Στην πορεία των υφιστάμενων οικιστικών projects αλλά και τις νέες επενδύσεις, τους τομείς δραστηριοποίησης, το προφίλ των επενδυτών και των αγοραστών κατοικιών στη χώρα μας, αλλά και στις προοπτικές και τους «υφάλους» που αντιμετωπίζει το εγχώριο real estate, αναφέρεται ο ιδρυτής και CEO Δημήτρης Μουρκάκος της Day Group, η οποία βλέπει τα νότια προάστια ως πεδίο δόξης λαμπρό για το ελληνικό real estate.

Η Day Group, με 50 χρόνια εμπειρίας στην ελληνική αγορά ακινήτων και 16 χρόνια στη Ρουμανία, βλέπει σημαντικές επενδυτικές ευκαιρίες στα νότια προάστια και ήδη υλοποιεί δύο high end οικιστικά project, ενώ θέτει και τις βάσεις για ακόμα ένα νέο συγκρότημα κατοικιών.

Το πρώτο project που υλοποιείται στην περιοχή της είναι το The First στη Γλυφάδα, το οποίο όπως αναφέρει ο Δ. Μουρκάκος έχει ολοκληρωθεί. Πρόκειται για μια ισόγεια μεζονέτα συνολικής επιφάνειας 257 τετραγωνικών μέτρων, η οποία αποτελείται από τρία επίπεδα, ενώ διαθέτει κήπο έκτασης 350 τετραγωνικών και πισίνα.

Το δεύτερο project, του οποίου η κατασκευή έχει ξεκινήσει από το περασμένο καλοκαίρι και αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του δ’ τριμήνου του 2023 είναι το One South στη Βούλα. Όσον αφορά την πορεία των εργασιών ο Δημήτρης Μουρκάκος αναφέρει ότι μέχρι στιγμής έχουν ολοκληρωθεί οι εκσκαφές και προχωρούν με ταχύτατους ρυθμούς οι γεωτρήσεις, ενώ είναι θέμα ημερών να ξεκινήσουν οι θεμελιώσεις.

Το εν λόγω project αποτελείται από τρεις ανεξάρτητες πολυκατοικίες που διαθέτουν 19 ευρύχωρα διαμερίσματα η επιφάνεια των οποίων μπορεί να φτάσει και τα 450 τμ.

Το νέο εγχείρημα της Day Goup είναι το 1KIPROURESIDENCE, το οποίο θα κατασκευαστεί στη Γλυφάδα. Όπως επισημαίνει ο Δημήτρης Μουρκάκος πρόκειται για ένα κτίριο ωφέλιμης έκτασης 2.000 τ.μ που που θα διαθέτει προς πώληση 13 διαμερίσματα, ενώ θα περιλαμβάνει και δύο υπόγεια.

Η προτίμηση για τα οικιστικά και τα serviced apartments

Η Day Group επενδύει και θα συνεχίσει να το κάνει στο μέλλον στις αναπτύξεις high end οικιστικών project, στη Β΄ Κατοικία, στα serviced apartments, τα κτίρια γραφείων και σε ένα μικρό βαθμό στα ξενοδοχεία.

Οι κύριες περιοχές στις οποίες αναζητώνται εκτάσεις προς αξιοποίηση είναι τα Νότια Προάστια, ο Πειραιάς, καθώς και τα νησιά του Αιγαίου και του Ιονίου.

Συγκεκριμένα όσον αφορά τα serviced apartments ο Δημήτρης Μουρκάκος αναφέρει ότι η Αθήνα αποτελεί βασικό πόλο έλξης για την εν λόγω κατηγορία ακινήτων, η οποία είναι το τελευταίο trend στο real estate.

Στόχος της εταιρείας είναι να προχωρήσει στην ανάπτυξη branded serviced apartments. Οι νέες επενδύσεις θα αφορούν σε high end residential και σε οικιστικά projects και προς το παρόν η εταιρεία βρίσκεται σε επαφές για την εύρεση εκτάσεων και ακινήτων στην Τζιά και την Κύθνο με στόχο την ανάπτυξη μεμονωμένων κατοικιών και detached houses κι ένα μικρό μέρος ξενοδοχείων.

Το ίδιο πλάνο υπάρχει και για τα Νότια Προάστια και ιδιαίτερα στη Γλυφάδα, αλλά σε αυτή την περίπτωση είναι απαραίτητη η εύρεση μεγάλων ακινήτων, όπως φαίνεται και από τα τρία υπό υλοποίηση projects της εταιρείας στην περιοχή.

