφώνεται από το φυσικό αέριο, που διαμορφώνει την υψηλότερη προσφορά, ενώ δεν ήταν αυτός ο στόχος”.

Αυτό που είπε ο Πρωθυπουργός άραγε σημαίνει ότι θα αλλάξει κάτι στον τρόπο που διαμορφώνεται η χονδρεπορική τιμή; Τι λέτε γι αυτό κ. Σκρέκα;

Καμιά τοποθέτηση του υπουργού δεν αναφέρεται στο αν συμφωνεί με τον Πρωθυπουργό για αλλαγές στον τρόπο διαμόρφωσης της χονδρεμπορικής τιμής , γιατί στα κανάλια από τα οποία επιλέγει να μας ενημερώνει, η συζήτηση εξαντλείται στο πόσα θα πάρει ο καταναλωτής…..