Σε ποιες περιοχές θα αναπτυχθούν τα νέα κτίρια γραφείων

Αναφορικά με τα κτίρια γραφείων η εταιρεία έχει ήδη παραδώσει ένα ακίνητο έκτασης 20.000 τμ στο Βουκουρέστι, όπου και στεγάζονται τα γραφεία της Enel, η οποία είναι μία από τις μεγαλύτερες παρόχους ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα.

Στο ίδιο μήκος κύματος και χρησιμοποιώντας την εμπειρία της για τους χώρους γραφείων, η εταιρεία έχει ξεκινήσει και τη δραστηριοποίηση της στον εν λόγω τομέα και στη χώρα μας αναζητώντας ακίνητα που να ξεπερνούν τα 1000 τμ ανά όροφο με στόχο την ανάπτυξη triple A βιοκλιματικών κτιρίων.

Ο Δ. Μουρκάκος παρατηρεί πως αλλάζει το trend για την επιλογή των περιοχών στις οποίες αναπτύσσονται τα γραφεία των εταιρειών. Αυτό συμβαίνει καθώς υπάρχει μία μετατόπιση από την παλιά νοοτροπία, όπου τα γραφεία βρίσκονταν κοντά στην κατοικία των στελεχών των εταιρειών, προς μία πιο «εργατοκεντρική» προσέγγιση βάσει της οποίας η επιλογή των υπό ανάπτυξη εκτάσεων λαμβάνει ένα πλήθος παραγόντων.

Αυτοί αφορούν την εγγύτητα της κατοικίας των εργαζομένων από το χώρο εργασίας, την προσβασιμότητα σε μέσα μαζικής μεταφοράς, ενώ προτιμώνται κατά κύριο λόγο χώροι, οι οποίοι βρίσκονται κοντά ή εντός σε περιοχές με εμπορικές χρήσεις. Υπό αυτό το πρίσμα περιοχές που εξετάζονται είναι τα Νότια Προάστια, το Κέντρο της Αθήνας, αλλά και ο Πειραιας.

Όπως επισημαίνει ο Διευθύνων Σύμβουλος της εταιρείας, κάθε περιοχή έχει συγκεκριμένες ιδιαιτερότητες ως προς την ανάπτυξη ή την εύρεση ακινήτων. Στόχος της Day Group είναι κατά κύριο λόγο η ανάπτυξη νέων κτιρίων για τη στέγαση γραφείων, και αυτός φαίνεται πως είναι εφικτός όσον αφορά τα Νότια Προάστια, το Βοτανικό και τον Πειραιά καθώς δεν υπάρχει προσφορά ακινήτων που να ανταποκρίνονται σε βιοκλιματικά κριτήρια, ενώ η ανακαίνιση των υφιστάμενων χώρων ώστε να γίνουν «πράσινοι» είναι αρκετά κοστοβόρα με αποτέλεσμα η όποια επένδυση να κρίνεται ως μη βιώσιμη.

Από την άλλη πλευρά όσον αφορά το κέντρο της Αθήνας η εταιρεία στρέφεται προς την εξαγορά έτοιμων ακινήτων, τα οποία κατά βάση είναι παλιά νεοκλασικά κτίρια. Τα εν λόγω ακίνητα αποτελούν πόλο έλξης λόγω της προβολής που μπορούν να παρέχουν σε διεθνείς εταιρείες μεσαίου και μεγάλου μεγέθους, οι οποίες προέρχονται κατά βάση από το χώρο του ΙΤ.

Οι προοπτικές του ελληνικού real estate – Μαγνήτης για ξένους επενδυτές

Σύμφωνα με το Δ. Μουρκάκο οι προοπτικές του εγχώριου real estate είναι αρκετά θετικές και αυτό φαίνεται και από το γεγονός ότι η χώρα μας αποτελεί επενδυτικό μαγνήτη από αγοραστές και μισθωτές του εξωτερικού.

Αυτοί κατά κύριο λόγο είναι Γερμανοί, Ολλανδοί, Δανοί και Αμερικάνοι, ενώ και απόδημοι Έλληνες από τις ΗΠΑ και τον Καναδά επιδιώκουν να επενδύσουν στα ακίνητα στη χώρα μας και δε φοβούνται να «βάλουν πιο βαθιά το χέρι στην τσέπη» πληρώνοντας ακόμα και 25.000 ευρώ ανά τμ για ακίνητα στη Βουλιαγμένη, τη Βούλα και τη Γλυφάδα.

Η χώρα μας, όπως προσθέτει, προσφέρει -προς το παρόν- χαμηλές τιμές ως προς την αγορά γης και για αυτό το λόγο αποτελεί μία οικονομικότερη αλλά ισάξιας ποιότητας εναλλακτική για όσους επενδύουν σε ακίνητα στη Νότια Γαλλία, Ισπανία και Ιταλία.

Τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Ελλάδας όσον αφορά την αγορά ακινήτων είναι η γεωγραφική της θέση, η οποία συνδυάζει το πάντρεμα δημοφιλών παραθαλάσσιων προορισμών, το εύκρατο κλίμα, και το γεγονός ότι αποτελεί κράτος – μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, γεγονός και το οποίο σημαίνει εύκολη μετακίνηση για του πολίτες των χωρών της ΕΕ ενώ υπάρχει εμπιστοσύνη για το τραπεζικό σύστημα.

Επιπλέον η Ελλάδα είναι ιδιαίτερα προσφιλής σε ξένους επενδυτές, καθώς διαθέτει προορισμούς που βρίσκονται πολύ κοντά σε παραλιακά μέτωπα (όπως για παράδειγμα τα Νότια Προάστια), ενώ υπάρχουν σχεδόν παντού αεροδρόμια καθιστώντας τη χώρα μας ένα commuting hub.

Σημαντικό ρόλο, επίσης, για τις επενδύσεις στο real estate της Ελλάδας από «παίκτες» του εξωτερικού διαδραματίζει και το ανεπτυγμένο σύστημα υγείας της σε σύγκριση με τα γειτονικά της κράτη.

Τα αδύναμα σημεία του Real Estate

Ωστόσο, όπως επισημαίνει ο Δημήτρης Μουρκάκος, εκτός από τα δυνατά σημεία και τις προοπτικές το ελληνικό real estate έρχεται αντιμέτωπο με κάποια αδύναμα σημεία. Αυτά αφορούν κατά κύριο λόγο εγχώρια όσο και διεθνή ζητήματα.

Όσον αφορά στα εγχώρια προβλήματα που πρέπει να αντιμετωπιστούν ο Δημήτρης Μουρκάκος τονίζει την ανάγκη για τη βελτίωση των υποδομών καθώς και την έλλειψη εξειδικευμένου εργατικού δυναμικού.

Συγκεκριμένα, τονίζει πως δεν υπάρχει η δυνατότητα της στελέχωσης των εταιρειών με εξειδικευμένο τεχνικό προσωπικό, καθώς κατά τη διάρκεια της δεκαετούς οικονομικής κρίσης που προηγήθηκε αρκετοί πολιτικοί μηχανικοί, αρχιτέκτονες και καταρτισμένοι εργάτες βρήκαν νέες θέσεις εργασίας στο εξωτερικό.

Επίσης, δε δημιουργήθηκαν τεχνικά γραφεία ή κατασκευαστικές εταιρείες για καλυφθεί η νέα ζήτηση που προκύπτει τόσο από την άνοδο του real estate, όσο και από τα μεγάλα έργα που θα γίνουν στο Ελληνικό.

Επιπλέον, τα τεχνικά γραφεία και οι μικρομεσαίοι κατασκευαστές ασχολούνταν κατά βάση κατά τη διάρκεια της προηγούμενης δεκαετίας με ανακαινίσεις και όχι μεγάλα developments. Γεγονός, και το οποίο σημαίνει πως υπάρχει το απαραίτητο προσωπικό που θα συμβάλει στα μεγάλα έργα.

Ωστόσο, ο Δημήτρης Μουρκάκος, εκφράζει την άποψη πως η εκκίνηση των εργασιών στο Ελληνικό θα προσελκύσει το αναγκαίο προσωπικό από το εξωτερικό, ενώ θα υπάρξουν και οι ευκαιρίες για την ανάπτυξη νέας επιχειρηματικής και επενδυτικής δραστηριότητας στο εγχώριο real estate.

Ένα ακόμα ζήτημα είναι η αύξηση της τιμής πώλησης ανα τμ, τη ραγδαία αύξηση των τιμών στα κατασκευαστικά υλικά, καθώς και τις εξελίξεις και οι οποίες επηρεάζονται από διεθνείς τάσεις.

Ο CEO της Day Group αναφέρει πως οι τιμές για την απόκτηση γης έχουν «πάρει φωτιά» καθώς μέσα σε ενάμιση έτος έχει καταγραφεί αύξηση που ξεπερνάει το 100%.

Ταυτόχρονα, το κατασκευαστικό κόστος έχει αυξηθεί ήδη τουλάχιστον κατά 25%, ενώ αναμένεται μία ισόποση αύξηση εντός του τρέχοντος έτους λόγω της αύξησης των τιμών των κατασκευαστικών υλικών, που έχει αγγίξει ακόμα και το 75% σε βασικά προϊόντα, όσο και από το κενό σε απλούς εργατές, εξειδικευμένους επαγγελματίες και μεγάλα συνεργεία